گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
فهرست Exotica نام کاتالوگی بوده که به تازگی توسط ستاره شناسان و محققان حوزه جستجوی حیات فرازمینی، در مورد اجرام آسمانی جالب‌توجه برای میزبانی تکنولوژی‌های فضایی منتشر شده است.
فهرست Exotica بخشی از مقاله جدیدی بوده که در مورد تلاش تحسین‌برانگیز دانشمندان برای پیدا کردن ردی از تکنولوژی‌های فرازمینی، منتشر شده است. این دانشمندان در قالب مجموعه پروژه‌هایی به نام “Breakthrough Initiatives” مدت‌هاست که به دنبال نشانه‌های موجودات فضایی و علامتی از حیات در کیهان هستند و فهرست اخیر هم با معرفی تعداد زیادی از اجرام جالب‌توجه با قابلیت میزبانی حیات، خبرساز شده است.
پروژه‌های Breakthrough Initiatives توسط دو سرمایه‌گذار علاقه‌مند به حوزه تحقیقات فضایی، در سال 2015 شروع به کار کردند و از آن زمان تاکنون، تلاش محققان درگیر در پروژه روی یافتن نشانه‌های تکنولوژیکی از موجودات فضایی در اجرام آسمانی اطراف زمین متمرکز بوده است. به صورت کلی به مجموعه تحقیقات و کاوش‌ها برای پیدا کردن فناوری‌های فرازمینی، تحقیقات ستی (SETI) گفته می‌شود و مسئولین پروژه مورد نظر هم در جولای 2015 اعلام کردند که برنامه‌ای ده سالهای را برای عملی کردن بزرگ‌ترین نمونه از تحقیقات ستی به راه خواهند انداخت.
این برنامه ده ساله زیرمجموعه‌ای از پروژه‌های اصلی بود و نام “Breakthrough Listen” برای آن انتخاب شد. محققان اعلام کردند که در قالب این برنامه، از جدیدترین پیشرفت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای بررسی داده‌های ستاره شناسی موجود از فضای اطراف سیاره استفاده خواهد شد. در سالهای اخیر دو مجموعه داده از برنامه مورد نظر منتشر شد و همچنین، خبرهای خوشحال کننده‌ای از همکاری دانشمندان Breakthrough Listen با مسئولین پروژه ماهواره TESS آژانس فضایی آمریکا به گوش می‌رسد.
انتشار فهرست Exotica
فهرست Exotica در جریان فعالیت‌های برنامه ده ساله مورد نظر منتشر شده و همان‌طور که اشاره شد، در این کاتالوگ اطلاعات تعداد بسیار زیادی جرم آسمانی که ممکن است میزبانی برای تکنولوژی‌های فرازمینی و تمدن‌های فضایی باشند، در دسترس دانشمندان سراسر جهان قرار گرفته است.
همان‌طور که مسئول انتشار کاتالوگ مورد نظر، دکتر برایان لاکی (Brian Lacki) از دانشگاه برکلی اعلام کرده، نکته جالب در مورد تازه‌ترین اطلاعات منتشر شده، وجود داده‌هایی در مورد رنج گسترده‌ای از اجرام آسمانی مختلف در فهرست است؛ اجرامی که برخی از آن‌ها توانایی میزبانی از حیات را ندارند! البته این شکل از حیات تنها برای ما زمینیان آشنا بوده و از آنجایی که امکان وجود اشکال مختلفی از زندگی در کیهان مطرح شده، برخی از دانشمندان از جمله لاکی معتقدند که تمامی اجرام جالب‌توجه، صرف‌نظر از توانایی آن‌ها برای نگهداری از حیات زمینی، باید مورد بررسی قرار بگیرند.
متاسفانه تا به امروز تلاش‌های محققان Breakthrough Listen و سایر دانشمندان درگیر پروژه‌های ستی به یافتن اشکال آشنای حیات معطوف بوده، اما قرار دادن اطلاعات اجرام آسمانی گوناگون در فهرست Exotica نشان دهنده اهمیت تمامی اجرام آسمانی در بررسی‌های مربوط به فناوری‌های فرازمینی است.
محدودیت در رصد کیهان
بخشی از دلیل نگاه محدود دانشمندان به اشکال حیات، به تجهیزات نسبتا ناتوان ما در جمع‌آوری اطلاعات از جهان اطراف مربوط می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم کیهان فوق‌العاده بزرگ بوده و آنچه در فضا می‌بینیم، تنها قسمت قابل مشاهده کیهان برای ما زمینیان است؛ قسمتی که بر اساس بهترین تخمین‌ها، 96 میلیارد سال نوری قطر دارد. امکان رویت اجرام آسمانی فراتر از این فاصله هنوز وجود ندارد و از طرف دیگر، وقتی به آسمان شب نگاه می‌کنیم، تمامی مشاهدات ما به نظریه نسبیت خاص انیشتین محدود می‌شوند.
