دنیا پس از جنگ اتمی چگونه خواهد بود؟ در ادامه با ما همراه باشید تا موضوع وضعیت غذا رسانی به مردم جهان بعد از به حقیقت پیوستن چنین سناریو تاریکی را بررسی کنیم.
وقوع پاندمی کووید 19 به ما یادآور شد که سیستم غذا رسانی سراسر جهان آسیبپذیر است. در همین رابطه، قصد داریم موضوع ویژگیهای دنیای پس از جنگ اتمی را بررسی کرده و نظر کارشناسان در مورد پتانسیل غذاهای دریایی برای تامین خوراک لازم برای زنده نگه داشتن نسل بشر را بررسی کنیم.
وقتی همهگیری کرونا به صورت رسما به عنوان یک پاندمی معرفی شد، در برخی مناطق جهان سوپرمارکتها و فروشگاههایی که قفسههایی پر از مواد غذایی و وسایل مصرفی دیگر داشتند، برای مدتی کوتاه با مشکل تامین محصولات مواجه شدند. در آن زمان عده زیادی از مردم از ترس اتفاقاتی که در آینده رخ میدهد، مقدار قابل توجهی خوراکی و محصولات دیگر را در منازل خود انبار کردند.
این مسئله به ما نشان داد که چرخه غذایی حال حاضر بشر میتواند به راحتی با مشکلاتی جدی مواجه شود و در صورت بروز هر فاجعه دیگری همانند پاندمی اخیر، باید راهحلهای دیگری به منظور برطرف کردن نیاز طبیعی بشر به غذا در اختیار ما قرار داشته باشند.
دنیای پس از جنگ اتمی
یکی از این فجایع ترسناک که وقوع آن به هیچ وجه دور از ذهن نیست، جنگ هستهای بوده و در ادامه قصد داریم تا نظر دانشمندان علوم دریایی در مورد پتانسیل آبزیان برای تامین غذای بشر در دنیای پس از جنگ اتمی را بررسی کنیم. همانطور که میدانیم، استفاده از سلاحهای هستهای در درگیریهای بین کشورها میتواند به راحتی زندگی آبزیان را هم تحت تاثیر قرار دهد.
یکی از دانشمندان فعال در این زمینه اریک گالبریت (Eric Galbraith) از دانشگاه مک گیل بوده که تحقیقات او اخبار نسبتا خوشحال کنندهای را به ما میدهند؛ گالبریت میگوید که غذاهای دریایی میتوانند به عنوان منابعی اضطراری انرژی مورد نیاز ما برای ادامه حیات را تامین کنند، اگر وضعیت اولیه جانداران آبزی مناسب بوده و مشکل جدی در حیات این جانداران وجود نداشته باشد. به نظر میرسد که تاثیر وقوع جنگ هستهای روی زندگی آبزیان آنقدرها هم که تصور میشد فاجعهبار نخواهد بود.
گالبریت و همکارانش برای دههها تاثیرات جنگهای اتمی روی آب و هوای سیاره را با مدلهای مختلف شبیهسازی کردهاند و متاسفانه تحقیقات این دانشمندان نشان داده که تنها کشورهای درگیر جنگ نیستند که از این فاجعه آسیب خواهند دید؛ این محققان میگویند که در دنیای پس از جنگ اتمی کشورهای زیادی باید با عواقب مخرب استفاده از سلاحهای هستهای دست و پنجه نرم کنند و تاثیرات مورد نظر در سطح جهانی بشریت را به خطر میاندازند.
تاثیرات جنگ هستهای در زمین و آب
درست همانند فورانهای شدید آتشفشانی، بررسیها نشان دادهاند که انفجارهای اتمی هم میتوانند گرد و غبار فراوانی را به اتمسفر وارد کرده و راه رسیدن نور خورشید به زمین را مسدود کنند. به علاوه این اتفاقها باعث به پا شدن آتشهای عظیمی هم میشوند.
