حیوانات مومیایی شده مصر باستان چه شکلی بودند؟

تکنولوژی مدرن به ما این امکان را داده تا از وضعیت حیوانات مومیایی شده 2 هزار سال پیش در مصر باستان باخبر شویم؛ با گجت نیوز همراه باشید.

اخیرا دانشمندان به کمک پرتو ایکس و فناوری‌هایی شگفت‌انگیز، به داخل آثار به جا مانده از حیوانات مومیایی شده مصر باستان سرک کشیده‌اند به ما نشان داده‌اند که این حیوانات در هزاران سال پیش چه وضعیتی داشته‌اند.

تحقیق در مورد حیوانات مومیایی شده

محققان مورد نظر بدون شکافتن یا آسیب رساندن به مومیایی یک پرنده، یک مار و یک گربه، با استفاده از اسکن سه بعدی کیفیت بالا و به کمک پرتوی ایکس، به ما اجازه داده‌اند تا از درون این مومیایی‌ها باخبر شویم و فرآیندهای پیچیده‌ای که در هزاران سال پیش برای حفظ و نگهداری از اجساد انسان‌ها و حیوانات به کار می‌رفته را بهتر درک کنیم.

به علاوه از این طریق می‌توان به رابطه منحصر به فرد مصریان باستان با حیوانات پی برد و این موضوع را روشن کرد موجودات گوناگون در اعتقادات و باورهای مختلف این تمدن معروف و جنجالی چه نقشی داشته‌اند.

جالب است بدانیم که در تمدن چند هزار ساله مصر مومیایی کردن حیوانات موضوع شایع و مرسومی بوده و تا به حال میلیون‌ها مورد از حیوانات مومیایی شده در مناطق مختلف این کشور پیدا شده‌اند؛ آثاری از توله سگ‌ها و سوسک‌ها گرفته تا پرندگان عجیب و غریب و یا حتی کروکدیل‌ها!

برخی از این موجودات به عنوان حیوانات خانگی صاحبانشان برای همراهی با فرد متوفی در جهان بعد از مرگ مومیایی می‌شدند و برخی دیگر از حیوانات هم به عنوان مواد غذایی همراه با جسد افراد دفن می‌شدند. البته گروه سوم حیوانات مومیایی شده مصر باستان هم موجوداتی بودند که به عنوان خدایان یا نمادی از خدایان پرستش می‌شدند و بعد از مرگ این موجودات هم جسد آن‌ها با فرآیندهای پیچیده و عجیب و غریب برای ابدیت مومیایی می‌شد.

پیشکشی به خدایان

البته دانشمندان می‌گویند اکثر جسد موجوداتی که به این شکل با مواد مختلف پوشانده شده و حفظ و نگهداری می‌شدند، به عنوان پیشکش و هدیه‌ای برای خدایان به شکل مومیایی درمی‌آمدند و درواقع مردمان آن زمان‌بر اساس اعتقادات خود می‌خواستند که از این طریق دعاهایشان را مستجاب کرده و یا به شکلی خالقان خود را خوشنود کنند.

نکته جالب این بوده که با وجود شکار و اسیر کردن حیوانات وحشی توسط مردمان مصر باستان، اکثر بقایای مومیایی کشف شده در این رابطه مربوط به مزارع و مکان‌هایی بودند که حیوانات را برای مومیایی شدن و پیشکش کردن به خدایان پرورش می‌دادند. در واقع به نظر می‌رسد که گروهی از مردم در آن زمان کسب و کار مخصوص خود را با پرورش این حیوانات داشتند و از این طریق کسب درآمد می‌کردند.

در حالی که بررسی هرکدام از هزاران و میلیون‌ها حیوان مومیایی شده می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد تمدن مصر باستان به ما بدهد، چنین کاری چندان هم راحت نبوده و دانشمندان مجبورند با دشواری فراوان، بدون آسیب رساندن به نمونه‌ها، از روش‌های مختلف به درون مومیایی‌ها سرک بکشند.

