گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
یکی از سوالاتی که اگر به آن پاسخ داده شود، بخشی از سوالات پیرامون قابلیت سکونت مریخ حل خواهد شد این است که چرا مریخ اینقدر از زمین کوچکتر است؟
سیارات درون منظومه شمسی همچون عطارد، زهره، زمین و مریخ از جهاتی شبیه هم هستند. این سیارات صخره‌ای، مانند زمین سطح سفت و سختی دارند و نسبت به غول‌های گازی بزرگی مثل مشتری و زحل، بسیار کوچکتر هستند.
اما از طرفی در برخی موارد مانند اندازه، جرم و اتمسفر متفاوت هستند. برای درک بهتر شرایط هر سیاره باید در خصوص اندازه و نیز نحوه شکل گیری آن بیشتر بدانیم. در این نوشتار به نحوه شکل گیری سیاره سرخ می‌پردازیم و به این سوال که چرا مریخ اینقدر از زمین کوچکتر است؟ پاسخ می دهیم. لازم به ذکر است که اطلاعات موجود، برگرفته از مصاحبه با دانشمندان و مهندسانی است که غالباً در ماموریت‌های مریخ شرکت داشته‌اند.
علت اینکه مریخ از زمین کوچک تر است چیست؟
مریخ در کانون توجهات قرار دارد و تاکنون کاوشگرهای بسیاری روی سطح این سیاره فرود آمده‌اند. همچنین مردم علاقه‌مند هستند تا بدانند آیا سیاره سرخ قابلیت سکونت و شرایط زنده ماندن دارد یا نه! دلیل این همه مورد توجه قرار گرفتن مریخ، این است که این سیاره در سراسر منظومه شمسی ما، بیشترین شباهت را به زمین دارد.
اما همان‌طور که گفتیم، یکی از تفاوت‌های اساسی بین سیارات، اندازه آنها است. مریخ تقریباً نصف زمین است و این موضوع شرایط مریخ را از جاذبه گرفته تا آب و هوا تحت تاثیر قرار می‌دهد. به گفته ناسا، شعاع مریخ حدود 2106 مایل یا 3390 کیلومتر است و از طرف دیگر مانند زمین کاملا گرد نیست. در واقع این سیاره به علت چرخشی که دارد، کمی برآمده می‌شود.
مریخ چگونه تشکیل شد؟
شکل‌گیری مریخ به 4.5 میلیارد سال پیش برمی‌گردد. دانشمندان هنوز در حال تحقیق هستند تا درباره نحوه شکل گیری سیارات در منظومه شمسی بیشتر بدانند. با این حال مریخ مکان بسیار خوبی برای یادگیری در این خصوص است چرا که روی سطح خود سنگ‌های بسیار قدیمی دارد.
برخلاف زمین که فعالیت‌های تکتونیکی (تغییر شکل پوسته زمین بر اثر تنش‌ها و فشارهای وارده) دارد و سنگ‌ها را طی میلیاردها سال مجدداً قابل استفاده می‌کند، مریخ چنین فعالیتی ندارد. این موضوع بدان معناست که قدیمی‌ترین سنگ‌های مریخ روی سطح باقی می‌مانند و برای مطالعه در دسترس هستند.
کاوشگر استقامت که هم اکنون در حال بررسی و کاوش در سطح مریخ است، طوری برنامه‌ریزی شده که بتواند از سنگ‌های قدیمی که در نزدیکی دهانه جیزرو (Jezero) قرار دارد، بازدید کند. قدمت این سنگ‌ها به 4 میلیارد سال می‌رسد. مطالعه این موارد به محققان کمک می‌کند تا در خصوص شکل گیری مریخ و سایر سیارات سنگی بیشتر بدانیم.
همان‌طور که می‌دانیم، سیارات از ابرهای غبارآلود و گاز تشکیل می‌شوند و دور ستارگانی همچون خورشید ما می‌چرخند. بد نیست بدانید که پیش از اینکه سیارات به وجود آیند، گردابی از غبار و گاز وجود داشت که البته در برخی نقاط متراکم‌تر از دیگر نقاط بود.
نیروی گرانش روی این گرداب چگال اثر گذاشت و آنها را به صورت اجرامی درآورد که پایه و اساس سیاره‌هایی را تشکیل دادند که «سیاره‌های کوچک» نامیده می شوند. این سیاره‌های کوچک به علت گرانش قوی خود، مواد اطراف را به درون خود کشیدند و نهایتاً به سیاره‌های بزرگ‌تر مبدل گشتند. اندازه این سیارات به مقدار مواد موجود در آن و جرم گاز و غبار بستگی داشت.
