گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
اطلاع از تفاوت ویروس و باکتری به جلوگیری از شیوع آن‌ها کمک می‌کند. ویروس ها و باکتری ها مهمترین عوامل بروز بیماری های مختلف به شمار می‌روند.
باکتری‌ها و ویروسها، اصلی‌ترین دلیل ابتلای انسان‌ها به بیماری محسوب می‌شوند. با لمس سطحی آلوده، دست دادن با فردی دیگر یا حضور در محیطی که فردی آلوده در آن عطسه کرده، در معرض خطر ورود یک سری باکتری و ویروس به بدنتان قرار گرفته‌اید. این عوامل بیماری‌زا در صورت لمس دهان، بینی و چشم یا حتی نفس کشیدن در فضای آلوده، وارد بدنتان خواهند شد.
برخی بیماری‌ها توسط باکتری‌ها و برخی دیگر به دست ویروسها ایجاد می‌شوند. شناخت تفاوت ویروس و باکتری کمک می‌کند بهتر قادر به مقابله با آن‌ها باشید. نحوه درمان بیماری‌ها بسته به عامل آن متفاوت است. از طرفی برای درمان، باید به شناخت خوبی از این عامل، باکتریایی یا ویروسی، دست پیدا کرده باشید.
تفاوت بیولوژیکی بین ویروس و باکتری
باکتری‌ها، ارگانیزم‌های تک سلولی بوده و انسان‌ها را احاطه کرده‌اند. برخی از آن‌ها حتی در بدن انسان، همچون قسمت‌هایی از روده، زندگی می‌کنند. بیشتر آن‌ها سبب بیماری نشده و حتی وجود آن‌ها برای حفظ سلامتی انسان‌ها ضروری است. با این حال بخش کوچکی از این ارگانیزم‌های بسیار کوچک می‌توانند سلامت انسان را تهدید کرده و آن‌ها را بیمار کنند.
در آن سو، ویروسها را باید به نوعی انگل خطاب کرد، به طوری که برای ادامه حیات، به یک میزبان زنده نیاز دارند. آن‌ها سلول‌های بدن موجودات زنده مثل انسان‌های در حال حیات را آلوده کرده و گستره‌ای از بیماری‌ها را رقم می‌زنند. برخی از آن‌ها همچون سرماخوردگی، ساده بوده و انسان‌ها حتی هر سال با آن‌ها درگیر می‌شوند. برخی دیگر همچون ایدز به شدت مهلک هستند، به طوری که در طول تاریخ فقط دو نفر توانسته از شر ویروس اچ ای وی، عامل بیماری ایدز، رهایی پیدا کند. در یکی از مطالب پیشین به بررسی مرگبارترین ویروسها در دنیا پرداختیم.
تفاوت ویروس و باکتری اینجاست که ویروسها اغلب برای سلامتی مضر هستند، اما برخی می‌توانند سودمند عمل کنند. باکتری‌ها اغلب مشکلاتی جسمانی برای انسان به وجود نمی‌آورند، اما تعدادی از آن‌ها سلامت ما را تهدید می‌کنند.
باکتری‌ها برخلاف ویروسها معمولا مضر نیستند
باکتری، یک ارگانیزم زنده است. آن‌ها به وسیله تقسیم شدن به دو نیمه تکثیر شده و این چرخه همینطور ادامه پیدا می‌کند. برخی از آن‌ها قادرند هر بیست دقیقه، تعدادشان را دو برابر کنند. به همین دلیل اگرچه آن‌ها ابعاد کوچکی دارند، اما تاثیرشان در سلامت انسان‌ها زیاد است. در بدن هر انسان چندین تریلیون باکتری از انواع مختلف زندگی می‌کند. پشتیبانی از فرآیندهای مختلف و حیاتی در بدن از قبیل هضم غذا روی دوش آن‌ها قرار دارد.
با این حال، حدود 1 درصد باکتری‌ها سبب ابتلای انسان به بیماری و بروز مشکلات جسمانی می‌شوند. به عنوان نمونه باید به موارد زیر اشاره کرد:
- استافیلوکوکوس اورئوس که سبب بیمار شدن سیستم تنفسی فوقانی می‌شود. تخمین زده شده نزدیک به بیست درصد مردم، به مدت طولانی، ناقل این باکتری هستند.
