اینترنت جهانی استارلینک (Starlink) رویای میلیاردر بزرگ، ایلان ماسک بوده که در کمال شگفتی، هماکنون از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیکتر شده است.
اینترنت جهانی استارلینک (Starlink)، پروژهای تحت نظر شرکت هوافضای خصوصی اسپیس ایکس (SpaceX) بوده که برای تامین پوشش سراسری اینترنت ماهوارهای در کل سیاره توسعه یافته است. در ادامه با ما همراه باشید تا نگاهی کلیتر به این رویای شگفتانگیز بیاندازیم.
ایلان ماسک (Elon Musk) یکی از بزرگترین رویاپردازان عصر حاضر بوده که با تاسیس شرکت اسپیس ایکس، بشر را از هر زمان دیگری در حوضه هوافضا پیشرفت داده و تلاش برای توسعه تمدن در منظومه شمسی و ساخت اقامتگاههای دائمی در سیاره سرخ را روز به روز به واقعیت نزدیکتر میکند. تاکنون هیچ رویایی از این بزرگتر و واقعگرایانهتر در ذهن بشری نبوده و به نظر میرسد که در کنار تلاشهای اسپیس ایکس و موفقیتهای بیسابقه ماسک در حوزه هوافضا، در آینده شاهد به حقیقت پیوستن این رویا خواهیم بود.
با این حال، اینترنت جهانی استارلینک طرح جاهطلبانه دیگری بوده که مدتی پیش جرقه آن در ذهن ماسک زده شد و هم اکنون بعد از گذشت چندین سال، مراحل مهمی در پیشرفت این پروژه سپری شدهاند. طبق اطلاعات موجود استارلینک به شدت به تجاریسازی و سوددهی نزدیک شده و به نظر میرسد که در آیندهای نه چندان دور، ماهوارههای پروژه مورد نظر هر نقطهای از سیاره به غیر از قطبهای جنوب و شمال را تحت پوشش سرویس اینترنتی قرار میدهند.
اینترنت جهانی استارلینک به زبان ساده
شبکه ماهوارههای اینترنتی اسپیس ایکس روز به روز گستردهتر میشود؛ این تجهیزات در ارتفاع 550 کیلومتری سطح سیاره گردش میکنند و با بودجه 885.5 میلیون دلاری کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا که در نیمه دوم سال 2020 به اسپیس ایکس داده شد، استارلینک هم اکنون آماده به وجود آوردن انقلابی در حوزه اینترنت و ارتباطات است.
از زمان به وجود آمدن ایده استارلینک یا همان «شبکه صورت فلکی ماهوارههای در گردش» در سال 2015 تاکنون، پروژه مورد نظر به صورت تدریجی در حال پیشرفت و کاملتر شدن بوده است. اولین دسته از ماهوارههای مورد نظر در سال 2018 وارد جو زمین شدند و در آن زمان، بیش از هزار عدد از این تجهیزات به صورت آزمایشی و به لطف چند ده پرواز موفقیتآمیز موشکهای فالکون 9 اسپیس ایکس در مدار سیاره قرار گرفتند.
پرتاب اولیه مربوط به اینترنت جهانی استارلینک از مرکز فضایی کندی در آمریکا انجام شد و در طی این پرتاب اولین شصت ماهواره اینترنتی ساخت اسپیس ایکس به فضا رفتند. از آن زمان تا به امروز، دائما پرتابهای مختلفی در این رابطه انجام شده و آخرین مورد از این ماموریتهای ارسال ماهواره به مدار زمین در ماه می گذشته انجام شد. طبق اطلاعات موجود، تعداد ماهوارههای مورد نظر هم اکنون به عدد 1800 رسیده و ایلان ماسک هم در فوریه گذشته رسما اعلام کرد که تعداد 10 هزار کاربر مشغول استفاده از خدمات آزمایشی استارلینک هستند.
پوشش کل سیاره
ماسک میگوید که تعداد افراد مشتاق برای استفاده از سرویس مورد نظر و کسانی که در این رابطه فرم پر کرده و در نوبت استفاده هستند، به 70 هزار رسیده است. اینطور که به نظر میرسد، اسپیس ایکس هماکنون قصد دارد تا تمرکز جذب مشتریهای خود را در مناطقی قرار دهد که به دلیل مشکلات جغرافیایی، امکان رساندن خدمات اینترنتی به صورت کابلی یا فیبری به آنها وجود ندارد.
کمپانی فوق موفق ایلان ماسک اعلام کرده که تا پاییز پیش رو سرویس استارلینک به شکل جهانی در دسترس قرار میگیرد؛ البته هم اکنون محدودیتهایی برای رسیدن این رویا به واقعیت وجود دارند که یکی از آنها، کسب تاییدیه های محلی برای تحت پوشش قرار دادن برخی مناطق خواهد بود.
