افزایش فشارهای اقتصادی آمریکا به چین و خصوصا شرکتهای چینی، احتمال تحریم شرکتهای کوچک تر نظیر شیائومی را بسیار بالا برده است؛ اما آیا شیائومی توان تحمل تحریمهای محتمل از طرف آمریکا را دارد؟
ورود سیاست به معادلات اقتصادی، اتفاقی قدیمی در تاریخ بشر است. بر کسی پوشیده نیست که در جهان کنونی قدرتهای سنتی در حال تغییر هستند. ظهور اقتصادهای قدرتمند جهانی نظیر چین، هند، روسیه و برزیل با نیروی کار فراوان و عطش زیاد برای پیشرفت، عرصه را برای قدرتهای سنتی جهان نظیر ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و ژاپن تنگ کرده است. در این میان آمریکا هم با تمام توان در حال تلاش برای حفظ برتری خود است، حتی اگر لازم به تحریم انواع و اقسام شرکتها باشد.
ظهور اژدهای زرد
چندین دهه است که رشد این کشورها آغاز شده، اما هنوز فعالیتهای آنها به حیطه فناوریهای پایین رده و میان رده محدود میشود و عملا بسیاری از شرکتها توان ورود به حوزه فناوری سطح بالا (High end Technology) را ندارند.بسیاری از شرکتهای چینی نظیر شیائومی در حال حاضر همین روند را ادامه میدهند. سفارش و تهیه اغلب اجزای یک گوشی هوشمند از دیگران و مونتاژ این قطعات روشی سطح پایین برای فعالیت است که وابستگی شدیدی برای یک شرکت به منابع خارجی ایجاد میکند.
اگر این وابستگی شدید را کنار احتمال وقوع هر رخدادی از سمت آمریکا نسبت به شرکتهای چینی قرار دهید، متوجه عمق خطر در کمین شیائومی میشوید. تحریمها برای شرکتی نه چندان بزرگ و تا این حد وابسته نظیر شیائومی خردکننده خواهد بود. با پیش بینی همین خطرات، شرکتهای پیشرو چینی توان و سرمایه بسیاری را در بخش تحقیق و توسعه صرف کردهاند تا بتوانند تا جای ممکن وابستگی خود به منابع خارجی را کاهش دهند.
چند شرکت چینی ظهور کردهاند که محصولاتی هم پا و شاید بهتر نسبت به رقبای غربی تولید میکنند و تا سطح بسیار بالایی با تکیه بر توان بومی پیش میروند. از این میان میتوان به چند نمونه اشاره کرد. شرکت Tencent در حال حاضر تبدیل به یکی از قدرتمندترین شرکتها در عرضه شبکههای اجتماعی، هوش مصنوعی و سرگرمی در دنیا شده است. دو پیام رسانQQبا 850 میلیون کاربر فعال ماهانه وWechat با یک میلیارد کاربر فعال روزانه از محصولات این شرکت هستند. همچنین این شرکت بزرگترین فروشنده بازیهای ویدیویی در دنیا محسوب میشود.
ByteDanceشرکت دیگری است که در حوزه اینترنت فعالیت دارد و اپلیکیشن فوق محبوب TikTok را تولید کرده است. این اپلیکیشن با ضریب نفوذ 41 درصد در بین افراد 16 تا 24 سال محبوبیت خارقالعادهای بین نوجوانان به دست آورده و آمار این اپلیکیشن غیر قابل باور است. ارائه در 155 کشور، 2 میلیارد بار دانلود، 800 میلیون کاربر فعال ماهانه و مشاهده یک میلیارد ویدیو در هر روز توسط کاربران،بخشی از این آمار خیرهکننده است.
در انتهای این لیست، باید اشارهای نیز به غول فناوری چینی یعنی شرکت هوآوی کنیم که علاوه بر رهبری بازار مخابراتی دنیا،هم اکنون به عنوان یکی از برترین تولیدکنندگان گوشی هوشمند در دنیا نیز مطرح است. این شرکت یکی از مقرون به صرفهترین و سادهترین بسترهای اینترنت نسل پنج موبایل دنیا را نیز در اختیار دارد که تقریبا یک سال از سایر رقبا جلوتر است. موفقیتهای روزافزون مالی این شرکت که منجر به تبدیل شدن آن به پرفروشترین برند گوشی در سه ماهه دوم سال 2020 شده نیز از کسی پوشیده نیست. این شرکت به دلیل سرمایهگذاری تقریبا ۱۵ میلیارد دلاری در سال بابت تحقیق و توسعه، سالانه حق اختراعهای بسیاری را از آن خود میکند که سایر شرکتهای رقیب حتی شرکتهای آمریکایی مجبورند حق استفاده از این پتنتها را بپردازند. هوآوی تقریبا در طراحی و تولید اغلب قطعات دستگاههایش به خودکفایی رسیده و به غیر از معدود فناوریهای فوق رده بالا تمامی اجزا گوشی را، خود تولید میکند. حتی هوآوی یکی معدود شرکتهایی در دنیا است که علم و تکنولوژی طراحی چیپست را در اختیار دارد، اما سفارش تولید آن را به شرکتهای تخصصی واگذار میکند.
