نیروی هوایی آمریکا به دنبال تسلیحات مدرن و تجهیز هواگردهای خود با آنهاست. از این رو بمب افکن بی-1 موشک هایپرسونیک حمل خواهد کرد.
بمب افکن راهبردی B-1B لنسر (Lacner) را میتوان به جرات برترین بمب افکن عملیاتی در دنیا دانست. این بمب افکن ویژگیهای بسیاری دارد و عملا هر مهمات هوا به سطحی را حمل و پرتاب میکند. جدیدترین تصمیم نیروی هوایی آمریکا نیز این است که بی-1 موشک هایپرسونیک حمل کند.
بی-1 در واقع یک جنگنده در ابعاد بمب افکن است. این هواپیما سطح مقطع راداری بسیار کمی دارد؛ سطح مقطع راداری این پرنده غول پیکر 45 متری از جلو در ابعاد یک جنگنده نسل 4.5 غربی و یا یک جنگنده نسل 5 شرقی است که همگی گواهی از هنر سازندگان آن، یعنی مهندسان کمپانی فقید Rockwell هستند. برای مقایسه بد نیست بدانید سطح مقطع راداری این بمب افکن از جلو، 30 برابر کمتر از سطح مقطع راداری رقیبش، یعنی بمب افکن فراصوت روسی توپولف Tu-160 از جلو است.
لنسر فراصوت است و از آنجا که برای نفوذ به خاک شوری و بمباران اتمی آن طراحی شده بود، توان پرواز با سرعت بالای 0.92 ماخ در ارتفاع پست را نیز دارد تا از دید رادار مخفی بماند و اثرگرمایی زیادی ایجاد نکند. همچنین بالهایی متغیر دارد که بسته به سرعت و ارتفاع پروازی، باز و بسته شده تا هواپیما بهینهترین زاویه بال را داشته باشد.
این بمب افکن هر بمب و موشک هوا به سطحی را با خود حمل و شلیک میکند. بمبهای هدایت دقیق ماهوارهای و لیزری در انواع اتمی، متعارف، مین گذار، خوشهای، بمبهای گلایدری کم قطر با برد 110 کیلومتر، موشکهای کروز هواپرتاب و موشک کروز ضد کشتی AGM-158C LRASM (برترین و دوربردترین موشک ضدکشتی دنیا) و… از جمله مهمات قابل حمل توسط لنسر هستند.
این بمب افکن دارای سه دهلیز داخلی است و میتواند بیش از 34 تن مهمات گوناگون درون آنها حمل کند. همچنین هشت آویزگاه خارجی بدنه دارد که آنها نیز در مجموع میتوانند پذیرای 27 تن مهمات باشند. بدین ترتیب B-1B با توان حمل 61 تن مهمات، بیش از هر بمب افکن و هواپیمایی در تاریخ مهمات حمل میکند؛ در حال که توان حمل Tu-160 نهایت 45 تن است. هرچند به دلایل سیاسی و توافقاتی که پیشتر در سال 1995 با روسیه صورت گرفته، آمریکا از این آویزگاههای خارجی استفاده نمیکرد و توان حمل لنسر محدود به همان 34 تن بود. به موجب همان تفاهم نامه که START نام دارد، لنسر حق حمل تسلیحات اتمی نیز ندارد و تنها مهمات غیراتمی حمل میکند.
لنسر ماموریتهای گوناگون اعم از نفوذ به حریم هوایی دشمن و بمباران مراکز مهم یا موشک باران از فاصله دور ایستا و امن را انجام میدهد. همچنین میتواند در صورت نیاز، با اعمال تغییراتی نرم افزاری اقدام به بمباران اتمی اهداف نیز کند. از سوی دیگر قادر است چندین موشک ضدکشتی LRASM حمل و یک ناو گروه دشمن را با موشکهایی هوشمند و پنهانکار تماما هدف قرار دهد. و اما نقش جدیدی که نیروی هوایی برای قلدر خود در نظر گرفته، این است که بی-1 موشک هایپرسونیک با خود حمل و شلیک کند.
