به تازگی یک دهانه سه تایی ناشناخته در سطح مریخ کشف شده که در میان مابقی آثار به جا مانده از برخورد سنگهای آسمانی به این سیاره، در نوع خود منحصر به فرد است.
اخیرا تصاویری از یک دهانه سه تایی مرموز از سطح مریخ منتشر شده که دانشمندان را در مورد نحوه شکلگیری و ماهیت آن به فکر فرو برده است. در بررسی این خبر با ما همراه باشید.
کشف دهانه سه تایی در مریخ
در تاریخ 4.6 میلیارد ساله سیاره سرخ، شهاب سنگها و اجرام آسمانی گوناگون با سطح این جرم آسمانی برخورد کردهاند. امروزه، تخمین زده میشود که در سراسر سطح مریخ بیش از 43 هزار دهانه بزرگتر از 5 کیلومتر وجود دارند و جالب است بدانید که برخی از باستانیترین مناطق این سیاره، بیشتر از سایر مناطق مورد اصابت شهاب سنگ قرار گرفتهاند.
یکی از این محلهای باستانی نواچیس ترا (Noachis Terra) نام دارد که در 4 میلیارد سال پیش به شدت با اجرام آسمانی کوچک و بزرگ بمباران شده است. دهانه سه تایی اخیر هم در این منطقه کشف شده و همانطور که از تصاویر منتشر شده پیداست، سه جایگاه برخورد شهاب سنگ به شکل عجیبی در کنار هم قرار گرفتهاند که ابهاماتی را در ذهن دانشمندان به وجود آورده است.
جالب است بدانید که تعدادی از بزرگترین دهانههای سطح مریخ در نواچیس ترا قرار دارند و در میان برخی از آنها، حفرههایی با قطر 140 کیلومتر هم قرار دارد؛ قطر کوچکترین مورد از این دهانهها 28 کیلومتر است.
مشخص نیست که آیا یک برخورد واحد چنین دهانه سه تایی را به وجود آورده و یا در طول زمان و با اصابت سنگهای مختلف این شکل غیر معمول در سطح منطقه نواچیس ترا شکل گرفته است. دانشمندان میگویند که احتمالا یک شهاب سنگ بزرگ قبل از اصابت با سطح سیاره سرخ، به سه قسمت متلاشی شده و چنین فرورفتگی را به وجود آورده است. با این حال شبیهسازیهای دیگری که توسط مدلهای کامپیوتری انجام شده، نشان میدهند که چنین لبههای مشخص و همپوشانیهایی واضح، به این راحتیها به وجود نمیآیند.
پیدایش دهانههای دوتایی و سه تایی
شکلگیری دهانههای دوقلو یا سه تایی معمولا به ندرت رخ میدهد، اما نمونههای قابل توجهی از این نوع ویژگیهای سطحی روی مریخ و یا حتی زمین وجود دارند. البته نحوه پیدایش این نوع دهانهها هم در تمامی موارد یکسان نیست.
به عنوان مثال در سال 2015 بود که محققان یک دهانه سه قلو مشابه را در نزدیکی خط استوای مریخ کشف کردند. در مورد نحوه شکلگیری این دهانه که در تصویر زیر نشان داده شده، احتمال فروپاشی شهاب سنگ قبل از اصابت به زمین مطرح شده و همچنین، برخی متخصصان معتقدند که یک شهاب سنگ کوچک در مدار جرم آسمانی دوقلو بزرگتری قرار داشته و سه سنگ به صورت همزمان با سطح مریخ برخورد کردهاند.
در سال 2017 هم مدارگرد شناسایی مریخ (Mars Reconnaissance Orbiter) یک دهانه سه تایی مشابه را که به شکل یک فرورفتگی بلند در آمده بود، در قسمت دیگری از سطح سیاره سرخ کشف کردند.
تاکنون نظریههای زیادی در مورد نحوه شکلگیری چنین دهانههای غیر معمولی ارائه شده و بیشتر از همه، متخصصان احتمال نزدیک بودن شهاب سنگها به یکدیگر، قبل از برخورد با سطح را مطرح میکنند. گفته شده که تنها 2 درصد از تمامی شهاب سنگهایی که در فضای بیانتهای خارج از جو زمین وجود دارند، به صورت اجرام دوتایی یا سه تایی حرکت میکنند؛ اما با این حال، چنین آمار کمی باعث نمیشود که احتمال وارد شدن این شهاب سنگها به جو سیارات و برخورد آنها با سطح، صفر باشد.
گذشته پر رمز و راز مریخ
البته دانشمندان آژانس فضایی اروپا در مورد دهانه سه تایی اخیر میگویند که توضیح دیگری برای به وجود آمدن این اشکال، برخوردهای تصادفی است؛ طبق گزارشی که این سازمان منتشر کرده، احتمالا با فواصل زمانی مختلف، سه شهاب سنگ مجزا در نزدیکی هم با سطح برخورد کردهاند و چنین آرایش دقیق و جالبتوجهی از همپوشانی دهانهها را به وجود آوردهاند. از طرف دیگر وقتی در نظر میگیریم که منطقه نواچیس ترا تا چه حد مورد اصابت شهاب سنگها بوده، احتمال رخ دادن چنین اتفاقی بالاتر میرود.
با این تفاسیر اگر توضیح آژانس فضایی اروپا درست نباشد و شهاب سنگ به وجود آورده این دهانه عجیب، دقیقا قبل از برخورد متلاشی شده و سه تکه جداگانه را به وجود آورده است، میتوان اطلاعات جالبتوجهی را از این اتفاق کسب کرد؛ محققان میگویند که در صورت درست بودن این سناریو، میتوان گفت که اتمسفر سیاره مریخ در 4 میلیارد سال پیش بسیار ضخیمتر از وضعیت حال حاضر بوده و به همین دلیل، شهاب سنگها به محض ورود به جو سیاره سرخ، شدیدا در معرض خطر متلاشی شدن قرار میگرفتند.
به این ترتیب نتیجه نهایی اینگونه خواهد بود که اتمسفر 4 میلیارد سال پیش مریخ چگالی زیادی داشته و به همین دلیل، سطح این جرم آسمانی هم گرم و مرطوب بوده است.
همانند سایر نمونههای مشابه سطح مریخ، لبههای این دهانه هم نسبتا صاف شدهاند و عمق دهانه آنقدرها هم زیاد نیست. چنین مسئلهای نشان میدهد که گذر زمان تاثیرات مهمی روی محل برخورد داشته و به احتمال قوی جریان ناشی از تکههای یخ، خاک سطح دهانه را نرم کردهاند و در نهایت، آن را به وضعیت کنونی درآوردهاند.