بر اساس تئوری نسبیت خاص، سرعت نور در تمام کیهان ثابت بوده و هیچ چیزی نمی‌تواند از این سرعت فراتر رود؛ بنابراین با در نظر گرفتن موضوع مورد نظر باید در بررسی پدیده‌های فضایی گوناگون و اجرام آسمانی که در فهرست Exotica معرفی شده‌اند، بسیار محتاطانه عمل کنیم و به شکلی موشکافانه، داده‌های مربوط به فناوری‌های فرازمینی را از سیگنال‌های فضایی طبیعی تشخیص دهیم.
از طرف دیگر، با اینکه از یک قرن پیش تاکنون، دانشمندان به شکلی پیشرفته آسمان شب را رصد کرده‌اند، به هنگام جستجو برای حیات فرازمینی دائما شکلی از زندگی شبیه به حیات زمینی در نظر محققان بوده است؛ به همین دلیل، مدیران برنامه Breakthrough Listen این موضوع را مطرح می‌کنند که شاید موجودات فضایی توانایی زندگی در محیط‌های عجیب و غریبی را داشته باشند که از نظر ما، هیچ حیاتی در آن‌ها شکل نمی‌گیرد.
اجرام آسمانی غیر معمول
در طول یک قرن تحقیق برای کشف حیات فرازمینی، تنها نمونه‌ی موجودات زنده پیشرفته در کل کیهان به زمین مربوط بوده و دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند نمونه دیگری از زندگی را در جای دیگری از فضا کشف کنند. با این حال شاید آدم فضایی‌ها در اجرام آسمانی که اصلا تصور نمی‌کنیم زندگی کنند و شاید دقیقا همان قسمت‌هایی از فضا که آن‌ها را بررسی نکرده‌ایم، منزل گاه پیشرفته‌ترین تمدن فرازمینی باشد.
به همین دلیل اجرامی دارای شرایط نامساعد برای شکل‌گیری حیات زمینی هم در فهرست Exotica مورد بررسی قرار گفته‌اند؛ اجرامی با شرایط محیطی مرگبار و یا محیط‌هایی اطراف ستاره‌های نوترونی که نیروی گرانش در آن‌ها فوق‌العاده شدید و غیر قابل تحمل است.
بر اساس اطلاعات موجود، در کاتالوگ Exotica تعداد 700 جرم آسمانی گوناگون معرفی شده‌اند و تقریبا از هر پدیده کیهانی که قابل مشاهده باشد و در فاصله 96 میلیارد سال نوری دیداری ما قرار دارد، یک نمونه مورد توجه قرار گرفته است. این کاتالوگ شامل ستاره‌های دنباله‌دار، کهکشان‌ها، اجرام آسمانی معمول و همچنین اجرام آسمانی نادری می‌شود که هرکدام به نوبه خود امکان میزبانی از شکلی از حیات را دارند. لاکی و همکارانش می‌گویند که معرفی این رنج گسترده از پدیده‌های کیهانی بحث لزوم در نظر گرفتن تمامی گزینه‌های ممکن را نشان می‌دهد.
جزئیات فهرست Exotica
لاکی در این رابطه می‌گوید که بسیاری از اکتشافات مهم ستاره شناسی بدون برنامه‌ریزی قبلی میسر شده‌اند و درست در زمانی که عموم دانشمندان از بررسی مجموعه‌ای از اطلاعات، صرف‌نظر کرده بودند، کشفی بزرگ در این اطلاعات نهفته بود. به عنوان مثال اگر دانشمندان قبل از دهه 90 میلادی به دنبال منظومه‌هایی متفاوت نسبت به منظومه شمسی می‌گشتند، امکان داشت تا اولین سیاره‌های فراخورشیدی قبل از این دوران کشف شوند. با این حال فرضیات محدود کننده اولیه دانشمندان باعث شده بود تا کشف سیاره‌های شبیه به زمین در خارج از منظومه شمسی تا دهه 90 به تعویق بیافتد.
با این تفسیر آیا ما هم بر اساس فرضیات محدود کننده به دنبال نشانه‌های تکنولوژی فرازمینی می‌گردیم؟ لاکی و همکارانش معتقدند که فهرست Exotica در پیداکردن جواب این سوال به ما کمک خواهد کرد.