- کلبسیلا پنومونیه و استرپتوکوک پنومونیه، هر دو سبب ابتلای انسان به ذات‌الریه می‌شوند. کلبسیلا پنومونیه اگرچه در فلور نرمال دهان، پوست و روده نیز وجود دارد، اما در صورت برگشت به ریه، می‌تواند به شکلی خطرناک سبب ابتلا به ذات‌الریه شود. استرپتوکوک پنومونیه قادر است عفونت‌های دیگری مانند سینوزیت را نیز سبب شود.
- اشریشیا کلی و سلمونيلا در گوشت نپخته پیدا شده و به مسمومیت غذایی منجر می‌شوند.
یک تفاوت اساسی بین ویروس و باکتری اینجاست که ویروسها را به عنوان ارگانیزم‌هایی زنده نمی‌شناسند! در حقیقت دانشمندان، هنوز در مرده یا زنده خطاب کردن آن‌ها تردید دارند. دلیل آن، نیازمندی‌شان به یک میزبان به منظور تکثیر است. شبیه به باکتری‌ها، آن‌ها نیز در صورت نزدیک شدن به یک میزبان جدید انتقال پیدا می‌کنند.
وقتی در مجاورت یک ویروس قرار گرفتید، حمله به سلول‌های زنده بدنتان توسط آن‌ها آغاز خواهد شد. هدف از این حمله، استفاده از منابع سلول‌ها به منظور تولید مثل است. سیستم دفاعی بدن، در اغلب مواقع، پیش از این که ویروسها آسیبی جدی به اعضای بدن وارد کنند، با آن‌ها مقابله خواهد کرد. ویروسها تلاش می‌کنند در سراسر بدن پخش شوند.
باکتری‌ها معمولا یک بخش مشخص از بدن همچون گوش یا گلو را آلوده می‌کنند. در آن سو ویروسها توانایی بیشتری برای انتشار سریع در بدن داشته و به همین دلیل اغلب یکجا بند نمی‌شوند. درست به همین دلیل در برخی بیماران، ویروس کرونا جدید بعد از آسیب رساندن به ریه‌ها، تخریب کلیه‌ها را نیز آغاز می‌کند. به عنوان نمونه‌ای از بیماری‌های ویروسی باید به موارد زیر اشاره کرد:
- ساده‌ترین بیماری ویروس برای همه انسان‌ها سرماخوردگی است. راینو ویروسها مسبب اصلی این بیماری متداول هستند، هر چند چهار کروناویروس نیز می‌توانند آن را سبب شوند. نشانه‌های بیماری حوالی سر انسان و سینه بروز می‌کنند. به عنوان متداول‌ترین نشانه‌ها باید به گلو درد، آبریزش بینی و سرفه اشاره کرد.
- آنفلوآنزای فصلی توسط دو نوع ویروس influenza A و influenza B ایجاد می‌شود. نشانه‌های بیماری از سرماخوردگی شدیدتر بوده و بدن درد و تب را ریز شامل می‌شود. سرفه در اینجا شدیدتر است. آنفلوآنزای فصلی را نباید با نسخه‌های مرگبار آن همچون آنفلوآنزای اسپانیایی، خوکی و مرغی مقایسه کرد.
- ویروس کرونا SARS-COV-2 یکی از هفت نوع کروناویروس شناخته شده است. چهار مورد از آن‌ها مسبب سرماخوردگی هستند، اما سه مورد دیگر دستگاه تنفسی تحتانی را تحت تاثیر قرار داده و در مقایسه با آنفلوآنزا به شدت کشندگی بیشتری دارند. متداول‌ترین نشانه‌های کووید 19، سارس و مرس تنگی نفس، سرفه‌های خشک و تب بالا است.
جلوگیری از انتقال ویروسها و باکتری‌ها
با وجود تفاوت ویروس و باکتری از نظر ساختار و میزان بیماری‌زایی، هر دوی آن‌ها با استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های متداول و آب و صابون از بین می‌روند. اولین خط دفاعی انسان در برابر آن‌ها آب و صابون محسوب می‌شود. اگر به این دو دسترسی ندارید، می‌توانید از ضدعفونی‌کننده‌های دارای حداقل 60 درصد الکل استفاده کنید.