چگونه اندازه مریخ بر شرایط آن تاثیر می‌گذارد؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل کوچکتر بودن مریخ نسبت به زمین ما، گرانش متفاوت آن است. گرانش سیاره سرخ تقریبا یک سوم جاذبه زمین است و به همین دلیل چون جرم کمتری دارد، در نتیجه اجسام کمتری را به درون خود کشیده است. چنین چیزی می‌تواند برای اکتشافات بعدی بسیار مفید باشد.
برای مثال هلیکوپتر نبوغ ناسا قادر است تا حدودی به مریخ نزدیک شود و به پرواز درآید چرا که نیروی گرانش کمتر باعث می‌شود بتواند راحت‌تر از سطح آن خارج شود. اما از طرف دیگر این موضوع با مشکلات دیگری همراه خواهد بود؛ مثلا لایه جو را نازک می‌کند.
میزان چگالی جو مریخ، تنها یک درصد زمین است و همان هم عمدتاً از دی اکسید کربن تشکیل شده که چندان برای ما انسان‌ها مناسب نیست. اگر انسان‌ها روزی مجبور به زندگی در سیاره سرخ شوند، باید برای همیشه در لباس‌های مخصوص فضانوردی یا در زیستگاه‌های مهر و موم شده بمانند. در واقع به علت گرانش کم، مریخ نمی‌تواند اتمسفر خودش را نگاه دارد و به مرور آن را از دست می‌دهد.
چنین اتفاقی می‌تواند برای آب موجود در مریخ نیز رخ دهد. دانشمندان معتقد هستند که حدود میلیاردها سال پیش در سیاره سرخ، آب وجود داشته چرا که شواهدی از جریان آب در برخی از کوه‌ها همچون دهانه گیل دیده شده است. اما اکنون مریخ خشک و بی‌حاصل است و اساساً آب مایع در آن پیدا نمی‌شود و تنها در زیر سطح آن و در قطب‌های آن یخ وجود دارد.
کارشناسان همچنان در خصوص اینکه دقیقا آب، چه مدت در مریخ بوده و چه اتفاقی برای آن افتاده است، بحث‌های زیادی داشته و دارند. نظریه پیشرو ماکس پلانک در این زمینه می‌گوید که زمانی در مریخ، چرخه آبی مشابه با چرخه زمین وجود داشته است. پس از آن آب موجود در اثر پرتوهای خورشید به بخار تبدیل شده اما هنگامی که بخار آب به جو رسیده به خاطر گرانش ضعیف این سیاره، مولکول‌های هیدروژن در فضا پراکنده شده‌اند. این یعنی هر چه زمان می‌گذشت، آب تبخیر شده نمی‌توانسته چرخه بخار-تشکیل ابر-باران را طی کند و روز به روز سطح آب کمتر می‌شده است.
جرم نسبتاً کم مریخ ممکن است در یکی از عجیب‌ترین و متمایزترین ویژگی‌های آن نقش داشته باشد: طوفان‌های عظیم گرد و غبار می‌توانند به صورت دوره‌ای، سراسر سطح سیاره را بپوشانند. به گفته ناسا سر و کله این طوفان‌های عظیم گرد و غبار هر چند سال یک بار پیدا می‌شود و جالب اینجاست که تاکنون فقط در مریخ دیده شده‌اند.
همان‌طور که گفته شد، مریخ به خاطر جاذبه کمی که دارد، یکی از غبارآلودترین نقاط منظومه شمسی است و به تبع گرانش ضعیف، ذرات گرد و غبار را به راحتی جذب خود می‌کند. متاسفانه هنوز مطمئن نیستیم که چگونه یک طوفان گرد و غبار می‌تواند سراسر سیاره‌ای را این چنین بپوشاند. ابزارهای هواشناسانه کاوشگر استقامت در حال مطالعه آب و هوای مریخ و کاوش در خصوص این مسئله است.
البته گرد و غبار سیاره سرخ می‌تواند یکی از موانع اصلی برای کاوش در آن باشد زیرا گرد و غبار قادر است به قطعات الکترونیکی ظریف و پنل‌های خورشیدی آسیب برساند. چنین مشکلی برای کاوشگر فرصت پیش آمد و در سال 2018 ارتباط آن با زمین به کلی قطع شد.
به نظر می‌رسد که اگر دانشمندان قصد دارند روی مریخ کاوش‌های بیشتری انجام دهند، باید چاره‌ای اساسی بیندیشند. مثلا باید ماشین‌هایی طراحی کنند که بتواند با گرد و غبار و شرایط جوی ناپایدار مریخ سازگار باشند یا لباس‌های فضانوردان را طوری بسازند که بتوانند مدت‌ها در آن سکونت کنند.