کل شرکت خودروسازی کرهای سانگ یانگ با قیمت 255 میلیون دلار فروخته شد، در حالی که در سالهای اخیر برای طراحی خودرو در ایران هزینههای بیشتری انجام شده است.
اخیرا شرکت خودروسازی کرهای سانگ یانگ به دلیل حجم بالای بدهیها اعلام ورشکستگی کرد و به همین دلیل به تازگی این خودروساز مطرح آسیایی با قیمت ناچیز 255 میلیون دلار به فروش رسید. کمپانی Ssangyong بیش از 6 دهه سابقه خودروسازی دارد و جزو چهار خودروساز اول کره جنوبی محسوب میشود. در سال 1963 میلادی، شرکتهای دانگ هون و دانگ بنگ با هم ادغام شدند و نام این شرکت در سال 1977 به دانگ ای موتور تغییر پیدا کرد. در سال 1986 گروه تجاری سانگ یانگ این شرکت را خریداری کرد و به این ترتیب رسما خودروسازی Ssangyong شکل گرفت.
نگاهی به تاریخچه و سابقه سانگ یانگ
این شرکت در ابتدا خودروهای تجاری مثل اتوبوس، کامیون و خودروهای خاصی مانند ماشین آتش نشانی و میکسر را تولید میکرد و رفته رفته با استراتژیهای مدیریتی و طراحیهای خاص و کیفیت مناسب محصولات خود توانست در بیش از 100 کشور جهان مشتریانی را برای خود دست و پا کند.
سانگ یانگ برای اولین بار خودرو شاسی چهار چرخ محرک را در دهه 80 میلادی در کره جنوبی تولید کرد و در دهه 90 میلادی نیز خودروساز مطرح آلمانی یعنی مرسدس بنز وارد همکاری استراتژیک و مدیریتی با این خودروساز کرهای شد و سرمایهگذاری عظیمی در این برند انجام داد که نتیجه این همکاری تولید خودروهای تجاری سبک، تولید موتورهای دیزل و تولید خودرو سواری لوکس و بنزینی در دهه 90 میلادی بود. خودرو ایستانا (Istana) یا همان MB100 خودروی محبوب و تجاری سبکی بود که پس از سه سال کار مشترک با مرسدس بنز در سال 1995 وارد بازار شد. کوراندوی معروف هم یک محصول زیبا و فناورانه در آن زمان بود که در همین سال متولد شد.
در اوایل قرن بیست و یکم، سانگ یانگ موتور دستورالعملهای مدیریتی جدیدی را اعمال کرد و با ایجاد بخش توسعه (R&D) و طراحی و همچنین یک شبکه فروش پویا و ارتقای خدمات پس از فروش، فصل تازهای را در روند رو به رشد خود آغاز کرد. در سال 2001 بود که این تلاشها و استراتژیها به تولید خودروی مدرن و پیشرفته رکستون (Rexton) انجامید. در سال 2003 هم نیو رکستون با موتور دیزلی 2.7 لیتری روانه بازار شد و رودیوس (استاویک) هم به عنوان یک خودرو چند منظوره MPV مبتکرانه به بازار راه پیدا کرد.
در سال 2010 میلادی، شرکت هندی ماهیندرا، سانگ یانگ را با قیمت 470 میلیون دلار خریداری کرد و این خودروساز مدتها به عنوان زیرمجموعه این گروه هندی فعالیت کرد. سانگ یانگ که به معنای دو اژدها است، در کشورهای مختلفی مثل روسیه، هند و قزاقستان کارخانه خودروسازی دایر کرد و روز به روز شاهد توسعه فعالیت آن در سراسر جهان بودیم.
ورود سانگ یانگ به بازار ایران
اکتیون، تیوولی، رودیوس، رکستون، موسو، چیرمن، کایرون و کوراندو مشهورترین و اصلیترین خودروهایی بودند که توسط Ssangyong به تولید رسیدند و تقریبا تمام آنها توانستند موفقیتهای خوبی را در بازار کشورهای مختلف به دست بیاورند. این خودروساز مطرح کرهای که به عنوان قدیمیترین خودروساز کره جنوبی شناخته میشود، در بازار ایران نیز سابقه قدیمی و البته موفقی داشته است. اوایل دهه 80 هجری شمسی، شرکت صنعتی تولیدی مرتب واردات و مونتاژ سانگ یانگ موسو را در ایران آغاز کرد و از سال 1384 گروه صنعتی رامک خودرو به عنوان نماینده رسمی این برند در ایران اقدام به واردات و عرضه محصولات Ssangyong کرد.