در وب سایت اینترنت جهانی استارلینک اعلام شده که هیچ محدودیت جغرافیایی از بابت دسترسی به خدمات این پروژه وجود ندارد و زیرساختهای زمینی در این رابطه مشکلی به وجود نمیآورند؛ گفته شده که این سرویس تنها راه برای ارائه اینترنت بدون مشکل و وقفه به تمام مناطق جهان بوده و تنها به این روش میتوان قسمتهایی از سیاره که از این لحاظ چالشبرانگیز هستند را تحت پوشش قرار داد.
هم اکنون، استارلینک در فاز بتا قرار دارد و تنها برخی از ایالتهای آمریکا، قسمتهایی از کانادا، بریتانیا و برخی مناطق انتخاب شده در سراسر جهان قابلیت بهره بردن از سرویس مورد نظر را دارند. از آنجایی که فاز مورد نظر آزمایشی بوده، سرعت اینترنت ماهوارهای استارلینک در حال حاضر بین 50 تا 150 مگابیت بر ثانیه (Mbps) متغیر بوده، اما با پرتاب ماهوارههای بیشتر به مدار زمین این محدودیتها از بین خواهند رفت.
ماسک به تازگی توییت کرد که تا پایان سال 2021 سرعت اینترنت ماهوارهای اسپیس ایکس به 300 مگابیت بر ثانیه خواهد رسید.
هزینههای اینترنت جهانی استارلینک
سرویس بتای ارائه شده توسط اسپیس ایکس هم اکنون برای برخی مناطق در وضعیت پیش فروش قرار دارد و میتوان با پرداخت مبلغ 500 دلار تجهیزات لازم و اشتراک استفاده از این سرویس را خریداری کرد. پس از تهیه تجهیزات، هزینه 99 دلار به صورت ماهانه از کاربران اخذ میشود و به این ترتیب، اینترنت بدون اختلال و مشکل مورد نظر در اختیار خریداران قرار میگیرد.
چنین هزینههایی در مقایسه با اینترنت معمولی موجود در کشورها کمی گران است، اما اگر شما هم در مناطقی زندگی میکنید که پوشش اینترنت آنها چندان مناسب نیست، در مجموع به نفع شما خواهد بود تا با پرداخت این مبالغ به یکی از کاربران اینترنت جهانی استارلینک تبدیل شوید. البته باید گفت که حتی اگر در مناطقی زندگی میکنید که سرویس استارلینک در آنها ارائه میشود، فاصله زمانی بین ثبت درخواست شما تا بهرهگیری از این سرویس میتواند تا شش ماه باشد.
گفته شده که اسپیس ایکس برنامه کوتاه مدتی برای تغییر میزان هزینهها و یا بیشتر کردن سرعت سرویس خود ندارد و تا زمانی که همه چیز در استارلینک به حالت پایدار برسد، شرایط موجود برای استفاده از این اینترنت ماهوارهای در همین حالت باقی خواهند ماند. البته در سالهای آینده هرچه تعداد کاربران استارلینک افزایش یابند، هزینههای مربوط به این سرویس هم کمتر خواهند شد.
چالشها و مشکلات
از آنجایی که پیش از اسپیس ایکس شرکتهای دیگری هم برای عملی کردن پوشش اینترنت ماهوارهای تلاش کردهاند و هیچکدام به موفقیت نرسیدهاند، مرحله حال حاضر پیشرفت پروژه استارلینک و این حقیقت که هم اکنون کاربرانی در سراسر دنیا میتوانند از پوشش این پروژه استفاده کنند، به اندازه خود شگفتانگیز و تحسین بر انگیز است.
چالشهای زیادی هم بر سر راه عملی کردن این پروژه قرار دارند؛ از زبالههای فضایی گرفته تا تداخل با کار ایستگاه فضایی بینالمللی و تجهیزات دیگر ناسا و همچنین به وجود آمدن آلودگیهای نوری در آسمان به این دلیل که ماهوارههای استارلینک از زمین قابل رویت هستند و کار برخی از ستاره شناسان به این واسطه دشوار خواهد شد.
در واقع هم اکنون تعداد زیادی از ماهوارههای اینترنت جهانی استارلینک در فاصله نزدیکی به سطح سیاره در گردش هستند و این عدد هم به زودی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد؛ به همین دلیل، انتظار میرود که آلودگی نوری به وجود آمده توسط تجهیزات مورد نظر در آینده بیشتر شود و هرکدام از ماهوارههای درخشان اسپیس ایکس دید ما به آسمان شب را تغییر دهند.