تیم گالبریت با استفاده از مدلهای هواشناسی که برای بررسی وضعیت تغییرات آب و هوایی طراحی شدهاند، متوجه شدهاند که گرد و غبار موجود در دنیای پس از جنگ اتمی میتواند برای چندین سال دمای سیاره را پایین آورده و به شکلی جدی جلوی نور خورشید را بگیرد.
یکی از شبیهسازیهای موجود در مدل به کار رفته، تغییرات اعمال شده در کشت محصولات کشاورزی را بررسی میکند و این شبیهسازی نشان داده که حتی وقوع یک جنگ هستهای کوچک بین هند و پاکستان مشکلات قابل توجهی را به وجود خواهد آورد؛ گفته شده که این جنگ فرضی میزان جهانی تولید ذرت، گندم، دانه سویا و برنج را برای مدت پنج سال، تا 10 درصد کاهش داده و خطر مهمی را برای تامین غذای نسل بشر به وجود خواهد آورد؛ اما سوال مدنظر محققان مک گیل این بوده که چه اتفاقی در اقیانوسها رخ خواهد داد؟
این محققان فاکتورهایی مانند تغییر جمعیت پلانکتونهای اقیانوسها و دمای آب را در کم و زیاد شدن جمعیت ماهیها لحاظ کردند و رنج گستردهای از جنگهای هستهای و تاثیرات هرکدام از این جنگها را مورد بررسی قرار دادند.
مقیاسهای گوناگون جنگ
به صورت کلی پلانکتونها جزو اصلیترین غذاهای مورد استفاده ماهیها در سطح جهان هستند و همانطور که ما انسانها برای تغذیه خود و دامهایی که پرورش میدهیم، وابستگی شدیدی به گیاهان داریم، ماهیها هم چنین رابطهای را با پلانکتونها دارند. حال موضوع مهم این بوده که پلانکتونها از نور خورشید برای ادامه حیات خود استفاده میکنند و در دنیای پس از جنگ اتمی کاهش دما، سرد شدن زمین و کمتر شدن نور تابیده شده به اقیانوسها باعث میشود تا جمعیت پلانکتونها کاهش یافته و در نتیجه، جمعیت ماهیها هم کم شود.
با این تفاسیر وقتی مقیاس جنگ کمی بزرگتر میشود، آثار منفی وارده به دنیای آبزیان آنقدرها هم ناچیز نیست. سناریو مورد بررسی بعدی، جنگی تمام عیار بین آمریکا و روسیه بوده که استفاده از کلاهکهای هستهای در آن میتواند میزان صید ماهی در سطح جهانی را تا میزان 30 درصد کاهش دهد.
در واقع گفته شده که در دنیای پس از جنگ اتمی بین آمریکا و روسیه، کشورهای قرار گرفته در عرضهای جغرافیایی بالا و نزدیک به قطبهای زمین، بیشتر از سایر مناطق سیاره باید با دردسرهای به وجود آمده دست و پنجه نرم کنند و به همین ترتیب، دنیای آبزیان اطراف این کشورها هم آسیبهای شدیدتری را تجربه خواهد کرد.
به دنبال صید بیشتر در دنیای پس از جنگ اتمی
البته فاکتورهای انسانی دیگری هم در میزان دسترسی ما به غذاهای دریایی تاثیر خواهند داشت و نمیتوان تمامی مشکلات به وجود آمده پس از وقوع جنگ هستهای بین کشورهای مختلف را به صورت مستقیم، به خود جنگ نسبت داد. در واقع وقتی کشت محصولات کشاورزی به واسطه تاثیرات پس از جنگ سختتر میشود، تلاش بشریت برای صید آبزیان افزایش خواهد یافت. این در حالی بوده که در دنیای پس از جنگ اتمی دسترسی به سوختهای مختلف کاهش خواهد یافت و رفتن به دریاها برای صید ماهی دشوارتر خواهد شد.