البته همیشه وضع به این شکل نبوده و جالب است بدانیم که در انگلستان دوران ویکتوریایی، افرادی مانند جراح توماس پتیگرو (Thomas Pettigrew) در زمان اوج علاقه مردم جهان به تمدن مصر برنامه‌های مختلفی برای سرگرم کردن علاقه‌مندان برگزار می‌کرد؛ در هر کدام از این به اصلاح برنامه‌ها، پتیگرو با باز کردن باندها و کالبدشکافی اجساد مومیایی شده محتویات آثار باستانی و ارزشمند مورد نظر را به تماشاچیان نمایش می‌داد و در این فرآیند، آسیب جدی به آثار مورد نظر وارد می‌کرد.

بررسی دقیق بقایای حیوانات مومیایی شده

با گذشت سال‌ها از چنین اقدامات عجیب و نامناسبی، هم‌اکنون به سطحی از پیشرفت در فناوری‌ها و اخلاقیات رسیده‌ایم که برای اجرای برنامه‌های سرگرم کننده و جلب توجه علاقه‌مندان آثار باستانی بی‌نهایت باارزش و حساس را تخریب نمی‌کنیم؛ در تازه‌ترین تحقیقات مرتبط با بررسی وضعیت مومیایی‌ها، دانشمندان می‌توانند به کمک اسکن‌های پیشرفته و بدون شکافتن و آسیب زدن به مومیایی، محتویات آن را با دقتی شگفت‌انگیز مشخص کنند.

البته تا پیش از رسیدن به تکنولوژی‌های کنونی، محققان مجبور بودند از تجهیزات دو بعدی اسکن پرتو ایکس به منظور مشاهده محتویات مومیایی‌ها استفاده کنند و به واسطه محدودیت‌های موجود، نتایج چندان جالب‌توجهی از این اسکن‌ها به دست نمی‌آمد. از طرف دیگر سی تی اسکن‌های بیمارستانی هم توانایی تهیه نقشه سه بعدی اجسام آنالیز شده را دارند، اما کیفیت داده‌های جمع‌آوری شده به وسیله این تجهیزات هم چندان قابل قبول نیست.

با این حال تازه‌ترین و پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها برای بررسی اجسام حساس و پیچیده‌ای مانند بقایای حیوانات مومیایی شده مصر باستان، میکرو سی تی اسکن‌هایی هستند که برخلاف تجهیزات بیمارستانی، تصاویری بسیار باکیفیت‌تر را تهیه می‌کنند. محققان دانشگاه سوانسی بریتانیا هم به کمک این تجهیزات شگفت‌انگیز به درون سه مومیایی اخیر نگاهی انداخته‌اند. این مومیایی‌ها متعلق به انبار آثار باستانی دانشگاه مورد نظر بودند و نتایج به دست آمده از این بررسی‌ها در نوع خود منحصر به فرد و شگفت‌انگیز هستند.

بقایای یک گربه مومیایی شده

 

ریچارد جانسون (Richard Johnston)، دانشمند مواد از دانشگاه سوانسی در این رابطه می‌گوید که به کار گیری دستگاه میکرو سی تی اسکن می‌تواند اطلاعات بسیار دقیقی را از بقایای حیواناتی به ما بدهد که بیش از 2 هزار سال پیش مرده‌اند؛ این تجهیزات پیشرفته می‌توانند تصاویری تا صد برابر دقیق‌تر از سی تی اسکن‌های پزشکی ثبت کنند و با بررسی تصاویر مورد نظر این امکان وجود دارد که نحوه زندگی، دلیل مرگ و حتی علت مرگ حیوانات مومیایی شده را مشخص کرد.

همان‌طور که اشاره شد، حیوانات مورد نظر گربه، پرنده و مار بودند و ویدیو بالا هم به ما جمجمه گربه مومیایی شده مصر باستان را نشان داد؛ گوشه‌ای از اطلاعات به دست آمده از طریق ویدیو سی تی اسکن بالا به دانشمندان می‌گوید که موجود مورد نظر یک بچه گربه 5 ماهه بوده که به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شده است. دندان‌های داخل فک این بچه گربه که هنوز کاملا بیرون نیامده بودند، از سن کم موجود به هنگام مرگ خبر می‌دهند.