خودروهایی مانند تیوولی، رکستون، اکتیون و کوراندو با استقبال خوبی از سوی مشتریان ایرانی مواجه شدند و در سال 1396 اعلام شد که این شرکت پنجمین برند از نظر حجم واردات خودرو به کشورمان بوده است که در این میان، تیوولی بیشترین سهم را از واردات داشت.
ورشکستگی
اما روزهای خوش سانگ یانگ خیلی دوام نیاورد و این شرکت به ورشکستگی رسید. اولین بار در سال 2009 میلادی بود که این کمپانی اعلام ورشکستگی کرد و به همین دلیل گروه هندی ماهیندرا با خرید آن توانست کرهایها را از این منجلاب بیرون بکشد. اما در سال 2020 دوباره اوضاع مالی Ssangyong به هم ریخت و باز هم این خودروساز اعلام ورشکستگی کرد. حجم زیاد بدهیها باعث شده این شرکت در سال 2021 افت فروش 21 درصدی را تجربه کند و فقط 84 هزار دستگاه خودرو را به فروش رساند. زیان عملیاتی این شرکت در ماههای ژانویه تا سپتامبر 2021 تقریبا 238 میلیارد وون برآورد شد و از ماه آوریل، این شرکت به امانت دادگاه درآمد.
جالب این که حتی با وجود ورشکستگی سانگ یانگ، محصولات این شرکت در بازار ایران با قیمت بالای یک میلیارد تومان خرید و فروش میشود. به عنوان مثال، اکنون سانگ یانگ تیوولی 2018 با قیمت بیش از 1 میلیارد و 100 میلیون تومان، سانگ یانگ نیو کوراندو 2018 با قیمت حدود 1 میلیارد و 500 میلیون تومان و سانگ یانگ رکستون G4 مدل 2018 با قیمت بیش از 2 میلیارد و 600 میلیون تومان در بازار ایران به فروش میرسد.
سرانجام اخیرا رسما اعلام شد که شرکت ادیسون موتورز، سانگ یانگ را خریداری کرده تا فصل تازهای در فعالیت این خودروساز رقم بخورد. ادیسون موتورز، یک شرکت کرهای و یک استارتاپ تولیدکننده اتوبوسهای الکتریکی و سایر وسایل نقلیه ویژه بخش خدمات حمل و نقل عمومی الکتریکی است که فقط 6-7 سال از تاسیس آن میگذرد.
مقایسه قیمت فروش سانگ یانگ با هزینه طراحی خودرو در ایران
اما رقم این معامله بسیار جالب و بحثبرانگیز است. شرکت ادیسون موتورز فقط با قیمت 255 میلیون دلار کل شرکت خودروسازی مطرح و پرسابقه سانگ یانگ را خرید؛ یعنی با قیمت فعلی دلار، معادل 6 هزار و 758 میلیارد تومان.
یکی از عجایب قیمت فروش سانگ یانگ به ادیسون موتورز، مقایسه آن با هزینههایی است که در خودروسازی ما صرف میشود. در یکی دو سال اخیر اخباری درباره هزینه طراحی برخی خودروهای داخلی مانند سمند و پژو 206 صندوق دار منتشر شد که سروصدای زیادی به پا کرد. بهرام پارسایی، نماینده مجلس شورای اسلامی تقریبا دو سال پیش توییتی جنجالی را منتشر کرد و نوشت:
فساد خودروسازی جدید نیست. در دهه 70 که بزرگترین اختلاس تاریخ کشور 123 میلیارد بود، برای طراحی سمند 120 میلیارد تومان با ارز 400 تومانی، معادل 3500 میلیارد تومان امروز پرداخت شد و این طراحی گران نه جذاب بود و نه استاندارد. البته این مبلغی است که خودروساز اعلام کرده، اما اسنادی در دست است که نشان میدهد وام اخذ شده بابت طراحی خودروی ملی بیشتر از این مبلغ است.
این در حالی است که یک طراح ایرانی برندهای معتبر خودرو در جهان، همان زمان حاضر بود به رایگان طراحی خودروی ملی را انجام دهد. اما چون برای سودجویان، منفعت نداشت نپذیرفتند. زمان استاندارد طراحی یک خودرو در جهان هم دو تا سه سال است، ولی طراحی سمند هفت سال زمان برد.
