ویروس کرونا دلتا یکی از واریانتها و یا گونههای خاص و نگران کننده از این عامل بیماریزا بوده که به تازگی در مناطق مختلفی از جهان شیوع پیدا کرده است. در ادامه به بررسی این ویروس میپردازیم.
در ادامه با گجت نیوز همراه باشید تا هر آنچه در مورد ویروس کرونا دلتا باید بدانیم را بررسی کنیم. این گونه یا واریانت از ویروسی که بیماری کووید 19 را به وجود میآورد، اخیرا توجه مقامات بهداشتی و دانشمندان را به خود جلب کرده و نگرانیهایی در مورد جهشهای بروز کرده در آن وجود دارد.
در اواخر سال گذشته میلادی بود که شیوع واریانتهای مختلفی از کرونا ویروس جدید، به نگرانی تازهای در میان بحران پاندمی کووید 19 تبدیل شد. شاید شما هم نام کرونا انگلیسی و یا گونههای دیگری از این ویروس را شنیده باشید و در همین رابطه، گفته شده که گونه دلتا، واریانتی بوده که به سرعت در حال شیوع در سراسر جهان است. همین مسئله باعث شده تا دانشمندان به دنبال منشا گونه، میزان انتشار، مناطق خطرناک شامل ناقلان ویروس و همچنین قابلیت ویروس برای مقاومت در مقابل واکسنهای کرونا باشند.
به دنبال ویروس کرونا دلتا
در ابتدا باید واریانت یا به گفته برخی، سویه را تعریف کنیم. به صورت کلی، دانشمندان میتوانند از طریق تعیین ترتیب توالی ژنتیکی، ترتیب ژنهای واحد را در هستههایی که رشتههای دی ان ای و آر ان ای را میسازند، مشخص کنند. اگر ویروس را به عنوان یک کتاب در نظر بگیریم، در حالت ناشناخته بودن ویروس وضعیت همانند این بوده که تمامی صفحات کتاب به قسمتهای کوچک تقسیم شده و همه این قسمتها در هم مخلوط شده باشند.
تعیین ترتیب توالی به ما اجازه میدهد تا مشخص کنیم که هر تکه دقیقا در چه جایی از صفحه قرار گرفته و صفحهها هم با یکدیگر چه ترتیبی دارند. نکتهای که واریانتهای ویروسها را از هم متمایز میکند، بروز جهشهایی بوده که باعث وجود تفاوتی جزئی بین گونهها میشود. در واقع ویروس کرونا دلتا همانند نسخه رونوشتی از کتاب اصلی ویروس کرونا بوده که تنها در قسمتهای کوچکی از صفحات، تفاوتهایی با عامل بیماریزای اولیه دارد.
باید در نظر داشته باشیم که از همان ابتدای همهگیری کرونا، واریانت های مختلفی در جهان شایع شدند که نسبت به ویروس اصلی، تفاوتهای رفتاری چندانی نداشتند. با این حال پیدایش برخی گونهها که در ویژگیهایی مثل قابلیت انتقال، شدت بیماری به وجود آمده، مقاومت در مقابل واکسن و حتی قابل شناسایی بودن متفاوت هستند، باعث شده تا دانشمندان در این رابطه نگران شوند.
واریانت دلتا
یکی از نمونههای بروز چنین اتفاق خطرناکی شیوع گونههای آلفا، بتا و گاما ویروس کرونا در کشور کانادا بود که مدتی پیش، موج سومی از ابتلا افراد را به وجود آورد و در نهایت، باعث سرازیری بیماران به بیمارستانها و مراکز درمانی کشور شد. البته از آنجایی که اسامی مختلفی مانند کرونا انگلیسی، هندی، آفریقایی و یا نامهای دیگر برای این واریانتها انتخاب میشد، سازمان جهانی بهداشت از بهار 2021 تصمیم گرفت تا سیستم نامگذاری مخصوصی بر اساس حروف الفبای یونانی را برای این منظور به کار بگیرد. به همین دلیل، واریانت جدید با نام ویروس کرونا دلتا شناخته میشود.
اما واریانت دلتا دقیقا چیست؟ طبق اطلاعاتی که مرکز کنترل و مقابله با بیماریهای آمریکا (CDC) منتشر کرده، این سویه که با اسم “B.1.167.2” هم شناخته میشود، اولین بار در دسامبر 2020، در کشور هندوستان شناسایی شد. گفته شده که گونه مورد نظر جزو واریانتهای نگران کنندهای بوده که به دلیل برخورداری از ویژگیهای متفاوت نسبت به ویروس اصلی، توانایی ایجاد صدمات جدی در سطح جهانی را دارد.
یکی از نکات مهمی که در مورد ویروس کرونا دلتا مطرح شده، افزایش قابلیت انتقال ویروس در مقایسه با واریانتی مانند گونه آلفا بوده است؛ دانشمندان میگویند که دلتا چیزی در حدود 40 تا 60 درصد از گونه آلفا سریعتر منتشر میشود. به تازگی دادههای جمعآوری شده در کشور اسکاتلند نشان دادهاند که شانس بستری شدن در بیمارستان پس از آلودگی به گونه دلتا، در مقایسه با واریانت آلفا، دو برابر میشود. دادههای مرتبط با بیماران ساکن انگلستان هم به چنین نتیجهگیری رسیده است.
آنالیزهای گوناگون
دانشمندان از آنالیزهای اپیدمی شناسی برای مشخص کردن تغییرات بروز کرده در ویژگیهای واریانتها استفاده میکنند؛ این روش به سرعت نشان میدهد که نرخ گسترش ویروس و یا شدت بیماری ایجاد شده پس از آلودگی به عامل بیماریزا تا چه حد با ویروسهای قدیمیتر تفاوت دارد.
