اخیرا خبر رسیده که قدیمی ترین نمونه اسپرم جهان در یک تکه کهربا با قدمت 100 میلیون سال کشف شده است؛ سلولهای این اسپرم فوقالعاده بلند هستند.
خبر کشف قدیمی ترین نمونه اسپرم دنیا در یک تکه فسیل کهربایی 100 میلیون ساله به تازگی سر و صدای زیادی به پا کرده است. در بررسی این کشف جالبتوجه با گجت نیوز همراه باشید.
در این تکه کهربای باستانی، هر کدام از سلولهای اسپرم به خوبی دیده میشوند و گفته شده که این سلولها بسیار بلندتر از سلولهای اسپرم عادی هستند. در کمال شگفتی این نمونه متعلق به یک سخت پوست میگو مانند بوده که ابعاد آن از یک دانه خشخاش هم کوچکتر است.
جاندار تولید کننده این نمونه اسپرم حدودا 0.6 میلیمتر طول داشته و متعلق به گروهی از سخت پوستان بوده که هنوز هم تعدادی از آنها روی زمین زندگی میکنند. جالب است بدانیم که جانداران مورد نظر به خاطر نگهداری مقادیری از اسپرم تا 10 برابر بزرگتر از جثه خود، معروف هستند.
در واقع وقتی صحبت از اسپرم به میان میآید، منظور تکتک سلولهای مایعی بوده که امکان تولید مثل را به وجود میآورند. این سلولها در سخت پوست باستانی ما بسیار بزرگتر از جثه خود جاندار بودهاند، اما از آنجایی که سلولهای مورد نظر به شکل توپی از اسپرمها جمع میشوند، به راحتی میتوان آنها را از اندام جنسی جانداران ماده عبور داد و عمل تولید مثل را شروع کرد.
قدیمی ترین نمونه اسپرم دنیا
این گروه از سخت پوستان که 39 نمونه از آنها در تکه کهربای 100 میلیون ساله ما کشف شدهاند، هماکنون با نام صدفیان (ostracods) زندگی میکنند و همانطور که گفته شد، تولید سلولهای اسپرم غولآسا یکی از ویژگیهای آنها به حساب میآید.
دانشمندان با بررسی کهربای مورد نظر به وسیله تجهیزات سی تی اسکن میکروسکوپی، از وجود قدیمی ترین نمونه اسپرم جهان در کهربا اطمینان پیدا کردند و به علاوه، اعلام کردند که این فسیل شگفتانگیز اطلاعات مهمی از نحوه تولید مثل این سخت تنان را با خود حفظ کرده است.
در واقع نکته جالب این بوده که در کهربای 100 میلیون ساله مورد بررسی دانشمندان، علاوه بر سلولهای اسپرم سخت تنان مذکر، تخمکهای مربوط به مونثها هم وجود داشته و حتی قسمتهایی از اندام جنسی جانداران مونث که داخل آن پر از اسپرم بوده هم پیدا شده است. به بیان دیگر کهربای مورد نظر موزهای جامع و کامل از فرآیند تولید مثل صدفیان بوده که عملا از تمامی مراحل این روش برای بقای نسل، نمونهای را حفظ کرده است.
در مقاله منتشر شده توسط دانشمندان، اظهار شده که تنها لحظاتی قبل از مرگ جانداران به هنگام گیر افتادن آنها در کهربا، عمل جفتگیری با موفقیت انجام شده و میتوان از انبساط اندام جنسی گونه مونث موجودات فهمید که فسیل 100 میلیون ساله مورد بررسی در بهترین زمان ممکن نمونههایی را برای ما حفظ کرده که در نوع خود منحصر به فرد هستند.
رکورددار قدیمی ترین نمونه اسپرم
اندازهگیری طول سلولهای قدیمی ترین نمونه اسپرم دنیا غیر ممکن است، اما میتوان تخمین زد که هرکدام از سلولها تقریبا 0.2 میلیمتر طول داشتهاند؛ حدودا یک سوم طول کل بدن جاندارانی که این سلولها را تولید کردهاند. البته پیش از این هم نمونههای کهربایی دیگری از صدها میلیون سال پیش کشف شدهاند که نشانههایی از اندامهای تولید مثلی این سخت تنان را داشتهاند. با این حال کشف اخیر اولین باری بوده که نمونههایی با این جزئیات را به ما داده است.