کاتالوگ مورد نظر شامل چهار دسته مختلف از اجرام می‌شود؛ پروتوتایپ‌ها، ناهنجاری‌ها، بیشترین‌ها و همچنین نمونه‌های کنترلی. در دسته پروتوتایپ‌ها یا نمونه‌های اولیه، حداقل یک نمونه از هر جرم آسمانی شناخته شده که قابل رویت باشد و ارزش رصد کردن هم داشته باشد، وجود دارد. اجرامی که از سیاره‌ها، قمرها و ستاره‌های گوناگون گرفته تا خوشه‌های ستاره‌ای، کهکشان‌ها و کوازارها، در فضای اطراف زمین وجود داشته و موارد فوق‌العاده شگفت‌انگیزی از آن‌ها برای رصد کردن وجود دارد.
در دسته بیشترین‌های فهرست Exotica اجرامی لیست شده‌اند که دارای ویژگی‌هایی رکوردشکن و فوق‌العاده منحصر به فرد هستند؛ به عنوان مثال داغ‌ترین سیاره‌ها، ستاره‌هایی با بیشترین میزان فلزات موجود، دورترین کوازار کشف شده، تپ‌اختری با بیشترین سرعت گردشی و فشرده‌ترین کهکشان تنها مواردی هستند که در این بخش از کاتالوگ مورد نظر لیست شده‌اند.
عجیب‌ترین اجرام و پدیده‌های کیهانی
گروه بعدی به ناهنجاری‌ها اختصاص دارد و همان‌طور که انتظار می‌رود، اجرامی در آن فهرست شده‌اند که رفتار آن‌ها تاکنون با هیچ توضیح علمی قابل توجیه نبوده است. نمونه‌هایی از این پدیده‌ها و اجرام شامل «ستاره تبی» (Tabby’s Star) با الگوهای کاهش نور عجیبش، سیارک بین ستاره‌ای امواموا (Oumuamua) که در سال 2017 از نزدیکی زمین عبور کرد، انفجارهای سریع رادیویی (FRBs) که به صورت سیگنال‌های رادیویی مرموز از اعماق فضا به زمین ارسال می‌شوند، ستاره‌هایی که بیش از حد تشعشعات مادون قرمز از خود ساطع می‌کنند و نمونه‌هایی دیگر که تا به امروز بیشتر از حدس و گمان، نتیجه قطعی در مورد آن‌ها اعلام نشده است.
در نهایت گروه نمونه‌های کنترلی هم اجرامی را در خود دارد که احتمال دریافت سیگنال‌های مثبت و نشانه‌های فناوری‌های پیشرفته فرازمینی در آن‌ها کم است. دانشمندان امیدوارند که با انتشار فهرست Exotica ستاره شناسان سراسر جهان به پیدا کردن پاسخ سؤال‌های مهمی در مورد تحقیقات ستی کمک کنند. یکی از مهم‌ترین سوالات مورد نظر، معمای فرمی (Fermi Paradox) نام دارد.
معمای فرمی
فرمی دانشمندی بود که در چند قرن پیش یک سوال ساده را در مورد حیات فرازمینی و تمدن‌های پیشرفته پرسید؛ این دانشمند گفت که اگر کیهان و جهان اطراف تا این حد بزرگ است، پس مابقی موجودات کجا هستند؟ به بیان دیگر با چنین ابعاد بی‌حد و مرزی، چرا به نظر می‌رسد که تنها موجودات زنده در سراسر کیهان انسان‌ها هستند و هیچ جاندار دیگری در فضا زندگی نمی‌کند؟
دکتر اندرو سیمیون (Andrew Siemion)، مدیر برنامه Breakthrough Listen از مرکز تحقیقاتی ستی دانشگاه برکلی آمریکا در این رابطه می‌گوید که تحقیقات پیشین دانشمندان به صورت کلی روی کشف سیاره‌هایی شبیه به زمین معطوف بوده است؛ سیاره‌هایی که در منظومه‌های تک‌ستاره‌ای هستند، از سنگ ساخته شده‌اند، در فاصله‌ای مناسب از ستاره میزبان قرار دارند و امکان وجود آب به صورت مایع در آن‌ها وجود دارد.
با این حال، همان‌طور که اشاره شد سیمیون و همکارانش معتقدند که گسترش دامنه تحقیقات با انتشار فهرست Exotica به دانشمندان سراسر جهان کمک می‌کند تا با خیالی آسوده‌تر به دنبال هر نوع نشانه‌ای از تکنولوژی‌های فضایی بگردند و خود را به اجرام آسمانی همانند زمین محدود نکنند. فهرستی که شاید به پیدا کردن پاسخ معمای فرمی هم کمک کند!
