چرخه جدید خورشید اتفاق شگفتانگیزی بوده که به تازگی دانشمندان ناسا وقوع آن را اعلام کردهاند؛ در بررسی این خبر با ما همراه باشید.
آژانس فضایی آمریکا اخیرا اعلام کرده که چرخه جدید خورشید آغاز شده است. برخلاف اتفاقات مختلفی که در چند ماه گذشته روی سیاره ما رخ داده، نزدیکترین ستاره به زمین حیات آرامی را در این ماهها گذراند و خبر جدید در مورد شروع چرخه دیگری از فعالیتهای خورشیدی، صحت پیشبینی بسیاری از علاقهمندان را نشان داده است.
از زمانی که انسانها به صورت جدی لکههای خورشیدی و فعالیتهای نزدیکترین ستاره به سیاره زمین را زیر نظر گرفتند، الگویی 11 ساله از فراز و نشیبهای سوزان این جرم آسمانی نمایان شد. گفته شده که از قرن 18 میلادی که اولین بررسیهای چرخه حیات خورشید آغاز شد، تاکنون 24 سیکل در این حیات به ثبت رسیدهاند و آنطور که دانشمندان ناسا و سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) اعلام کردهاند، در دسامبر 2019 ستاره ما وارد بیست و پنجمین چرخه خود شد.
البته انتظار نداشته باشید که با چشم غیر مسلح و بدون دسترسی به تجهیزات پیشرفته بتوانید متوجه وقوع چرخه جدید خورشید شوید و عملا تغییرات بسیار محسوسی در نور دریافتی یا وضعیت کلی این ستاره رخ نمیدهد. اصلیترین تغییر رخ داده، به وجود آمدن لکههای خورشیدی در قسمت بالایی عرض جغرافیایی این جرم آسمانی است. این لکهها با نام سایههای کمدما هم شناخته میشوند.
چرخه جدید خورشید
فردریک کلت (Frédéric Clette)، رئیس پایگاه دادهای مرتبط با بررسی فعالیتهای خورشیدی و لکههای به وجود آمده میگوید که او و تیمش به دقت پدیدار شدن این لکهها و تغییر وضعیت آنها در قسمتهای مختلف سیکلهای خورشیدی را زیر نظر دارند. در واقع این تغییرات جزئی و ناچیز به نوعی خبر وقوع اتفاقات عظیم و سوزان در سطح خورشید را به ما میدهند و تنها با زیر نظر گرفتن آنها با دقتی قابل توجه میتوان زمان اتمام یک سیکل و وارد شدن به سیکل بعدی حیات خورشیدی را تشخیص داد.
کلت میگوید که تغییرات رفتاری ستاره منظومه شمسی باعث میشود که دانشمندان تنها بعد از وقوع چرخه جدید خورشید متوجه این اتفاق شوند؛ به همین دلیل دانشمندان با بررسی دادههای جمعآوری شده در 8 ماه گذشته توانستند شروع سیکل جدید در سپتامبر 2019 را تایید کنند.
با وجود قرنها بررسی دقیق رفتار خورشید و زیر نظر گرفتن این چرخههای 11 ساله، متاسفانه هنوز اطلاعات چندانی در مورد مکانیسم دقیق وقوع سیکلها در دست نیست. البته چنین رفتاری از کاهش و افزایش نور ستارهها به صورت دورهای، در سراسر کیهان رخ میدهد و مشاهده وقوع سیکلهای مختلف در طول زندگی ستارهها پدیدهای عادی به شمار میرود.
مهمترین تغییری که ما با شروع سیکلهای جدید در مورد خورشید متوجه آن میشویم، به تغییر در میدان مغناطیسی این جرم آسمانی مربوط میشود؛ این میدان از طریق جریانهای پیچیده پلاسما درون خورشید کنترل میشود، اما هنوز نمیدانیم که چه چیزی باعث تغییر دورهای جریانهای مورد نظر در داخل ستاره منظومه شمسی میشود. محققان حدس میزنند که این تغییر جریان به گردش سیارهها به دور خورشید مربوط است.
پیشبینی آب و هوای فضایی
لیکا گوهاتاکوترا (Lika Guhathakurta)، خورشید شناس ناسا در این رابطه میگوید که با شروع چرخه جدید خورشید باید به خاطر داشته باشیم که فعالیت این ستاره هیچگاه متوقف نمیشود و تنها تغییر به وجود آمده به نوع این فعالیت مربوط میشود. این دانشمند میگوید که چرخه 11 ساله مورد نظر تنها بخش کوچکی از یک چرخه 22 ساله کلی بوده که در آن قطبهای خورشید یک دور کامل میزنند. به بیان دیگر 11 سال طول میکشد تا قطبهای این ستاره جای خود را با هم عوض کنند و مجددا بعد از یک چرخه دیگر، قطبها به محل اولیه بازمیگردند.
اما مهمترین دلیل زیر نظر گرفتن فعالیتهای خورشید دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برای پیشبینی وضعیت فضای اطراف زمین است. در زمان تغییر سیکلهای خورشیدی طوفانهای شدید و ذرات باردار پلاسما زیادی در فضا آزاد میشوند و این تشعشعات وضعیت فضا را به شکلی جدی تغییر میدهند.
محققان میگویند که باید 5 سال دیگر صبر کنیم تا شدت فعالیتهای تخریب کننده چرخه جدید خورشید مشخص شود. سیکل قبلی ستاره منظومه شمسی نسبتا سوت و کور بود و ممکن است که سیکل بیست و پنجم رفتارها و انفجارهای مهیبی را به همراه داشته باشد.
نگرانیهای بیمورد
دانشمندان معتقدند که با وجود آرامتر بودن سیکل قبلی نسبت به حالت نرمال فعالیتهای خورشیدی، نمیتوان پیشبینی کرد چرخه 25 فعالیتهای شدید را به همراه داشته و آب و هوای فضایی را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. از طرف دیگر نمیتوان پیشبینی عکسی را هم اعلام کرد و دقیقا مشخص نیست که باید انتظار چه رفتاری را از خورشید داشته باشیم.
دانشمندان میگویند که تاثیر رفتارهای مختلف خورشید در زندگی ما قابل انکار نیست و حتما نباید شما یک مهندس سازنده ماهوارههای حساس و یا فضانوردی باشید که نگران پرتوهای ایکس فضا یا فوتونهای نوری طوفانهای خورشیدی است. مردم عادی با وجود قرارگیری در سپر محافظ چندین کیلومتری اتمسفر ضخیم زمین، همچنان تحت تاثیر چرخههای خورشیدی و فعالیتهای این ستاره قرار دارند.
برخی نشانهها از افزایش میزان شفقهای قطبی به هنگام تغییر سیکلهای خورشیدی خبر میدهند، اما به صورت کلی نیازی نیست تا نگران از بین رفتن حیات زمینی به واسطه رفتارهای دورهای خورشید باشیم.