ماه رنگین کمانی اسمی بوده که برای توصیف تصویر جدید و کاملا واقعی منتشر شده از قمر زمین، به کار رفته است. در بررسی داستان ثبت این عکس خیره کننده با ما همراه باشید.
ماه رنگین کمانی وضعیتی از رصد ماه به کمک تجهیزات خاصی بوده که در اختیار ما مخاطبان عادی قرار ندارد. با اینکه نامهای مختلف و جالبتوجهی برای هرکدام از پدیدههای مربوط به قمر زمین انتخاب شدهاند، کمتر کسی تاکنون در مورد تصاویر رنگین کمانی ماه چیزی شنیده است.
ماه آبی، ابر ماه، ماه صورتی، ماه برفی و ماه خونین تعدادی از نامهایی هستند که برای قرار گرفتن قمر زمین در موقعیتهای مکانی و زمانی خاص انتخاب شدهاند؛ به عنوان مثال وقتی ماه بیش از حد به زمین نزدیک شود، ابعاد این جرم آسمانی بزرگتر از حالت عادی به نظر میرسد و به چنین وضعیتی ابر ماه میگویند. با این حال نمای رنگین کمانی که مطمئنا یکی از شگفتانگیزترین نماهای ثبت شده از ماه بوده، نه اسم مشخصی دارد و نه عده زیادی از مخاطبان در مورد آن چیزی شنیدهاند.
البته چنین مسئلهای جای تعجب ندارد، چرا که با چشم غیر مسلح دیدن نورهای این رنگین کمان و ظاهری که مخاطب را به یاد حبابهای صابون میاندازد، امکان پذیر نیست. با این حال اگر چشمانتان به اندازه تلسکوپ مسیریاب آرایه کیلومتر مربعی استرالیا (ASKAP) قدرتمند باشد و بتوانید امواج رادیویی را تشخیص دهید، شما هم میتوانید ماه را اینگونه ببینید.
ماه رنگین کمانی
تلسکوپ ASKAP که در بیابانهای غربی استرالیا قرار گرفته، به عنوان یکی از قویترین تلسکوپهای رادیویی جهان شناخته میشود و تصویر ماه رنگین کمانی که در بالا دیدیم هم بخشی از امواج رادیویی بوده که از سمت قمر زمین به تجهیزات این تلسکوپ رسیدهاند.
در واقع دیدن ماه به کمک امواج رادیویی تصویری کاملا متفاوت و حیرتانگیز را به ما میدهد و یکی از دلایلی که چنین ظاهر مخصوص و شگفتانگیزی با بررسی قمر سیاره به کمک تلسکوپهای رادیویی به وجود میآید، وضعیت انعکاسی ماه است. محققان میگویند که ماه تنها 6 درصد از امواج رادیویی که به آن تابیده میشوند را منعکس میکند و مابقی این تشعشعات پس از جذب، به شکل تابش جسم سیاه وارد فضا میشوند.
به عنوان مثال تصویر زیر که توسط تلسکوپ رصدخانه ملی ستاره شناسی رادیویی در ویرجینیای غربی آمریکا تهیه شده، امواج رادیویی بازتابشی از سطح این جرم آسمانی را به ما نشان میدهد. همانطور که میتوان حدس زد، خورشید در زمان ثبت این تصویر در قسمت چپ ماه قرار داشته و به همین دلیل آن طرف از تصویر تشعشعات داغتری دارد.
تفاوت تصویر اخیر با عکسهای رادیویی مشابه
اما چیزی که ماه رنگین کمانی ثبت شده توسط تلسکوپ ASKAP را از مابقی تصاویر مشابه متمایز میکند، ردیابی پولاریزاسیون و جهتگیری تشعشعات رادیویی منعکس شده از سطح قمر زمین است. در واقع وقتی این امواج از یک سطح بازتاب میشوند، جهتگیری آنها تغییر خواهد کرد و بسته به زاویهای که سطح در تناسب با بیننده قرار گرفته، پولاریزاسیون امواج هم متفاوت خواهد بود. به این ترتیب از آنجایی که ماه یک جسم کروی شکل است، زاویه پولاریزاسیون هم در سراسر جرم مورد نظر متفاوت خواهد بود.
همانطور که ستاره شناس ارشد، امیل لنک (Emil Lenc) توضیح میدهد، در حالت کلی جهتگیری پولاریزاسیون همیشه و همیشه به سمت مرکز ماه قرار خواهد بود و شدت این پدیده هم در لبههای ماه از سایر قسمتها بیشتر است. در تصویر اول این مقاله هم از رنگهای مختلف برای نشان دادن جهتگیریهای متفاوت پولاریزاسیون استفاده شده بود و به همین خاطر، ماه رنگین کمانی مخصوصا در قسمتهای کناری جرم مورد نظر، بسیار رنگارنگ بوده و قسمتهای قرینه تصویر رنگی یکسان دارند.
از آنجایی هم که تاثیر پولاریزاسیون مورد نظر در قسمتهای لبه ماه قویتر بوده، تصویر کلی به شکل یک حباب صابون خواهد بود.