این نماینده مجلس در حالی گفت هزینه طراحی خودرو سمند معادل 3500 میلیارد تومان بوده که در دو سال پیش نرخ ارز کمتر از قیمت فعلی بود و اگر با نرخ فعلی ارز بخواهیم حساب کنیم به رقم بسیار بالاتری میرسیم. البته امیرحسن کاکائی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو اظهار کرد تا آنجا که من اطلاع دارم، برای طراحی سمند 120 میلیارد تومان هزینه نشده و ارقام خیلی بالاتر از اینها بوده است. در سال 1396 هم مدیرعامل ایران خودرو گفته بود برای عقد قرارداد به منظور طراحی و تولید پلتفرم اختصاصی به بیش از هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز داریم. باز هم اگر با محاسبه تورم و نرخ ارز، معادلسازی کنیم، امروز به رقم بسیار بیشتری از هزار میلیارد تومان میرسیم.
اما ماجرای هزینه طراحی خودرو داخلی به همینجا ختم نشد. مدتی بعد از این جنجالها، بهرام پارسایی از هزینه سنگین طراحی صندوق خودرو پژو 206 برای تولید پژو 206 صندوق دار پرده برداشت. پژو 206 اصلی ساخت فرانسه بود و در ایران فقط یک صندوق به آن اضافه شده و خودرو پژو 206 اس دی روانه بازار کشور شد. اما به گفته پارسایی، بابت همین اضافه کردن صندوق به خودرو پژو 206، حدود 250 میلیون دلار در آن سال هزینه شد. پژو 206 صندوق دار در سال 1386 رونمایی شد؛ یعنی حدود 14 سال پیش، تقریبا به اندازه قیمت فروش سانگ یانگ در سال 2021، بابت طراحی صندوق 206 اس دی هزینه شد. (توجه کنید که فقط برای طراحی صندوق خودرو، نه طراحی کل خودرو!)
بهرام پارسایی اضافه کرده بود که در آن زمان با این میزان پول میشد یک خط کامل تولید خودروی جدید را طراحی و راهاندازی کرد. وی همچنین افزود در سالهای 84 تا 93 به دلیل غیر استاندارد بودن و جذاب نبود سمند، سه مرحله تغییرات در آن ایجاد شد که آن هم در مجموع 110 میلیارد تومان هزینه داشت. در دولت دهم هم ایران خودرو یک خط تولید را با هزینه 90 میلیون دلار در ونزوئلا راهاندازی کرد که بعد از صرف این هزینه، ونزوئلا گفت تا ده سال دیگر به آنها برق نمیدهد و این حجم سرمایه ملی در آنجا از دست رفت.
سایپا هم در زمان رونمایی از خودرو تیبا در سال 1387 هزینه طراحی این خودرو را حدود 120 میلیون دلار عنوان کرده بود؛ در حالی که تیبا در اصل همان پراید با بدنهای جدید و برخی تغییرات جزئی است. اما خودروسازان ما با وجود چنین هزینههای سنگینی، هنوز هم نتوانسته خودروهای باکیفیتی را تولید کند و حتی در تولید بسیاری از قطعات خودرو ناتوان است.
به هر ترتیب فروش شرکت سانگ یانگ با قیمت 255 میلیون دلار، داغ دل ما را تازه کرد، چرا که با چنین ارقامی که برای طراحی خودروهای بی کیفیت در داخل کشور، مانند سمند، پژو 206 اس دی، تیبا و غیره خرج شده، میتوانستیم چند شرکت سانگ یانگ را بخریم و بگذاریم آنها برایمان خودرو تولید کنند.
منتقدانی که مخالف آزادسازی واردات خودرو هستند و واردات خودرو را مساوی با خروج ارز از کشور و بر باد رفتن سرمایه ملی میدانند، نظرشان درباره این هزینههای نجومی در خودروسازان داخلی چیست؟ آیا نمیشد با میلیونها دلاری که برای طراحی خودرو در ایران خودرو و سایپا خرج شد، کارهای بهتری برای رونق بازار خودروی کشور و رساندن خودروهای باکیفیت به دست مردم انجام داد؟ ای کاش حداقل این همه هزینهای که در خودروسازان داخلی میشود، نتیجهای داشت تا دلمان نمیسوخت. اما نتیجه همه این ولخرجیها یک مشت خودروی بدقواره و بی کیفیت است که با هزار دردسر مثل قرعهکشی و بدقولی در تحویل به دست مشتری میرسد و در نهایت باز هم این خودروسازان ما هستند که طلبکار و ناراضی میمانند.