پاسخ معمای فرمی
البته از زمان ارائه سوال ساده و در عین حال بی‌پاسخ فرمی، نظریه‌های گوناگونی در مورد دلیل پیدا نکردن هیچ نشانه‌ای از موجودات فرازمینی ارائه شده‌اند؛ به عنوان مثال در دهه 80 میلادی دو دانشمند اعلام کردند که پاسخ معمای فرمی بسیار ساده بوده و می‌توان گفت که دلیل وجود این پارادوکس، تنها بودن انسان‌ها در کل کیهان است.
برخی دیگر از دانشمندان می‌گویند که به واسطه محدودیت‌های تکنولوژیکی بشر و همچنین فرضیات محدود کننده در مورد اجرامی که میزبان حیات فرازمینی هستند، تاکنون هیچ اثری از این حیات کشف نشده و به دلیل فاصله‌های فوق‌العاده زیادی که ممکن است بین تمدن‌های فضایی گوناگون در سراسر کیهان وجود داشته باشد، پیشرفت‌های تکنولوژیکی لازم برای طی کردن این مسافت‌ها هنوز دست‌نیافتنی هستند.
این دانشمندان می‌گویند که محققان پروژه‌های ستی باید صبور باشند و در عین حال که برای پیشرفت‌های بیشتر فناوری صبر می‌کنند، مکان‌های عجیب‌تر و غیر معمول‌تری همانند اجرام لیست شده در فهرست Exotica را مدنظر داشته باشند.
به همین دلیل بوده که پژوهشگران برنامه Breakthrough Listen روی بحث گستره‌ی تحقیقات تاکید می‌کنند؛ همان‌طور که اشاره شد، این موضوع احتمال رسیدن به نتایج مثبت در جستجو برای کشف حیات فرازمینی را بالا می‌برد چرا که دانشمندان در چنین وضعیتی اجرام آسمانی بسیار بیشتر و متنوع‌تری را بررسی می‌کنند و شانس آن‌ها برای موفقیت هم بیشتر می‌شود.
امیدواری با انتشار فهرست Exotica
به عنوان مثال این امکان وجود دارد که مکان‌های زیست پذیر بسیار بیشتری در منظومه‌ها و کهکشان‌های اطراف زمین وجود داشته باشند. حتی شاید برخی از محققان به این نتیجه برسند که پدیده‌های که تا پیش از این طبیعی و عادی در نظر گرفته می‌شدند، در واقع از منشائی فرازمینی و مصنوعی به وجود آمده‌اند.
همچنین، این احتمال هم وجود خواهد داشت که برخی پدیده‌های غیر عادی به منشائی طبیعی ارتباط داده شوند و مشخص شود که در واقع اجرام آسمانی معمولی توانایی ایجاد پدیده‌هایی غیر عادی را دارند؛ همانند آنچه در مورد پدیده انفجارهای رادیویی سریع شاهد آن هستیم. پدیده‌ای که از چندین سال پیش دانشمندان را سردرگم کرده و هرچه بیشتر در این رابطه تحقیق می‌کنیم، احتمال ایجاد امواج رادیویی مورد نظر توسط پدیده‌های طبیعی پررنگ‌تر می‌شود.
پیت وردون (Pete Worden)، یکی از مدیران سابق ناسا و مدیر کنونی پروژه Breakthrough Initiatives در مورد فهرست Exotica می‌گوید که بحث جستجو برای هوش فرازمینی نیازمند دیدی گسترده و رهایی از پیش‌فرض‌های غلط بوده و تا زمانی که دقیقا ویژگی‌های یک تمدن فرازمینی برای ما آشکار نشود، نباید هیچ احتمالی را در مورد وضعیت این تمدن‌ها نادیده بگیریم.
از طرف دیگر روز به روز سیاره‌های فراخورشیدی بیشتری کشف می‌شوند و تجهیزات ستاره‌شناسی دانشمندان هم با گذر زمان از همیشه پیشرفته‌تر شده‌اند. بنابراین حتی ممکن است که در هفته‌ها، ماه‌ها و یا سالهای آینده، خبر کشف نشانه‌ای از یک تمدن موجودات فضایی منتشر شود؛ اما تا آن زمان بهترین کار ممکن این است که نسبت به جهان اطراف دیدی باز داشته باشیم و احتمالات مربوط به کشف حیات در مکان‌های عجیب و غریب و غیر معمول را به کلی از معادلات حذف نکنیم.