تحقیقات جدید نشان دادهاند که مقدار قابل توجهی ذرات میکرو پلاستیک هر روز از طریق بطریهای شیر وارد بدن نوزادان میشوند؛ در بررسی این تحقیقات با ما همراه باشید.
ذرات میکرو پلاستیک تقریبا در تمامی محیطهای موجود در سیاره زمین هستند و تازهترین پژوهشها نشان داده که مقدار قابل توجهی از این ذرات داخل بطریهای شیر وارد بدن نوزادان میشوند.
جالب است بدانیم که تا به امروز، دانشمندان اطلاعات زیادی در مورد نحوه جدا شدن میکرو پلاستیکها از محصولاتی که هر روز از آنها استفاده میکنیم، ندارند؛ در واقع از مدتها پیش بسیاری از وسایل مصرفی ما انسانها و تجهیزات و دستگاههایی که توسط عموم مردم استفاده میشوند، شامل مواد پلاستیکی هستند و این مسئله باعث شده تا رد ریزترین ذرات پلاستیکی در انواع محیطهای روی سطح سیاره، از اعماق اقیانوسها گرفته تا خشکی و جنگلها، قرار بگیرد.
اگر از درون بطری آب میخورید و یا غذای مصرفی شما با پلاستیک پوشیده شده، به احتمال قوی ماده مورد استفاده در ظرف شما پلیپروپیلن (Polypropylene) بوده که به عنوان پرمصرفترین پلاستیک موجود در صنایع غذایی شناخته میشود. دانشمندان هم میگویند که این ماده برای در تماس بودن با مواد غذایی و مایعات ایمن و مناسب است.
بطری آب نوزادان محصول دیگری بوده که شامل پلیپروپیلن میشود. همانطور که میدانیم، قبل از درست کردن شیر با شیر خشک، باید بطری را با آب داغ استریلیزه کنیم؛ اما اینطور که به نظر میرسد، روشهای ساخت پیشرفته و یا به کار گیری آب داغ مانع از ورود ذرات میکرو پلاستیک به درون شیر نوزادان نمیشود.
ذرات میکرو پلاستیک در شیر نوزادان
دانشمندان به تازگی در تحقیقی اعلام کردهاند که آماده کردن شیر خشک نوزاد درون بطریهایی که با پلیپروپیلن ساخته شدهاند، باعث میشود تا روزانه یک میلیون ذره میکرو پلاستیک به صورت میانگین به بدن این انسانهای کوچک وارد شود.
نکته نگران کننده این است که در تحقیقات پیشین، از طرف دانشمندان اعلام شده بود که هر ساله مقدار 71 تا 211 هزار ذره میکرو پلاستیک از طریق غذاهای مصرفی، آب و هوا به بدن کودکان و بزرگسالان آمریکایی وارد میشود.
با این وجود ایده بررسی رها شدن ذرات میکرو پلاستیک به هنگام آماده کردن شیر خشک، به صورت اتفاقی به ذهن دونژو لی (Dunzhu Li) از دانشگاهی در ایرلند خطور کرد. این محقق و همکارانش پژوهش تازه منتشر شده در این باره را تهیه کردهاند. در ابتدا، لی وقتی دید که شخصی با ریختن آب داغ درون ظرف رشتههای آماده، پلاستیک ظرف را نرم کرد، از خود پرسید که آیا در فرآیند نرم شدن پلاستیک با آب داغ، تکههای فوقالعاده ریز پلاستیک وارد آب میشوند یا خیر؟
در مرحله بعدی تیم لی در آزمایشگاه تستهای سریعی را انجام دادند و مشخص شد که به ازای هر لیتر آب داغ، ظرف پلاستیکی مخصوص رشتههای آماده 1 میلیون ذره پلاستیک میکروسکوپی آزاد میکند. با انجام آزمایش روی ظرف و بطریهای دیگری که با پلیپروپیلن ساخته شدهاند، محققان دانشگاه ایرلند دریافتند که حرارت نقش مهمی در آزاد شدن این ذرات داشته و اگر دمای مایع داخل ظرف در حدود دمای اتاق باشد، در بدترین حالت تقریبا صد عدد ذره پلاستیک ریز به داخل آب وارد میشوند.
آماده کردن شیر خشک
برای ادامه تحقیقات، این دانشمندان به دنبال یک ظرف پلاستیکی پراستفاده بودند تا میزان آزاد شدن ذرات پلاستیک ریز را در آن، در دماهای مختلف بررسی کنند. بطری شیر نوزادان کاندید مناسبی بود و تیم لی با بررسی محصولات عرضه شده در 48 منطقه جهان که شامل 78 درصد جمعیت کل سیاره میشد، متوجه شدند که پلاستیک پلیپروپیلن حدودا در 83 درصد از بطریهای شیردهی سراسر زمین وجود دارد.