حتی اتحادیه ستاره شناسی بینالمللی هم اعلام کرده که تداخل نوری به وجود آمده در اثر حرکت ماهوارههای استارلینک در آسمان شب میتواند در زندگی حیوانات شب زی تداخل ایجاد کند. البته اسپیس ایکس از ابتدا به دنبال برطرف کردن چالشهای مورد نظر بوده و در سال 2020 بود که پوشش دارک ست (DarkSat) به عنوان نوعی سطح پوشاننده برای کاهش قابلیت انعکاس نور روی ماهوارههای استارلینک امتحان شد.
وضعیت آب و هوا و وای فای داخل کابین هواپیما
تلاشهای دیگری هم در این راستا صورت گرفته و در آگوست سال گذشته میلادی بود که اسپیس ایکس نسل جدیدی از ماهوارهها با قابلیت انعکاس کمتر نور را به جو زمین فرستاد. از طرف دیگر، شرایط آب و هوایی هم میتوانند در سرعت و قابلیتهای پوشش دهی اینترنت جهانی استارلینک تداخل ایجاد کند. به عنوان مثال در مناطق سرد بارش برف میتواند سطح دیشهای استارلینک را بپوشاند و به همین طریق جلوی برقرار ارتباط با شبکه ماهوارهها را بگیرد.
به این ترتیب ساکنان مناطق سرد باید هرچند وقت یک بار دیشهای خود را کامل تمیز کنند و یا تجهیزات خود را در مکانی قرار دهند که کمترین میزان برف روی آنها بارید شود. بارش باران شدید و همچنین وزش باد تند هم به شکلی دیگر سرویس دهی اینترنت ماهوارهای اسپیس ایکس را مختلف میکنند و میتوانند باعث کاهش سرعت و یا حتی قطعی ارتباط شوند.
اسپیس ایکس مدتی پیش اعلام کرد که ارائه خدمات به شرکتهای هواپیمایی هم در برنامههای پیش روی استارلینک بوده و میتوان داخل کابین هواپیماها وای فای متصل به اینترنت جهانی استارلینک را ارائه کرد. شرکت ایلان ماسک هم اکنون در حال مذاکره با کمپانیهای هواپیمایی زیادی بوده و به نظر میرسد که سرویس مورد نظر در مقایسه با سایر اینترنتهای ماهوارهای بهتر عمل میکند.
در واقع یکی از نکاتی که استارلینک را از سرویسهای مشابه متمایز میکند، ارتفاع پایینتر ماهوارههای این پروژه بوده که باعث افزایش سرعت و بهبود کیفیت اینترنت استارلینک میشود؛ همین مسئله به علاوه هزینه کمتر این سرویس میتواند نکتهای مثبت در بسته شدن قراردادهای گوناگون بین شرکتهای هواپیمایی و اسپیس ایکس باشد.
آینده اینترنت جهانی استارلینک
در کنگره جهانی موبایل 2021 ایلان ماسک رسما قبول کرد که زمان قابل توجهی تا رسیدن اینترنت جهانی استارلینک به وضعیت سوددهی کامل باقی مانده است؛ این نابغه کارآفرین اعلام کرده که سرمایهگذاری 20 تا 30 میلیاردی برای رسیدن به این هدف نیاز بوده و حتی پیشبینی میشود که برای شروع سوددهی پروژه مورد نظر باید حداقل یک سوم از این سرمایهگذاری هزینه شود.
چالش کنونی پیش روی ماسک و تیمش تامین این هزینههای شگفتانگیز از طریق جذب سرمایهگذار بوده و به علاوه، میتوان با ترغیب کاربران بیشتری برای استفاده از سرویس استارلینک، برخی از مشکلات پیش روی رساندن پروژه به سوددهی را برطرف کرد. میتوان اطمینان داشت که چنین هدفی برای شخصی مثل ایلان ماسک چندان هم دشوار نیست، اما سختی رساندن استارلینک به سوددهی مورد نظر هم نباید دستکم گرفته شود.
متاسفانه اینترنت جهانی استارلینک هم اکنون در حالت پایداری قرار ندارد و همین مسئله باعث میشود تا جذب خریداران بیشتر در مناطق مختلف سیاره کمی چالش بر انگیز شود. حتی پیشبینی شده که در صورت بروز مشکلی که تامین هزینهها را به چالش بکشد، احتمال ورشکستگی استارلینک و از بین رفتن رویای تامین پوشش اینترنت در سراسر سیاره وجود خواهد داشت.
با این حال، برنامههای شگفتانگیزی برای توسعه سیستمی به نام ورژن 1.5 استارلینک وجود دارد که با بهرهگیری از فناوری اتصال لیزری، وصل شدن کاربران به شبکه ماهوارهها را به شکل قابل توجهی راحتتر خواهد کرد. البته چنین سیستمی هم باعث افزایش هزینهها پروژه خواهد شد و احتمال بهبود شرایط کنونی استارلینک از این طریق وجود دارد.