اختراع دستمال توالت زندگی انسان مدرن را راحت کرده است، اما قبل از این اختراع که در جهان غرب به قرن 16 برمیگردد، مردم از چه جایگزینی استفاده میکردند؟
اختراع دستمال توالت در دنیای غرب به قرن شانزدهم برمیگردد و جالب است بدانیم که چینیها در قرن دوم قبل از میلاد از این وسیله استفاده میکردند. در ادامه با گجت نیوز همراه باشید تا نگاهی به وضعیت مردم قبل از ساخت این محصول پراستفاده و مهم بیاندازیم.
آغاز پاندمی کووید 19 باعث شد تا در برخی کشورها، برای مدت کوتاهی دستمال توالت و کاغذهای یک بار مصرف به اندازه وسایل بهداشتی دیگری مانند ماسک کمیاب شوند. در عین میتوان گفت که هماکنون میلیاردها نفر در سراسر جهان زندگی میکنند که برای پاک کردن خود پس از دستشویی، از دستمال توالت استفاده نمیکنند.
از طرف دیگر در ابتدای اختراع این محصول، دستمال مورد نظر به عنوان نوعی لاکچری در نظر گرفته میشد و هر کسی توان استفاده از آن را نداشت. سوزان موریسون (Susan Morrison)، استاد دانشگاه تگزاس میگوید که به واسطه استفاده از مواد ارگانیک برای پاک کردن بدن بعد از دستشویی، پیدا کردن ردی از اولین سالهای استفاده بشر از دستمال توالت کار دشواری است.
با این وجود دانشمندان موفق شدند تا در تلاش برای پیدا کردن شرایط زندگی بشر قبل از اختراع دستمال توالت به آثاری باستانی دست یابند که روی آنها نشانههایی از مدفوع انسانی وجود داشت. در عین حال نقاشیهایی باستانی هم کشف شده که وسایل مورد استفاده بشر برای این منظور را رسم کردهاند.
زندگی قبل از اختراع دستمال توالت
موریسون که کتابی را در مورد موضوع بهداشت شخصی بعد از دستشویی در دوران باستان نوشته، میگوید که مردم در طول تاریخ بدن خود را با وسایل مختلف، از چوب ذرت گرفته تا برف و یا حتی دست خود، پاک میکردند.
بر اساس مقالهای که در سال 2016 در ژورنال “Journal of Archaeological Science: Reports” منتشر شد، یکی از اولین وسایل مورد استفاده بشر برای این منظور، «چوب بهداشتی» نام داشته که 2 هزار سال پیش در چین مورد استفاده قرار میگرفته است. همانطور که از اسم این وسیله پیداست، چینیهای دوران باستان تکه پارچه یا الیافی را روی قسمت انتهایی یک تکه چوب بامبو میبستند و از آن برای پاک کردن خود استفاده میکردند.
از طرف دیگر شواهد نشان میدهد که قبل از اختراع دستمال توالت و در بین سالهای 332 قبل از میلاد تا 642 بعد از میلاد، رومیها و یونانیها از وسیلهای به نام ترزوریوم (tersorium) استفاده میکردند. مشابه چوب بهداشتی چینیها، ترزوریوم تکهای اسفنج در انتهای یک چوب کوچک بود که در دستشوییهای عمومی برای استفاده مشترک افراد یافت میشد.
البته برخی دانشمندان میگویند که ترزوریوم برای پاک کردن مقعد مردم نبوده، بلکه رومیان باستان از آن برای شستشوی وسایل موجود در دستشویی استفاده میکردهاند.
چوب، سنگ، برگ درخت و حتی پوست حیوانات!
از طرف دیگر شواهدی وجود دارد که اشیا سرامیکی گردی همانند اولین تصویر این مقاله، توسط یونانیان و رومیان به منظور پاک کردن بدن به کار میرفتهاند. این اشیا با نام پسویی (pessoi) شناخته میشوند و در کنار یافتن نمونههای پسویی با آثار مدفوع انسان روی آنها، دانشمندان یک جام شراب باستانی را کشف کردهاند که روی آن تصویری از مردی نقاشی شده بود که با یک پسویی مشغول پاک کردن خود بود.
محققان اشیا دیگری به نام استراکا (ostraka) را از یونان باستان کشف کردهاند که در دوران قبل از اختراع دستمال توالت همانند پسویی کاربرد داشته است؛ گفته شده که یونانیان در آن زمان نام دشمنان خود را روی این اشیا گرد یا بیضی شکل مینوشتند تا به هنگام دستشویی کردن، مقعد خود را روی اسم دشمنانشان پاک کنند. البته گفته شده که مواد سرامیکی مورد نظر با استفاده مداوم باعث بروز بواسیر و زخمهای دیگر در مقعد افراد میشدند.
در ژاپن هم وسیله دیگری مشابه چوب ترزوریوم کشف شده که با نام چوگی (chuugi) شناخته میشود. گفته شده که ژاپنیها در دورانی به قدمت حداقلی قرن 8 بعد از میلاد، از چوگی برای پاک کردن داخل و اطراف مقعد خود استفاده میکردند. فرو کردن چوب در مقعد کمی عجیب نظر میرسد و جالب است بدانید که چوب تنها وسیله مورد استفاده انسان باستانی نبوده است؛ تحقیقات نشان داده که در کنار چوب، گذشتگان از صدف دریایی، چمن، برگ درختان، سنگ و حتی پوست حیوانات برای پاک کردن خود استفاده میکردهاند.
از گذشته تاکنون
موریسون میگوید که در دوران قرون وسطی مردم از خزه، یونجه، کاه و یا پارچههای ملیلهدوزی هم استفاده میکردند. شاید موضوع اختراع دستمال توالت آنقدرها هم مهم به نظر نرسد، اما این مسئله به قدری در زندگی مردم باستان اهمیت داشته که در قرن 16 میلادی، رماننویسی فرانسوی به نام فرانسیس رابلیاس (François Rabelais) یک شعر طنز را در رابطه با این موضوع نوشت و اولین نمونه از صحبت در مورد دستمال توالت یک بار مصرف در نوشتههای رابلیاس بوده است. البته این نویسنده گفته بود که کاغذ مورد نظر کارایی مناسبی ندارد!
رابلیاس به شوخی نوشته بود که گردن غاز از هر چیز دیگری برای پاک کردن مقعد بهتر عمل میکند؛ موریسون در این رابطه میگوید که پوست پردار یا پشمدار حیوانات یکی دیگر از وسایل مورد استفاده مردمان باستان بود.
البته همانطور که اشاره شد، در حال حاضر هم دستمال توالت توسط تمامی مردم جهان استفاده نمیشود و مثلا در کشوری مانند استرالیا استفاده از یک جریان نسبتا پرفشار برای پاک کردن قسمت انتهایی دستگاه گوارش بسیار پرکاربرد است.