در قدم بعدی دانشمندان با استفاده از دستورالعمل تهیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال 2007، بررسی کردند که آماده کردن شیر خشک نوزاد بر طبق این دستورالعمل و استفاده از ده نوع مختلف بطریهای پلیپروپیلن، دقیقا چه مقدار ذرات میکرو پلاستیک را وارد شیر نوزاد میکند.
بررسی میزان پلاستیکهای رها شده در تمامی مراحل آمادهسازی شیر خشک، شامل استریلیزه کردن بطری با آب داغ، مخلوط کردن مایعات، پاک کردن بطری و مراحل دیگر، نشان داد که به ازای هر یک لیتر آب دمای 70 درجه سلسیوس، چیزی بیش از 16 میلیون پلاستیک میکروسکوپی در آب رها میشود.
اکثر این ذرات به صورت میانگین 20 میکرومتر پهنا داشتند و سطح آنها هم نسبتا زبر بود. دمای 70 درجه در دستورالعمل WHO توصیه شده، اما با بیشتر کردن دما تا حد آبی که به تازگی جوشانده شده، یعنی 95 درجه سلسیوس، میزان ذرات میکرو پلاستیک به ازای هر لیتر، تا 55 میلیون افزایش یافت. بنابراین دیده شد که فرآیند استریلیزه کردن که با قرار دادن تمامی قسمتهای مختلف بطری درون آب 95 درجه صورت میگیرد، میزان آزاد شدن ذرات مورد نظر را تا 35 درصد بیشتر کرد.
تایید نتایج به دست آمده
برای اطمینان پیدا کردن از صحت نتایج، تیم دانشگاه ایرلند دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی را مو به مو اجرا کردند و با تکرار مراحل آزمایش به دفعات و استفاده از مایعات مختلف، دادههای قابل استنادی را جمعآوری کردند. به علاوه لی و همکارانش نتایج به دست آمده و نمونههای جمعآوری شده را برای تایید نهایی به یک آزمایشگاه بیطرف فرستادند و دیده شد که نتایج تستهای این آزمایشگاه هم دقیقا با آنچه در دانشگاه ایرلند به دست آمده بود، مطابقت داشت.
برای تعیین مقدار ذرات میکرو پلاستیک وارد شده به بدن هر نوزاد یک ساله به صورت روزانه، محققان میزان متوسط ذرات آزاد شده در ده بطری موجود را با توجه به فاکتورهایی از قبیل مقدار شیری که یک نوزاد مصرف میکند، تعداد دفعات استفاده از بطری برای شیر دادن به بچه و همچنین سهم بطریهای حاوی پلیپروپیلن در بازارهای سراسر جهان، مشخص کردند.
در نهایت مشخص شد که هر نوزاد 12 ماهه با توجه به مولفه هایی که گفتیم، روزانه 1.6 میلیون ذره پلاستیک میکروسکوپی را میخورد. البته محققان دانشگاه ایرلند میگویند که نیازی به نگرانی بیمورد در این رابطه وجود ندارد، چرا که دانشمندان سراسر جهان هنوز اطلاعات دقیقی در مورد تاثیر قرار گرفتن در معرض ذرات مورد نظر ندارند. این بخش از موضوع آلودگیهای محیط زیستی در سالهای اخیر بسیار پرطرفدار شده و محققان زیادی مشغول کار روی این موضوع هستند.
برای دوری از ذرات میکرو پلاستیک چه کار کنیم؟
تا زمانی که دانشمندان بینالمللی اطلاعات بیشتری در این رابطه کسب کنند، تیم دانشگاه ایرلند برخی روشها برای کاهش میزان میکرو پلاستیکهای وارد شده به بدن نوزادان را با مخاطبان به اشتراک گذاشتهاند. چهار قدم استاندارد برای این منظور شامل:
- شستن بطری استریلیزه شده با آب داغ، به وسیله آب سرد استریل و پاکیزه
- آماده کردن شیر خشک در ظرفی که پلاستیکی نباشد
- منتقل کردن شیر خشک آماده شده از ظرف غیر پلاستیکی به بطری شیردهی، پس از خنک شدن مایع تا دمای اتاق
- خودداری از گرم کردن مجدد شیر خشکی که از قبل آماده شده به روشهای مختلف، به خصوص استفاده از ماکروویو
میشوند. از طرف دیگر محققانی مانند لی و سایر دانشمندان جهان به دنبال اضافه کردن پوششهایی به محصولات حاوی پلیپروپیلن هستند و همچنین، این امکان وجود دارد تا با ساخت فیلترهای مخصوص، از ورود ذرات میکرو پلاستیک به بدن مصرف کنندگان جلوگیری کرد. با این حال به نظر میرسد که مهمترین موضوع موجود مشخص کردن ضررهای قرار گرفتن در معرض میکرو پلاستیکها برای سلامت انسان بوده، چرا که اگر انگیزه لازم برای مقابله با این مشکل از طریق دانستن ضررهای آن به وجود بیاید، بشریت بسیار زودتر از آنچه انتظار میرود، از شر این شکل از آلودگی خلاص خواهد شد.