ناخشنودی آمریکا از پیشرفت تکنولوژی در شرکتهای چینی
روند رشد جهانی شرکتهای چینی قطعا برای همه خوشایند نیست. مسلما کسانی که سهم بازار خود در حیطههای یاد شده را از دست دادهانددر صدر لیست شاکیان قرار دارند. ایالات متحده آمریکا در تمام این حیطهها به عنوان اصلیترین فعال بازار از سالهای گذشته مطرح بوده و از دست دادن آنچه به صورت سنتی از آن خود میداند، قطعا برایش خوشایند نیست.
با یک نگاه ساده متوجه میشویم که wechat چینی رقیب سرسخت WhatsApp آمریکایی است. TikTokمستقیما با Instagram برای جذب کاربر بیشتر در رقابت است. در حوزه فناوری 5G که شرکتهای آمریکایی نظیر Cisco حتی به مرحله تجاریسازی نرسیدهاند و عملا فقط سه شرکت هوآوی، اریکسون و نوکیا توان پیادهسازی این شبکه را دارند.
جنگ تجاری آمریکا با چین و اقدامات محدود کننده این کشور علیه شرکتهای چینی که هر سه شرکت یاد شده را نیز شامل میشود، تقریبا بر صدر اخبار چند وقت اخیر بوده است. این محدودیتها با ادعاهایی نظیر مشکلات امنیتی یا وارد کردن اتهامات جاسوسی صورت گرفته است. اتهاماتی که با یک نگاه ریزبینانه به حقایق ارائه شده در این مقاله صحت آن تا حد زیادی زیر سوال میرود.
آیا تحریمهای ایالات متحده از روی نگرانی امنیتی است یا نگرانی از زوال جایگاه برتر آمریکا در بازار و دنیا دلیل اصلی ایجاد این محدودیتها است؟ اگر با نگاهی عمیقتر به موضوع نگاه کنیم، متوجه جواب این سوال میشویم. از ابتدای کار شرکتهای چینی در دنیا که تقریبا در تمام کشورهای دنیا نیز حضور دارند، هیچ گزارشی مبنی بر جاسوسی یا جمعآوری اطلاعات ثبت نشده است. علاوه بر آن، باسختگیرانهترینآزمونهاامنیتی این فناوریها بررسی شده و گواهی امنیتی همه آنها صادر شده است.
ایجاد تحریمها، آن هم دقیقا در تمامی حیطههایی که آمریکا آسیبپذیر است، فقط یک معنی دارد. ایالات متحده آمریکا از رشد روزافزون شرکتهای چینی خوشنود نیست. لذا تصمیم گرفته تا برای آنها ایجاد محدودیت کند.
آیا شرکتهای کوچکتر چون شیائومی توان مقابله با شرایط مشابه را دارند؟
جالب اینکه این محدودیتها هنوز شامل شرکتهای کوچک چینی که مشتری محصولات آمریکایی هستند نمیشود. به عنوان مثال شرکت شیائومی فعالیت اصلی خود را روی خرید قطعات از تولیدکنندگان دیگر و سرهم کردن دستگاههای دیجیتال از جمله گوشی هوشمند گذاشته است. این شرکت دچار هیچ محدودیت سختافزاری یا نرمافزاری، از سوی ایالات متحده نشده چرا که یکی از مشتریان چیپستها، سختافزارها و نرمافزارهای آمریکایی است.دلیلی دیگری که باعث جان سالم به در بردن این نوع شرکتها از تحریم امریکا شده، این است که هم اکنون شیائومی برای ایالات متحده تهدید به حساب نمیآید که نیاز به تحریم آن باشد، چون از نظر تکنولوژی، شیائومی به دانش فناوریهای زیرساختی همچون شبکههای مخابراتی یا طراحی چیپست دست نیافته است.
با این حال دور از ذهن نیست که شرایط به گونهای دیگر رقم خورده و شرکت شیائومی نیز درگیر این کشمش شود. در آن صورت به نظر میرسد حیات این شرکت بسیار بیشتر از سایر شرکتهای چینی در خطر خواهد بود. چرا که بهَ عنوان مثال، هواوی بیش از ۵۰ درصد بازار چین را در اختیار داشته و همینطور حضور فعال و گستردهای در سایر کشورها دارد. در حالی که در چین، شیائومی یک برند سطح پایین شناخته میشود. به همین دلیل حتی بعد از گذشت ماهها از محدودیتهای شدید امریکا، هواوی همچنان به رشد خود ادامه میدهد،اما به نظر میرسد در شرایط مشابه، شیائومی تابآوری بسیار کمتری داشته باشد.
به هر حال باید دید ادامه روند کشمکش میان دو غول اقتصادی دنیا به چه شکل پیش میرود و در نهایت چگونه این قدرتها به تعادلی نوین در سطح بینالملل دست پیدا خواهند کرد و روند جابجایی و تقسیم قدرت به شکل پیش میرود. قبل از رسیدن به آن نقطه هر بحران جدیدی دور از ذهن نخواهد بودو تمام بازیگران حتی کوچکترها نیز از گزند دور نیستند.