بررسی‌ها نشان داد شستشوی صحیح دست، تعداد باکتری‌ها و ویروس‌های قرار گرفته روی آن را به شدت کاهش می‌دهد. با این کار، ریز ارگانیزم‌های نام برده را کشته یا از دست خود جدا می‌کنید.
در مبارزه با ویروس کرونا جدید نیز مهمترین روش برای جلوگیری از شیوع و عدم ابتلا، شستن مداوم دست‌ها است. این کار باید به درستی صورت گرفته و حداقل بیست ثانیه زمان ببرد. بعد از لمس هر سطح عمومی نظیر آسانسور یا کلیدهای دستگاه خودپرداز، تا پیش از شستن دست، از لمس صورت خود به طور جد خودداری کنید.
یک تحقیق در سال 2018 روی تعداد زیادی فرد نشان داد شستشوی بهتر دست با آب و صابون یا ضدعفونی کردن مستمر آن، میزان ابتلای هر فرد به بیماری‌های مختلف را کاهش داده و نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک‌ها را کم می‌کند. از پایین آمدن تعداد روزهای بیماری در صورت ابتلا نباید غافل شد.
از این نظر، هیچ تفاوتی بین ویروس و باکتری وجود نداشته و قانون یکسان است. هرگز نباید دست خود را تا پیش از اطمینان از پاکیزه بودن آن به سر و صورت بزنید. البته ترک عادت لمس صورت به طور مستمر دشوار است. دلیل این کار، تلاش برای ارسال سیگنالی مبنی بر خودآگاهی شما به دیگران محسوب می‌شود. با تکرار زیاد می‌توانید این عادت را ترک کنید.
موضوع فقط جلوگیری اولیه از بیمار شدن خود نیست، بلکه باید از بیمار شدن بقیه بعد از ابتلای خود جلوگیری کنید. در زمان عطسه یا سرف به وسیله پوشاندن صورت خود، از پرتاب شدن و معلق ماندن ذرات آلوده به ویروس یا باکتری در هوا جلوگیری کنید. اگر احساس بیماری می‌کنید، قانون قرنطینه خانگی را رعایت کرده و در صورت اجبار برای تردد در جامعه حتما ماسک بزنید.
آنتی بیوتیک‌ها برای عوامل باکتریایی تجویز می‌شوند
آنتی بیوتیک‌ها با هدف متوقف کردن یا کاهش سرعت شیوع باکتری‌ها تجویز می‌شوند. به عنوان نمونه باید به پنی سیلین و آموکسی سیلین اشاره کرد که برای درمان عفونت‌های گوش، ریه یا عفونت‌های پدید آمده بعد از بریدگی بخشی از بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگرچه تاثیر آن‌ها در درمان بیماری‌ها ثابت شده است، اما باید با احتیاط و درست مصرف شوند. دلیل آن، مقاوم شدن باکتری‌ها در برابر آنتی بیوتیک‌ها در صورت مصرف خودسرانه و اشتباه است. هر آنتی بیوتیک با هدف ایجاد مزاحمت در یک بخش اساسی یک باکتری مشخص ایجاد شده و به همین دلیل باید برای هر بیماری با عامل باکتریایی، دارو را به درستی انتخاب کرد.
بیماری‌های ویروسی را نمی‌توان با آنتی بیوتیک‌ها برطرف کرد. در عوض، در درمان آن‌ها، از داروهای ضد ویروس استفاده می‌شود. هدف از این آنتی ویروسها، مختل کردن فرآیند تولید مثل توسط یک ویروس مشخص و جلوگیری از حمله آن به سلول‌های زنده بدن است. به عنوان نمونه باید از تامیفلو نام برد که در درمان بیماری ویروسی آنفلوآنزا (فصلی) سودمند است.
با واکسن می‌توان در برابر بیماری‌هایی با عوامل باکتریایی و ویروسی مقاوم شد و تفاوتی بین ویروس و باکتری از این نظر وجود ندارد. با دریافت واکسن، بدن انسان با نسخه‌ای مرده یا ضعیف از عامل بیماری‌زا، ویروسی یا باکتریایی، آشنا می‌شود. در نتیجه خود را پیش از هجوم ارتش قوی‌تر، آماده خواهد کرد. برای برخی بیماری‌ها نظیر آنفلوآنزای فصلی واکسن‌های موثری تولید شده است، در حالی که برای سرماخوردگی عادی و کووید 19 واکسنی وجود ندارد.