متاسفانه در حال حاضر بسیاری از منابع ماهیگیری قسمتهای مختلف سیاره بیش از حد مورد بهرهبرداری قرار گرفتهاند و صید اضافه باعث شده تا ماهیهای باکیفیت و زیادی در این قسمتها باقی نمانند. حال تصور کنید که وقوع فجایعی مانند جنگ چه تاثیرات فاجعه باری را به همراه خواهد داشت و وضعیت همین مناطق در شرایطی که بشریت نیاز بیشتری به غذاهای دریایی دارد، تا چه حد اسفناک میشود.
به همین دلیل بوده که باید قوانین مشخص و سختگیرانهای برای جلوگیری از صید بیش از حد ماهیها اعمال شوند و هماکنون میبینیم که شرکتهای قانونمند موجود در آلاسکا و نیوزیلند در عین رعایت اصول جلوگیری از صید اضافی، سود بسیاری را با احترام گذاشتن به قوانین موجود کسب میکنند.
با این تفاسیر اگر مدیریت مناسبی برای کنترل فعالیت شرکتهای صید ماهی وجود نداشته باشد، دنیای پس از جنگ اتمی نمیتواند به صورت کامل به حیات دریایی برای تامین غذای بشریت وابسته باشد. حال اگر این مدیریت درست بوده و پیش از وقوع بحرانهایی مانند درگیری هستهای، منابع دریای در اختیار ما به خوبی نگهداری شوند، وضعیت ما چگونه خواهد بود؟
مدیریت درست شیلات
گالبریت و همکارانش دریافتند که اگر پیش از وقوع جنگ، شرکتهای ماهیگیری به درستی مدیریت شوند، میتواند در شرایط اضطراری میزان بهرهبرداری از منابع دریایی را برای دو سال، تا 4 برابر افزایش داد. این افزایش حدودا نیمی از نیاز بشریت به پروتئینهای حیوانی را پوشش میدهد و ما را از بحرانهای به وجود آمده در دنیای پس از جنگ جهانی در امان نگه خواهد داشت. مخصوصا وقتی پرورش دام به واسطه کاهش پوشش گیاهی سیاره و کشت محصولات کشاورزی کم میشود.
با این وجود باید خاطرنشان کرد که این جایگزینی تنها برای پروتئین مورد نیاز انسانها کافی بوده و اگر از لحاظ کالری مصرفی بشر موضوع را بررسی کنیم، خواهیم دید که غذاهای دریایی نمیتوانند کاهش منابع تغذیهای گیاهی در اثر وقوع جنگ هسته را جبران کنند.
غلات کشت شده در سراسر جهان حدودا 25 تا 30 درصد کالری بیشتری را در مقایسه با غذاهای دریایی معادل این میزان غلات، به بشریت میرسانند و وقتی درگیری نسبتا کوچک بین هند و پاکستان را در نظر میگیریم، خواهیم دید که آبزیان مورد نظر جایگزین مناسبی برای کالریهای از دست رفته پس از این درگیری نخواهند بود.
آماده شدن برای دنیای پس از جنگ اتمی
با این حال نمیتوان تاثیر مهم وابستگی بشر به غذاهای دریایی را در سناریوهای وقوع جنگ هستهای، فورانهای عظیم آتشفشانی یا وقوع پاندمی مانند همهگیری کرونا دستکم گرفت. بررسیهای دانشمندانی مانند گالبریت نشان داده که این منابع انعطافپذیری بالایی برای جایگزین کردن بخشی از نیاز بشر به غذا را داشته و تنها با اعمال مدیریت درست و قوانین اصولی، میتوان بدون صرف هزینه منابع آبزیان سیاره را در وضعیتی نگه داشت که در شرایط اضطراری نقش مهمی در زنده نگهداشتن نسل بشر داشته باشند.
در نهایت محققان دانشگاه مک گیل میگویند که مهمترین اقدام حال حاضر نظارت قویتر به شرکتهای شیلات بوده تا با اعمال قوانین صحیح و اصولی، نه تنها سود شرکتها و میزان ماهیهای صید شده را در وضعیت مناسبی قرار گیرد، بلکه انعطافپذیری منابع دریایی در مقابل مشکلات آب و هوایی، گرمایش زمین یا وقایع دنیای پس از جنگ اتمی بالا رود.