هایپرسونیک به هواگردی گفته میشود که حداقل 5 برابر سریعتر از صوت حرکت کند و اصطلاحا 5 ماخ سرعت داشته باشد. ایالات متحده آمریکا سالهاست روی موشکهای هایپرسونیک و به ویژه نوع هواپرتاب آن کار کرده و تاکنون مدلهای متنوع بسیاری از آنها را در انواع و ابعاد مختلف ساخته و آزمایش کرده است. با این حال تاکنون چنین موشکی به صورت عملیاتی در زرادخانه خود نداشته است. البته آمریکا در این راه تنها نیست و روسیه، ژاپن، هند، انگلیس، تایوان، فرانسه، آلمان،سوئد و چین نیز مشغول کار روی موشکهای هایپرسونیک خود در مدلهای مختلف با ماموریت گوناگون هستند.
در حال حاضر کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی لاکهید مارتین (Lockheed Martin) به عنوان بزرگترین سازنده جنگ افزار در دنیا، مشغول توسعه موشک هایپرسونیک هواپرتاب AGM-183A ARRW (یا ARROW به معنی پیکان) برای نیروی هوایی این کشور است. این موشک در سال 2018 معرفی و اولین بار در سال 2019 هنگام یک آزمایش پروازی دیده شد. انتظار میرود ARRW تا چند سال دیگر وارد خدمت شود.
موشک AGM-183A از روش پرواز سرعت گیری و سپس گلاید استفاده میکند. این موشک که یک موتور راکتی قدرتمند دارد، پس از شلیک سرعت و اوج میگیرد و به سرعت هایپرسونیک میرسد. پس از خروج موشک از جو، پرتابه گلایدری که خود فاقد موتور است، مسیری را در فضا و هنگامی که زمین زیر آن میچرخد طی میکند، سپس وقتی به ناحیه مورد نظر رسید، به سمت پایین شیرجه زده و باگذر از جو و ورود دوباره به زمین (re-entry)، به سوی هدف میرود.
از آنجا که AGM-183A ARROW سرعت هایپرسونیک بالایی بین 20 تا 23 ماخ دارد، پدافند دشمن نمیتواند آن را رهگیری و سرنگون کند. این گلایدر بسیار چابک و مانورپذیر بوده و هنگام شیرجه، مانورهای گریز فوق العاده سنگینی را اجرا و در مسیری غیرقابل پیش بینی پرواز میکند تا پدافند از رهگیری آن ناتوان باشد. سرجنگی انفجاری غیراتمی در ترکیب با انرژی جنبشی ناشی از سرعت اولیه موشک و ورود مجدد آن به جو نیز توان تخریب به شدت مهلکی به آروو میدهد.
البته در این میان یادآوری میکنم که روسیه نیز موشکی مشابه به نام Kh-47M2 کینژال دارد که در سال 2018 رونمایی شد و سرجنگی 500 کیلوگرمی دارد. کینژال نیز یک موتور راکتی قدرتمند داشته و پس از شلیک از هواپیما، بالا میرود و مراحلی مانند AGM-183A را طی میکند. سرعت کینژال به گفته رسانههای دولتی روسی بین 10 تا 12 ماخ و بردش نیز 2 تا 3 هزار کلیومتر است.
هر فروند بی-1 میتواند 31 موشک AGM-183A ARROW در آویزگاههای خارجی و دهلیز داخلی خود حمل کند. همچنین میتواند ترکیبی از موشکها و بمبهای گوناگون در کنار ARROW با خود ببرد. بمب افکنهای راهبردی پنهانکار و رادارگریز B-2 اسپیریت (Spirit) و B-21 ریدر (Raider) و همچنین بمب افکن راهبردی B-52H استراتوفورترس (Stratofortress) نیز میتوانند این موشکها را در جایگاه داخلی خود حمل کنند. البته B-52H همچون B-1B علاوه بر دهلیزهای داخلی، آویزگاههای خارجی نیز دارد.