پیش از این در سال 2014 بود که رکورددار قدیمی ترین نمونه اسپرم جهان در تکه کهربایی مربوط به آبهای استرالیا کشف شد و فسیل مورد نظر با قدمت 16 میلیون سال، حاوی سلولهایی بود که 1.2 میلیمتر طول داشتند. با اینکه کهربای استرالیا هم مربوط به صدفیان بود، کهربای اخیر که در میانمار کشف شده، 83 میلیون سال از نمونه استرالیایی قدیمیتر بوده و بعید میدانیم که در آینده نزدیک بتوان فسیلی را کشف کرد که از این نمونه قدیمیتر باشد.
محققان در مورد سیستم تولید مثل صدفیان گفتهاند که نمونههای چند میلیون ساله نشان دهنده توقف روند تکامل در بدن جانداران مورد نظر هستند؛ این مثال بارزی از توقف فرآیند تکامل موجودات زنده بوده که در صورت وقوع آن، حتی با گذشت 100 میلیون سال از زندگی نسلهای بیشماری از این جاندار، تغییر چندانی در بدن آن رخ نمیدهد.
تولید مثل عجیب
گفته شده که صدفیان باستانی و مدرن از اندام پنجمی در بدنشان برای قلاب کردن خود به جنس مونث استفاده میکرده و میکنند و پس از اتصال، سلولهای بلند اسپرم را به وسیله بافت برآمده خود به اندام جنس مخالف وارد میکنند. بدن صدفیان مونث شامل دو کانال اسپرمی بلند میشود که از طریق سلولهای تولید مثلی جانداران مذکر پر میشوند. در ابتدای حرکت مجموعه اسپرمها، این سلولها حرکت چندانی ندارند، اما پس از رسیدن به انتهای کانال، حرکت آنها آغاز شده و به باور محققان، فرآیند تولید مثل و باروری تخمکها را شروع میکنند.
جالب است بدانیم که همانند سیستم قدیمی ترین نمونه اسپرم دنیا، برخی از کوچکترین جانداران ساکن زمین میتوانند بزرگترین سلولهای تولید مثلی را تولید کنند. در واقع در دنیای حیوانات بسیار پیش میآید که جنس مونث با بیشتر از یک مذکر جفتگیری میکند و در چنین حالتی اسپرمی برنده میشود که از همه بلندتر است.
به همین دلیل هر مذکری که اسپرم طولانیتر و بزرگتری تولید کند، در تلاش برای بقا پیروز میشود، اما چنین کاری هم برای جنس مونث و هم برای جنس مذکر بهایی را به همراه خواهد داشت؛ در ابتدا برای چنین قابلیتی باید اندام جنسی هر دو جنس از صدفیان بسیار بزرگ باشد تا امکان تولید و میزبانی از چنین حجم عظیمی از اسپرم فراهم شود. در سخت تنان مدرن حدودا یک سوم حجم کل بدن به دستگاههای تولید مثلی اختصاص یافتهاند.
سوالات فرآیند تکامل
با این تفاسیر دانشمندان هنوز نمیدانند که دقیقا چگونه و چه زمانی این ویژگی منحصر به فرد صدفیان در سیر تکامل به وجود آمده است. با اینکه این سختی سانان پوسته محکمی دارند، قسمت نرم بدن آنها در زیر پوسته، درون نمونههای فسیلی باقی نمیماند و دست یافتن به نمونهای حاوی این قسمت نرم کار فوقالعاده دشواری خواهد بود.
به همین دلیل بوده که نمونه کهربای 100 میلیون ساله میانمار در نوع خود منحصر به فرد است؛ نه تنها قسمتهای نرم بدن صدفیان مورد نظر در این کهربا باقی ماندهاند، بلکه تعداد زیادی از این صدفیان داخل نمونه هستند و شباهتهای زیادی بین آنها و نمونههای مدرنترشان دیده میشود.
مقاله این کشف در ژورنال “Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences” منتشر شده است.