به علاوه می‌توان دید که گردن این گربه شکسته شده بوده و به احتمال زیاد، حیوان مورد نظر در محل‌های پرورش حیوانات نگهداری می‌شده و به عنوان پیشکشی برای خوشنود کردن خدایان قربانی شده است. شاید توضیحات این مطلب شما را به یاد فیلم‌های جنایی و تحقیقات مربوط به قتل قربانیان بیاندازد، اما یکی از شگفتی‌های تکنولوژی جدید به ما امکان انجام چنین تحقیقاتی را در مورد اتفاقات بیش از 2 هزار سال پیش می‌دهد. در مورد گربه مومیایی شده، محققان هنوز نمی‌دانند که شکسته شدن گردن دلیل اصلی مرگ جاندار بوده یا به هنگام مومیایی کردن افراد متخصص این کار گردن جسد را برای بالا نگه داشتن آن شکسته‌اند.

ویدیو بقایای پرنده مومیایی شده

 

تشخیص پرنده بودن محتویات یکی از بقایای حیوانات مومیایی شده مورد نظر کمی دشوارتر از گربه بود. محققان با اندازه‌گیری استخوان‌ها به این نتیجه رسیدند که مومیایی مورد بررسی مربوط به یک پرنده است؛ اما هنوز مشخص نیست که دلیل مرگ این جاندار چه بوده، چرا که هیچ اثری از گردن شکسته یا خفگی در بقایای موجود دیده نمی‌شود.

در آخرین ویدیو این مطلب هم بقایای مربوط به یک مار جوان کبرا از نوع مصری را می‌بینیم که بقایای ستون فقرات آن اطلاعات کاملی از نحوه مرگ موجود به ما می‌دهند؛ گفته شده که پیش از مرگ مار مورد نظر از دم آویزان شده و با یک حرکت شلاق مانند، به ستون فقرات موجود آسیب وارد شده است. به علاوه فرد قربانی کننده با ضربه‌ای به جمجمه مار، از مرگ موجود مطمئن شده است.

متاسفانه این تنها موضوع ناراحت کننده در مورد سرگذشت مار نیست؛ گفته شده که در کلیه‌های مار مقدار زیادی کلسیم کشف شده که نشان دهنده وضعیت بد زندگی موجود است. در واقع چنین مشکلی ناشی از وجود بیماری‌های کلیوی بوده و در عصر حاضر هم می‌بینیم که مارهایی که به عنوان حیوان خانگی در شرایط نامناسب نگهداری می‌شوند، به دلیل در دسترس نبودن آب کافی به بیماری‌های کلیوی دچار می‌شوند.

اسکلت مار مومیایی شده

 

به علاوه گفته شده که این مورد از حیوانات مومیایی شده ما نیش نداشته و به نظر می‌رسد که بعد از مرگ مار، نیش‌ها برای در امان نگه داشتن فرد مومیایی کننده کشیده شده‌اند؛ مارهای کبرای مصری شدیدا خطرناک و زهرآلود هستند.

با این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که مصریان باستان با حیواناتی که قربانی می‌کردند، رفتار چندان مناسبی نداشتند. از طرف دیگر تحقیق دانشمندان سوانسی به خوبی شگفتی‌های تکنولوژی میکرو سی تی اسکن را به ما نشان می‌دهد. کارولین گریوز (Carolyn Graves) از دانشگاه سوانسی می‌گوید که برای تحقیق اخیر زیست شناسان، مهندسان، باستان شناسان و همچنین مصر شناسان دست به دست هم داده‌اند تا نتایج گزارش شده را در اختیار جامعه علمی قرار دهند.

گریوز معتقد است که در کنار ایجاد فرصتی برای همکاری متخصصان حوزه‌های مختلف تحقیقات پیشرفته، مقاله منتشر شده این دانشگاه اطلاعات مهمی را در مورد نحوه مومیایی کردن حیوانات، آداب و رسوم، مذهب و همچنین رابطه مصریان باستان با حیوانات آشکار کرده است.

مقاله دانشگاه سوانسی در مورد حیوانات مومیایی شده مصر باستان در ژورنال “Scientific Reports” منتشر شده است.