از برد AGM-183A ARROW اطلاعاتی در دست نیست، اما به واسطه سرعتش باید برد چندین هزار کیلومتری داشته باشد. هنگامی که بی-1 موشک هایپرسونیک با خود حمل کند، میتواند با تکیه بر ویژگیهای خود به فاصله امن و دور ایستا پرواز کرده، موشکهایش را به سوی دشمن شلیک و سپس با سرعت فراصوت فرار کند. اهداف مورد نظر میتوانند مراکز نظامی و سیاسی مهم، پایگاههای نظامی، فرودگاههای نظامی، سکوهای موشکی، کارخانههای بنیادین و نظامی، نیروگاهها، مراکز فرماندهی، ایستگاههای راداری، آتشبارهای پدافندی و هر مرکز مهم و استراتژیک دشمن باشد. همچنین میتواند اهداف مهمی که جدیدا توسط پهپاد کشف شوند را نیز در لحظه مورد اصابت قرار دهد.
بدین ترتیب بی-1 با حمل این موشکها، میتواند مراکز مهم دشمن را از میدان خارج کرده و یا پدافند دشمن را با موشکهای خود سرکوب و راه را برای دیگر هواپیماها همچون بمب افکن راهبردی B-52H استراتوفورترس که پنهانکار نیست باز کند. لنسر سوخت فوق العاده زیادی حمل و با برد بین قارهای خود، میتواند از پایگاهی در دور دستها به خاک دشمن نزدیک شده و عملیات انجام دهد.
نیروی هوایی آمریکا قصد دارد حداقل یک اسکادارن B-1B که شامل 18 هواپیما است را برای حمل موشک AGM-183A ارتقا دهد که نصب مجدد آویزگاههای زیر بدنه بخشی از آن است. این بمب افکن عملیاتهای بسیاری در افغانستان انجام داده و قرار بود با ورود به عملیاتی شدن B-21 ریدر از خدمت کناره گیری کند، با این حال گویا نیروی هوایی قصد ندارد به این زودیها آن را کنار بگذارد. همچنین احمالا برای دیگر لنسرها نیز آویزگاههای زیر بدنه نصب شوند تا توان حمل مهمات آنها به ویژه برای موشکهای کروز هواپرتاب پنهانکار خانواده AGM-158 افزایش یابد.
از دیگر ارتقاهایی که برای ناوگان لنسر در نظر گرفته شده، موتورهای جدید است که ضمن تولید رانش بیشتر، مصرف سوخت، صدا و اثر گرمایی کمتری دارند. سیستمهای الکترونیکی، مخابراتی و ارتباطی، رادار و سیستمهای رزمی این بمب افکن نیز ارتقا یافته و با انواع جدید جایگزین میشوند.
هواپیمایی که در ابتدا برای نفوذ پنهانی به شوروی و بمباران اتمی آن طراحی شده بود، با پایان جنگ سرد، دو دهه گذشته را به پشتیبانی گسترده از نیروهای زمینی و بمباران دشمن در افغانستان، عراق و اخیرا سوریه پرداخت و امروزه قرار است سکوی پرتاب موشک هایپرسونیک باشد. هنگامی که بی-1 موشک هایپرسونیک حمل کند، توانمندی و مرگباری این غول پرنده چندین برابر میشود.
در حال حاضر نیروی هوایی آمریکا 62 فروند B-1B دارد که قرار است 15 فروند از آنها که بیشترین خستگی سازه را دارند بازنشسته کند. اجزا و قطعات درونی این 15 فروندی که بازنشسته میشوند، به عنوان قطعه یدکی برای 47 هواپیمای عملیاتی دیگر مورد استفاده قرار خواند گرفت.