از طرف دیگر، روش زمان بری هم وجود دارد که با بررسی تاثیر تغییرات شیمیایی ساختار ویروس روی فعالیتهای بیولوژیکی آن، نتایجی همانند آنالیزهای اپیدمی شناسی را به ما میدهد. این روش با نام آنالیز رابطه فعالیت ساختاری شناخته میشود و به کار گیری آن برای بررسی وضعیت ویروس کرونا دلتا میتواند اطلاعات جالبتوجهی را در اختیار ما قرار دهد. به تازگی مقالهای در همین رابطه تهیه شده که تفاوتهای گونه دلتا با سه واریانت شناخته شده دیگر را به روش آنالیز ساختاری بررسی کرده است.
در این مقاله، نشان داده شده که با تغییر در ساختار میخهای قسمت خارجی ذرات ویروسی، قابلیت انتشار واریانت دلتا بیشتر شده و عملا، این عوامل بیماریزا با جهش بروز کرده، میتوانند سادهتر از گذشته سلولهای بدن انسان را آلوده کنند. اگر این جهشها را با مثال کتاب تکه تکه شده مقایسه کنیم، میتوان گفت که ورژن دلتا این کتاب سه تکه متفاوت نسبت به ورژن اصلی دارد که این تفاوت به صورت کلی، توانایی ویروس برای آلوده کردن انسانها را بالا برده است.
آمار نگران کننده
با این تفاصیل، در مورد وضعیت اپیدمی شناسی ویروس کرونا دلتا و مراکز انتشار این واریانت چه میدانیم؟ بررسیها نشان داده که دلتا نقش ویژهای در یکی از بحرانهای همهگیری کووید 19، در سال 2021 در هندوستان داشت. متاسفانه از آن زمان تاکنون واریانت مورد نظر به شکلی سریع و گسترده در دنیا پخش شده و آمار 14 ژوئن نشان میدهد که دستکم 74 کشور جهان مواردی از ابتلا به کووید 19 گونه دلتا را دارند.
گفته شده که حدودا 90 درصد موارد جدید ابتلا به کووید 19 در انگلستان از طریق واریانت دلتا بوده و تقریبا بین 6 تا 10 درصد تمامی موارد موجود در آمریکا هم به این سویه آلوده شدهاند. در واقع، تمامی اطلاعات کنونی ما در مورد این سویه خطرناک از طریق سازمان بهداشت عمومی انگلستان تهیه شده است. اولین مورد ابتلا به این سویه در کشور مورد نظر به مارس 2021 مربوط میشود و متخصصان میگویند که انجام سفرهای گوناگون باعث ورود واریانت دلتا به خاک انگلستان شده است.
تا 9 ژوئن سال جاری بیش از 42 هزار مورد از آلودگی به گونه دلتا در بریتانیا گزارش شده و به نظر میرسد که گسترش این واریانت در کشور مورد نظر به شکلی ناهمگن و فوقالعاده گسترده است. یک ماه پس از تشخیص اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا دلتا در بریتانیا، کانادا هم از وجود اولین مورد در این کشور، در استان بریتیش کلمبیا خبر داد.
واکسن و ویروس کرونا دلتا
با اینکه واریانت آلفا شایعترین سویه از ویروس کرونا جدید در کانادا بوده، گونه دلتا هم با سرعتی نگران کننده، در حال شیوع در ایالتها و مناطق مختلف کشور است. استان آلبرتا گزارش کرده که هر 6 تا 12 روز موارد ابتلای شهرودان به گونه دلتا دو برابر میشود و انتظار میرود که تا ماه آگوست، چنین وضعیتی در کل کانادا ادامه یابد. البته نکته نگران کننده این بوده که آمار حال حاضر در مورد سویه دلتا به هیچ وجه دقیق نیست و هنوز سیستمهای تشخیص و غربالگری دقیق و زمانبری برای این منظور به کار گرفته نشدهاند.
در رابطه با تاثیر واکسنهای کرونا موجود در جهان برای مقابله با واریانت دلتا، بررسیهای اولیه دانشمندان بریتانیایی تا حدی باعث امیدواری شده است. دادههایی که توسط محققان اسکاتلندی جمعآوری شده هم نشان میدهند که واکسنهای آسترازنکا و فایزر موارد مراجعه به بیمارستان در اثر آلودگی به گونه دلتا را کاهش دادهاند، اما این تاثیر به اندازه اثر واکسنها روی واریانت آلفا زیاد نیست.
تحقیقات بیشتر
تحقیقات نشان دادهاند که مصرف دو دوز از واکسنهای آسترازنکا و فایزر به ترتیب 92 و 96 درصد از موارد بستری شدن در بیمارستان را کمتر میکند. با این وجود، گفته شده که قابلیت یک دوز این داروها برای ایجاد ایمنی در مقابل موارد شدید و خطرناک ابتلا به ویروس کرونا دلتا در مقایسه با کرونا آلفا، چیزی در حدود 17 درصد کمتر است؛ وقتی دوز دوم هم به همین بیماران تزریق شد، وضعیت علائم بیماری در آنها به میزان اندکی بهتر شد.
مسئله شیوع واریانت دلتا باعث شده تا واکسینه کردن شهروندان با دو دوز از واکسنهای موجود به امری ضروری و مهم تبدیل شود. نتایجی که تا به امروز به دست آمده هم نشان میدهند که در سطح ملی، کشورها باید انجام تزریق دوز دوم واکسنها را به هیچ وجه دستکم نگیرند. البته در صورت بروز هر گونه مشکی، دانشمندان میگویند که استفاده از دوز اول هم میتواند به شکلی چشمگیر احتمال بروز موارد شدید ابتلا را تا حد زیادی کم کند.