آیا سیل عظیم مریخی نشان دهنده وجود حیات روی سیاره سرخ است؟

شواهدی از وقوع یک سیل عظیم مریخی در گذشته مرموز سیاره همسایه ما کشف شده که احتمال وجود حیات باستانی و یا جاندارانی زنده در حال حاضر سیاره سرخ را بالا برده است.

دانشمندان با بررسی داده‌های جمع‌آوری شده توسط کاوشگر کنجکاوی (Curiosity) ناسا، از وقوع یک سیل عظیم مریخی یا همان ابر سیل (Megaflood) در گذشته سیاره سرخ خبر داده‌اند. این‌طور که به نظر می‌رسد، سیل مورد نظر یکی دیگر از نشانه‌هایی بوده که احتمال وجود گونه‌ای از حیات باستانی در سیاره همسایه ما را تایید می‌کند.

برخی از متخصصان با بررسی شواهد مورد نظر می‌گویند که به طور قطع در گذشته چندین میلیارد ساله مریخ موجودات زنده‌ای روی این جرم آسمانی حضور داشته‌اند و شاید در حال حاضر هم گونه‌ای از حیات در این سیاره وجود داشته باشد.

هم‌اکنون کاوشگری به نام استقامت (Perseverance) یا همان مریخ 2020 که توسط ناسا ساخته شده، در حال طی کردن مسافت بین زمین و سیاره سرخ بوده و گفته شده که در فوریه آینده این مریخ‌نورد به مقصدش خواهد رسید. هدف اصلی فرستادن این ربات پیشرفته به سیاره همسایه ما، پیدا کردن نشانه‌هایی قطعی از حیات باستانی مریخی بوده و تجهیزات بسیار کارآمدی برای این منظور روی استقامت سوار شده‌اند.

از طرف دیگر این موضوع هم مطرح شده که شاید تجهیزات مورد نظر شواهدی از حضور موجودات زنده روی این جرم آسمانی پیدا کنند و بحث سیل عظیم مریخی که توسط کاوشگر کنجکاوی آژانس فضایی آمریکا کشف شده هم این موضوع را داغ‌تر می‌کند.

کشف سیل عظیم مریخی

کنجکاوی هم‌اکنون روی سیاره سرخ مشغول کاوش بوده و شواهدی که توسط آن پیدا شده، روز به روز احتمال وجود حیات باستانی یا کنونی روی مریخ را قوی‌تر می‌کنند. یکی از این شواهد مربوط به سیلی فوق‌العاده مهیبی می‌شود که حدودا 4 میلیارد سال پیش روی جرم آسمانی مورد نظر جاری شده است.

این اولین باری بوده که چنین شواهدی با بررسی لایه‌های رسوبی داخل دهانه‌ای به نام گیل (Gale) که محل فعالیت کنجکاوی بوده، پیدا می‌شود. در این لایه‌ها جزئیاتی موجی شکل کشف شده‌اند که برخی از آن‌ها حدودا 10 متر ارتفاع داشته و فاصله آن‌ها از هم به 140 متر می‌رسد. در واقع دانشمندان با بررسی داده‌های کنجکاوی می‌گویند که این سیل عظیم مریخی در حد و اندازه سیل‌هایی بوده که در کتاب‌های مقدس ادیان مختلف از آن‌ها صحبت شده است.

این محققان اظهار کرده‌اند که به احتمال قوی در 4 میلیارد سال پیش شهاب سنگی بزرگ به دهانه مورد نظر برخورد کرده و پس از آب شدن منابع یخ شهاب ‌سنگ، این سیل مهیب به راه افتاده است. آلبرتو جی فیرن (Alberto G. Fairen)، سرپرست نویسندگان مقاله مرتبط با این کشف از دانشگاه کورنل آمریکا، می‌گوید که این اولین باری بوده که شواهدی از وقوع یک ابر سیل در مریخ کشف می‌شود.

آب شور روی مریخ

فیرن می‌گوید که پس از وقوع سیل عظیم مورد نظر، باران‌های سیل آسایی هم در این سیاره باریدند و دمای کل جرم آسمانی افزایش یافته است. به همین دلیل می‌توان گفت که به احتمال قوی حیات باستانی روی سیاره سرخ وجود داشته است. بر اساس اطلاعات موجود، مریخ در میلیاردها سال پیش از لحاظ فعالیت‌های طبیعی بسیار پر جنب و جوش بوده و شرایط نگهداری از آب در حالت مایع هم روی این جرم آسمانی محیا بود. می‌بینیم که وجود آب روی سیاره ما با بحث پیدایش موجودات زنده برابری می‌کند و به همین ترتیب احتمال رخ دادن اتفاقاتی مشابه روی مریخ که در نهایت به حیات شکل دادند، کم نیست. موضوع سیل عظیم مریخی که به تازگی مورد توجه قرار گرفته هم این فرضیات را قوی‌تر می‌کند.

در آگوست 2012 بود که کاوشگر کنجکاوی در دهانه عظیم گیل، در نزدیکی کوهی به نام شارپ (Mount Sharp) به زمین نشست. دلیل انتخاب این محل طبق گفته دانشمندان، وجود نشانه‌های زیادی از منابع آب باستانی در آنجا بود و سال گذشته هم دانشمندان رسما تایید کردند که در میلیاردها سال پیش، دهانه گیل محل قرارگیری دریاچه‌ها و چاله‌هایی پر از آب شور بوده است.

شباهت کوه شارپ به ویژگی‌های سطحی مشابهی که روی سیاره ما وجود دارند و همچنین قرارگیری دریاچه‌هایی از آب شور در اطراف کوه‌های آند (Andes) کشور شیلی، به ما نشان می‌دهد که مریخ و زمین نقاط مشترک زیادی دارند.

تحقیقات آینده

از طرف دیگر، در سپتامبر 2020 محققانی از ایتالیا، آلمان و استرالیا خبر دادند که زیر یخ‌های قطب جنوب سیاره سرخ، دریاچه‌های عظیمی از آب شور وجود دارد. گفته شده که به دلیل بالا بودن میزان نمک، این آب‌ها همچنان در حالت مایع هستند و منجمد نمی‌شوند.

در عین حال برخی دانشمندان این احتمال را مطرح کرده‌اند که اشکال پیچیده و سخت جانی از حیات، هم‌اکنون در آب‌های مورد نظر زندگی می‌کنند؛ نمونه‌های مشابهی از این موجودات زنده روی سیاره ما هستند و گفته شده که شاید چنین جاندارانی با در اختیار داشتن حداقل میزان اکسیژن و حتی شرایط دمایی فوق‌العاده سخت، توانایی زنده ماندن و تولیدمثل را دارند.

وقتی که در فوریه آینده، کاوشگر استقامت ناسا به سطح مریخ برسد، محل فرود آن دهانه‌ای معروف و جنجالی به اسم جزرو (Jezero) خواهد بود. این احتمال مطرح شده که در گذشته‌های دور، رودخانه‌های زیادی در این محل جریان داشته‌اند و شاید رسوبات کف این دهانه حاوی نشانه‌هایی از حیات میکروبی باستانی باشند.

این کاوشگر همراه با یک پهپاد کوچک به مریخ خواهد رفت و انتظار می‌رود که همانند کنجکاوی و اطلاعاتی که در مورد سیل عظیم مریخی کسب شد، داده‌های جمع‌آوری شده توسط این ربات شگفت‌انگیز هم دید ما را نسبت به سیاره همسایه بازتر کرده و در بهترین حالت ممکن، وجود حیات روی مریخ را به صورت رسمی تایید کند.