شناسایی مولکول های آلی در خاک مریخ ؛ امیدها برای کشف حیات در سیاره سرخ زنده شد

محققان از شناسایی مولکول های آلی در خاک مریخ توسط مریخ نورد کنجکاوی خبر دادند. این دستاورد مهم می‌تواند امیدها را برای کشف حیات در سیاره سرخ زنده نگه دارد.

حدود 1909 روز مریخی از حضور مریخ نورد کنجکاوی ناسا در سیاره سرخ می‌گذرد، اما این ربات اخیرا با یک نقض جدی مواجه شد. در واقع هنگامی که کنجکاوی خود را به محل برخورد دو دامنه شیب‌دار ورا رابین (Vera Rubin) واقع در مرکز کوه شارپ رسانده بود، مته آن غیر فعال شد. البته در آن زمان کنجکاوی موفق به جمع‌آوری نمونه‌ای از خاک مریخ شده بود.

در ادامه، محققان مسیر حرکتی آن را تغییر دادند و تصمیم بر آن شد تا نمونه‌ها به جای این که در یکی از محفظه‌های ذخیره نمونه قرار بگیرند، آنها را در یکی از محفظه‌هایی که از قبل با مخلوط شیمیایی پر شده بود قرار دهند. محققان در ادامه نمونه‌ها را تجزیه و تحلیل کردند و توانستند مولکول های آلی را در خاک مریخ شناسایی کنند؛ مولکول‌هایی که تاکنون هیچ آژانس فضایی موفق به کشف آن نشده بود.

جزئیات شناسایی مولکول های آلی در خاک مریخ

میوا میلان (Maëva Millan)، نویسنده اصلی این مطالعه و همچنین یکی از محققان مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا در خصوص این کشف مهم عنوان کرد هدف از انجام چنین آزمایش‌هایی این است که ما باید برای انجام آزمایش‌های شیمی بیشتری که در آینده روی نمونه‌های مریخ انجام خواهد شد، یک مرجع مناسب داشته باشیم. وی با تاکید بر این که این آزمایش با موفقیت همراه بوده افزود هرچند نتوانستیم رد پای زیستی را کشف کنیم، اما نتایج آزمایش امیدوارکننده است. گفتنی است رد پای زیستی به هر ماده‌ای نظیر عنصر، ایزوتوپ یا هر پدیده‌ای که بتواند وجود زیست در زمان حال یا گذشته را در یک منطقه تایید کند، گفته می‌شود.

در تاریخ 6 آگوست سال 2012 شاهد فرود مریخ نورد کنجکاوی ناسا در دهانه گیل بودیم و این مریخ نورد از آن زمان تا به امروز همواره روی سطح سیاره سرخ در حال حرکت بوده است. همچنین یکی از مهم‌ترین اهداف کنجکاوی شناسایی نشانه‌هایی از حیات باستانی در مریخ اعلام شده است. هرچند مریخ امروز سرد و خشک است، اما در گذشته از رودخانه‌های جاری و دریاچه‌هایی با آب فراوان بهره می‌برد. دانشمندان معتقدند این سیاره به احتمال زیاد در گذشته قابل سکونت بوده و در طول تاریخ اولیه آن حیات میکروبی باستانی وجود داشته است.

دانشمندان مدتی است سخت در تلاشند تا با کشف ردپای زیستی بتوانند وجود حیات باستانی در سیاره مریخ را به اثبات برسانند. این محققان سعی دارند مواد شیمیایی ویژه‌ای نظیر میکروب‌ها یا موارد پیچیده‌تر که توسط حیات گذشته تولید شده را کشف کنند. البته کشف مولکول های آلی در خاک مریخ نیز یکی از اهداف دانشمندان محسوب می‌شود؛ چرا که مولکول های آلی به عنوان مولکول‌های سازنده حیات روی زمین به‌شمار می‌روند که امکان انتقال آنها به سایر نقاط جهان نیز وجود دارد.

گفتنی است مریخ نورد کنجکاوی در مارس سال 2017 با جمع‌آوری نمونه‌هایی از خاک بخش تپه بگنولد (Bagnold Dunes) توانسته بود مولکول های آلی که در رسوبات مریخ دفن شده بودند را کشف کند. اکنون دستاوردهای جدید نیز به لیست مولکول های آلی کشف شده توسط این مریخ نورد اضافه می‌شود. همچنین گسترش این لیست باعث تقویت احتمال قابل سکونت بودن سیاره سرخ خواهد شد. مریخ‌نورد کنجکاوی از 74 محفظه در بخش داخلی خود بهره می‌برد که در 9 محفظه آن از قبل یک مخلوط شیمیایی قرار داده شده است.

بسیاری از دانشمندان بر این باور بودند که حفظ نمونه‌های غنی از مولکول های آلی به دلیل پرتو یونیزان امکان‌پذیر نیست؛ چراکه پرتو یونیزان یا تابش یون‌ساز به دلیل انرژی زیاد خود باعث جداسازی الکترو‌ن‌ها از اتم یا موکلول می‌شود یا در واقع آنها را یونیزه خواهد کرد، اما آزمایش نمونه‌های جمع‌آوری شده با مخلوط شیمیایی محققان توانستند مولکول های آلی در خاک مریخ را کشف کنند که تا پیش از آن هیچوقت در مریخ شناسایی نشده بودند.

این دو مولکول کشف شده در واقع بنزوئیک اسید و آمونیاک بودند. هرچند نمی‌توان آنها را رد پای زیستی دانست، اما برای وجود ردپای زیستی شاخص‌های مناسبی به‌شمار می‌روند. محققان اکنون بعد از شناسایی مولکول های آلی قصد دارند منشا آنها را نیز پیدا کند، اما با توجه به این که کنجکاوی این نمونه را از دهانه گیل جمع‌آوری کرده است، محققان بر این باورند که در این ناحیه در گذشته آب فراوانی وجود داشته است. از این رو مولکول‌های آلی یک نشانه احتمالی از قابل سکونت بودن مریخ در گذشته محسوب می‌شوند.

کاوشگر اگزومارس آژانس فضایی اورپا که در سال 2022 به مریخ پرتاب خواهد شد، می‌تواند نمونه‌های بیشتری از مریخ را جمع‌آوری کند و به همین دلیل محققان برای تکمیل مطالعات خود منتظر پرتاب این ماموریت و جمع‌آوری نمونه‌های جدید هستند. البته مریخ نورد استقامت نیز توانسته نمونه‌هایی را از سطح مریخ جمع‌آوری کند که قرار است پس از ارسال به زمین به شکل کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرند.