مقایسه اسپیس ایکس با بلو ارجین ؛ مسابقه فضایی ثروتمندترین مردان زمین

بلو ارجین و اسپیس ایکس دو غول بزرگ صنایع فضایی هستند توسط دو تن از ثروتمندترین مردان کره زمین اداره می‌شوند. تاکنون کدام شرکت توانسته عملکرد بهتری داشته باشد؟

تا چند سال پیش اکتشافات و سفرهای فضایی تنها محدود به دولت‌ها بود و به نظر نمی‌رسید روزی شرکت‌های خصوصی بتوانند وارد فضا شوند. در ابتدا ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی -و پس از فروپاشی شوروی، روسیه- در حال رقابت برای تسخیر فضا بودند. ایالات متحده در نهایت توانست با فرستادن انسان به کره ماه، تا حدی پیروز این نبرد فضایی باشد. پس از این دو کشور، کشورهای بیشتری وارد جهان اکتشافات فضایی شدند و حالا چندین کشور که ایران هم شامل آن‌ها است برنامه‌های زیادی برای اکتشافات فضایی دارند.

بلو ارجین و اسپیس ایکس وارد رقابت تسخیر فضا می‌شوند

همان طور که می‌دانید، ورود به فضا محدود به دولت‌ها نماند و این روزها نام دو شرکت اسپیس ایکس و بلو ارجین بیش از همیشه شنیده می‌شود. این دو شرکت که توسط ایلان ماسک و جف بزوس اداره می‌شوند کاملا تجاری هستند و ماهواره‌برها و فضاپیماهای این دو شرکت، در حال شکافتن سقف آسمان و ورود به فضا هستند. با وجود اهداف مشابه، دو شرکت بزرگ Blue Origin و SpaceX مسیرهای نسبتا متفاوتی را طی کرده‌اند و البته نتیجه به دست آمده توسط این دو شرکت، تا حدی متفاوت بوده است.

موفقیت‌های اخیر اسپیس ایکس  و بلو ارجین  که در رسانه‌ها به آن‌ها اشاره می‌شود پایان اهداف این دو شرکت نیست. این دو غول صنعت فضایی می‌خواهند مفهوم گردشگری فضایی را در جهان اجرایی کنند. با این که هر دو شرکت عملکرد بسیار خوبی داشتند اما برنده مسابقه فضایی SpaceX و Blue Origin کدام شرکت است؟ همراه ما باشید تا این رقابت را به دقت بررسی کنیم.

پیدایش بلو ارجین | از آمازون به فضا!

بلو ارجین یکی از بلندپروازانه‌ترین پروژه‌های جف بزوس، مدیرعامل سابق آمازون و یکی از ثروتمندترین مردان زمین بوده است. در سال 2000 میلادی و آغاز قرن جدید، شرکت بلو ارجین کار خود را پیش از رقیب بزرگش اسپیس ایکس آغاز کرد. هدف اصلی این شرکت از ابتدای کار کاملا مشخص بود؛ تبدیل گردشگری فضایی و سفر به فضا به فعالیتی در دسترس و خوش‌قیمت‌تر. البته هنوز سفر به فضا فعالیتی به شدت گران است که شاید تا دهه‌های بعد هم رویایی دست نیافتنی برای بیش از 99 درصد مردم جهان باقی بماند.

همان طور که می‌دانید، یکی از مهم‌ترین دلایل گران بودن سفرهای فضایی، سیستم قدیمی موشک‌های یک بار مصرف است. بلو ارجین به خوبی از این موضوع آگاه بود و بخش عظیمی از سرمایه‌های خود را به توسعه موشک‌های قابل استفاده مجدد تخصیص داد.با این که حالا فعالیت‌های بلو ارجین کاملا رسانه‌ای می‌شود اما 15 سال اول فعالیت این شرکت کمی عجیب بود.

شروع بی سر و صدا و اوج‌گیری بلو ارجین

جف بزوس و تیم توسعه بلو ارجین، مشغول فعالیت روی توسعه نقشه‌هایشان برای آینده شرکت بودند و هیچ خبر قابل توجهی از این شرکت به بیرون درز نمی‌کرد. با این حال پس از حدود 15 سال، فعالیت بلو ارجین در سایه‌ها پایان یافت و این شرکت، پرتاب‌های موفقی را به ثبت رساند. همان طور که احتمالا در اخبار هم دیده‌اید، پرتاب‌های این شرکت با هدف تورسیم فضایی صورت می‌گیرند. این شرکت بازاریابی گسترده‌ای هم برای این سفرهای تفریحی فضایی دارد و برای دیده شدن بهتر، سراغ چهره‌هایی مانند مایکل استراهان نیز رفته است. او در یکی از اولین پرتاب‌های تجاری بلو ارجین، به فضا رفت و پس از بازگشت به زمین، اعلام کرد می‌خواهد دوباره به فضا برگردد.

با این که شرکت بلو ارجین شروع آهسته‌ای داشته و در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها کمتر از اسپیس ایکس به آن پرداخته می‌شود نباید آن را دست کم گرفت. سفرهای فضایی این شرکت بسیار کوتاه بوده‌ و معمولا از خط کارمن (مرز فضا) فراتر نرفته‌اند اما برنامه‌های Blue Origin برای آینده، جاه‌طلبانه به نظر می‌رسد.

پیدایش اسپیس ایکس | رویاهای ایلان ماسک برای ورود به فضا

تنها دو سال پس از پیدایش شرکت بلو ارجین توسط جف بزوس، ایلان ماسک در سال 2002 میلادی شرکت اسپیس ایکس را به وجود آورد. با این که با شروع دوران سلطنت تسلا در دنیای خودروهای الکتریکی و خودران، نام ایلان ماسک بیشتر از همیشه شنیده می‌شد اما او سابقه‌ای طولانی در دنیای تکنولوژی دارد. ایلان ماسک پس از اسپیس ایکس، در سال 2003 شرکت تسلا را به وجود آورد و در پی پال و بورینگ هم فعالیت داشته است.

ایلان ماسک و جف بیزوس با اهدافی مشابه شرکت‌های فضایی خود را به وجود آوردند. با این که ماسک هم می‌خواست سفرهای فضایی را تجاری کند و گردشگری در فضا را برای افراد بیشتری ممکن کند، تفاوت‌هایی در مسیر اسپیس ایکس و بلو ارجین وجود داشته است. تا سال 2015، اطلاعات زیادی درباره پروژه‌های بلو ارجین منتشر نشد اما ایلان ماسک، برنامه‌های خود را پنهان نمی‌کرد. برنامه‌های او برای شرکت SpaceX شامل توسعه و ساخت موشک‌های قابل استفاده مجدد، گسترش گردشگری فضایی، ارسال ماهواره به جو زمین و در نهایت تبدیل سیاره مریخ به محل زندگی مناسب برای انسان است.

پیشی گرفتن اسپیس ایکس از بلو ارجین

در طول دو دهه گذشته، اسپیس ایکس با توسعه موشک‌های قابل استفاده مجدد، داشتن خدمه‌ای حرفه‌ای و ارتباطی دوستانه با ناسا در ماموریت‌های مختلف، توانست عملکردی بسیار خوب داشته باشد و به باور برخی از کارشناسان، از رقیبش بلو ارجین نیز در مواقعی پیشی بگیرد.

اسپیس ایکس توانسته در مدتی کوتاه، به نامی بزرگ در صنعت فضایی تبدیل شود. این شرکت موفق شد در سال 2021 میلادی به رکوردی فوق‌العاده برسد و در مجموع، 31 پرتاب داشته باشد. بخش بزرگی از پرتاب‌های شرکت فضایی ایلان ماسک، مربوط به پروژه‌های اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بوده است.

اولین پرتاب فالکون 9

اسپیس ایکس تنها به چهار سال زمان نیاز داشت تا اولین پرتاب فالکون 1 را انجام دهد. این پرتاب به هیچ وجه موفقیت آمیز نبود اما باعث شد اسپیس ایکس، تجربه‌های زیادی را به دست آورد. در جریان این پرتاب، نشت سوخت باعث به وجود آمدن آتش‌سوزی شد و پروژه اولین پرتاب فالکون 1 با شکست به پایان رسید.

پس از دو پرتاب ناموفق دیگر، در نهایت SpaceX موفق شد فالکون 1 را در سال 2008 میلادی به مدار زمین برساند. این پرواز با این که موفقیت آمیز بود اما پایان کار فالکون 1 نیز بود. پس از این موشک فالکون 1 اسپیس ایکس جای خود را به مدل‌های پیشرفته‌تر داد. پس از فالکون 1، نوبت به قدرت‌نمایی فالکون 9، موشک قدرتمند شرکت فضایی ایلان ماسک رسید.

همانطور که Space Flight Now اشاره می کند، هر دو موشک فالکون 1 و فالکون 9 و همین طور فالکون هوی، نام خود را از Millennium Falcon که در سری فیلم‌های “جنگ ستارگان” حاضر بود گرفته‌اند. عدد 9 نیز به 9 موتور مرلین موجود در موشک اشاره دارد.

اولین پرواز موفق موشک تجاری فالکون 9 در سال 2010 میلادی و در Cape Canaveral ایالت فلوریدا صورت گرفت. بخشی از سرمایه‌های مورد نیاز برای پرتاب و توسعه این موشک توسط ناسا تامین شد تا پروازهایی به سمت ایستگاه بین‌المللی فضایی صورت بگیرد. پس از اولین پرواز موفق این موشک، بیش از 80 پرتاب دیگر نیز ثبت شد. در واقع فالکون 9 توانست اسپیس ایکس را به نامی بزرگ‌تر در صنعت فضایی تبدیل کند.

اسپیس ایکس به اولین شرکت خصوصی تبدیل می‌شود که به ایستگاه بین‌المللی فضایی می‌رود

در سال 2012 میلادی و با گذشت حدود دو سال از اولین پرتاب موفقیت‌آمیز موشک فالکون 9، این موشک SpaceX با پرتاب از Space Launch Complex-40 در Cape Canaveral فلوریدا، فضاپیمای دراگون را به سوی ایستگاه بین‌المللی فضایی حمل کرد.

این ماموریت مهم، نقطه‌ای مهم در تاریخ شرکت فضایی ایلان ماسک بود. فضاپیمای دراگون به اولین فضاپیمای تجاری تبدیل شد که به ایستگاه فضایی بین‌المللی متصل شده است. در واقع این ماموریت، توانست به یک پیروزی برای اسپیس ایکس در برابر بلو ارجین تبدیل شود. با این که این فضاپیما به راحتی امکان حمل بیش از 7000 پوند محموله را داشت، مسئولان اسپیس ایکس به حمل تنها 1200 پوند بسنده کردند. بیشتر محتویات این فضاپیما غذا و لباس برای فضانوردان بود.

طبق گزارش‌های منتشر شده، پس از رسیدن «اژدها» به مدار زمین، یک سفر پر پیچ و خم سه‌روزه برای این فضاپیما در پیش رو بود. اسپیس ایکس می‌خواست مطمئن شود همه چیز به خوبی پیش می‌رود و سیستم‌ها به درستی و با امنیت بالا، وظیفه خود را انجام خواهند داد. همچنین خدمه ایستگاه باید می‌توانستند پیش از متصل شدن فضاپیما به ایستگاه فضایی، با آن ارتباط برقرار می‌کردند.

اولین پرواز آزمایشی نیو شپرد، موشک بلو ارجین

با این که بلو ارجین کمی زودتر از اسپیس ایکس کارش را آغاز کرده بود اما اولین پرواز آزمایشی نیو شپرد، پس از گذشت 15 سال از آغاز فعالیت این شرکت صورت گرفت. روز بیست و نهم آپریل سال 2015 در ایالت تگزاس، این موشک که نامش را از نام اولین آمریکایی که به فضا رفته بود الهام گرفته بود به سمت فضا رفت. نیو شپرد توانست 307 هزار فوت بدون هیچ مشکلی بالا برود اما در این ارتفاع، ایرادی بزرگ به وجود آمد.

در این ارتفاع بود که ماژول پیشران موشک به دلیل کاهش فشار در سیستم هیدرولیک به طور کامل از بین رفت. البته خبر خوب برای بلو ارجین، این بود که طراحی این موشک امکان بازسازی و استفاده دوباره از آن را به وجود می‌آورد. این شرکت تصمیم گرفت ماژول پیشرانه را بازیابی کند. با وجود اتفاقی که در این ماموریت افتاد، پرتاب نیو شپرد یک موفقیت بزرگ بود و بیش از پنج سال پس از این پرتاب، یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات تاریخ Blue Origin رقم خورد.

تولد موشک‌های قابل استفاده دوباره

بلو ارجین پس از مدتی کوتاه، دوباره ماموریت‌های فضایی خود را آغاز کرد و توانست پیش از پایان سال 2015 میلادی، اتفاقی بزرگ را رقم بزند. در این سال اولین موشک این شرکت توانست پرتاب شود و دوباره بدون آسیبی جدی، روی زمین فرود بیاید.

تا به این جای رقابت، اسپیس ایکس و بلو اوریجین در تلاش بودند تا اولین شرکت‌هایی باشند که موشکی را برای استفاده مجدد توسعه توسعه می‌دهند. با این که این طور به نظر می‌رسید که اسپیس ایکس با توجه به تلاش‌هایش بتواند اولین باشد اما بلو ارجین، توانست رقیبش را در این زمینه شکست دهد. کمی پس از شرکت جف بزوس، اسپیس ایکس هم توانست تا پیش از پایان سال 2015، اولین مرحله از استفاده دوباره از موشک‌های فالکون را اجرایی کند. این شرکت اعلام کرده استفاده دوباره از موشک‌ها می‌تواند تا 21 درصد هزینه‌های سفرهای فضایی را کاهش دهد.

بلو ارجین و برنامه‌هایش برای فرودگر ماه بلو مون

در حالی که بلو ارجین تا به اینجا بیشتر جاه‌طلبی‌های خود را نزدیکی‌های زمین نگه داشته بود و اولویت اولش پروازهای زیر مداری بود، تصمیم گرفتند به سوی ماه بروند.

در سال 2019 میلادی، جف بزوس یک فرودگر ماه به نام بلو مون را معرفی کرد. طبق شنیده‌ها، شرکت بلو ارجین حدود سه سال در حال توسعه این فرودگر بوده است. بلو مون می‌توانست برای مواردی مانند حمل ماه‌نوردها یا ارسال برخی محموله‌ها به ماه مورد استفاده قرار بگیرد. با این که این فرودگر امکان حمل و نقل خدمه را نداشت اما نسخه‌ای پیشرفته‌تر با یک محفظه تحت فشار، می‌تواند برای حمل فضانوردان نیز مورد استفاده قرار بگیرد.

شرکت بلو ارجین به همراه شرکایش، در سال 2020 میلادی توانست قرارداد عظیم 579 میلیون دلاری را امضا کند که هدفش، ساخت یک سیستم فرود انسان در ماه بود. البته این مبلغ تنها برای مطالعات مقدماتی بود.

یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های بلو ارجین از اسپیس ایکس، از دست دادن همکاری در پروژه آرتمیس ناسا بوده است. با این که شرکت جف بزوس سرمایه‌گذاری‌های عظیمی داشت اما ناسا، سرانجام SpaceX را برای همکاری انتخاب کرد و اسپیس ایکس، در آینده با همکاری ناسا پس از مدت‌ها دوباره انسان را به ماه خواهد برد.

فضاپیمای Crew Dragon اسپیس ایکس

پس از این که در سال 2011 میلادی پس از تکمیل ایستگاه فضایی، برنامه شاتل فضایی متوقف شد، ایالات متحده توانایی پرتاب فضاپیماهایی که فضانوردان را در خود جای داده‌اند را درون خاک خود از دست داد. پس از آن زمان، تمام پرتاب‌های ناسا از طریق فضاپیمای سایوز روسیه انجام می‌شد.

با این حال ناسا و ایالات متحده از این شرایط راضی نبودند و به دنبال راهی بودند تا از خاک آمریکا، پرتاب‌های خود را انجام دهند. این هدف بزرگ در سال 2020 میلادی و با پرواز Demo-2 Crew Dragon عملی شد.

Demo-2 در سی‌ام ماه می سال 2020 از مرکز فضایی کندی با فضانوردان رابرت بنکن و داگلاس هرلی در یک ماموریت یک ماهه به سوی ایستگاه فضایی بین‌المللی رهسپار شد. این پرواز آخرین پرواز آزمایشی فضاپیمای Crew Dragon اسپیس ایکس بود. پس از این پرواز، تعداد بیشتری از فضاپیماهای اسپیس ایکس فضانوردان ناسا را به ایستگاه فضایی بین‌المللی بردند که موفقیتی بزرگ برای ناسا و اسپیس ایکس محسوب می‌شد.

استارشیپ؛ غول اسپیس ایکس به جنگ بلو ارجین می‌رود

همان طور که پیش از این گفتیم، یکی از اهداف اسپیس ایکس سفر انسان به مریخ و در نهایت تبدیل این سیاره به محلی مناسب برای زندگی انسان است. پرتابگر اسپیس ایکس استارشیپ، یکی از بزرگ‌ترین تلاش‌های شرکت ایلان ماسک برای رسیدن به ماه و مریخ است. درست مثل فالکون 9، استارشیپ اسپیس ایکس نیز قابلیت استفاده دوباره را دارد.

روشی که در استارشیپ برای فرود استفاده می‌شود کاملا خاص و هوشمندانه است. پیش از فرود، این پرتابگر به حالت افقی در می‌آید و سپس مانند فالکون 9، به صورت  عمودی بر روی زمین فرود می‌آید. StarShip یکی از بزرگ‌ترین و پرهزینه‌ترین برنامه‌های اسپیس ایکس برای نفوذ در فضا است. تا به امروز این پرتابگر، پرتاب‌های زیادی را تجربه کرده است. نتیجه پرتاب‌های آزمایشی چندان امیدوارکننده نبوده و چندین پرتابگر استارشیپ تا به امروز نابود شده‌اند.

با وجود شکست‌های پروژه استارشیپ، شرکت اسپیس ایکس از توسعه این پروژه منصرف نشده است. در صنعت هوافضا، شکست‌ها مقدمه پیروزی هستند و هر یک از شکست‌های استارشیپ، باعث شدند ایرادات این پروژه عظیم مشخص شود. در ماه می سال گذشته میلادی، یکی از پرتاب‌های موفقیت آمیز Starship انجام شد. این پرتابگر پس از پرتاب توانست 6 مایل بالا برود و بدون هیچ مشکلی، به زمین بنشیند.

جف بیزوس با فضاپیمای بلو ارجین به فضا می‌رود

در ماه جولای سال 2021 میلادی، شرکت Blue Origin با موفقیت اولین پرتاب با حضور خدمه خود را انجام داد. این یکی از بزرگ‌ترین وعده‌های جف بیزوس بود که در نهایت پس از دو دهه، عملی شد. فضاپیمای نیو شپرد شرکت بلو ارجین کمی بعد از ساعت 9 صبح از محل پرتاب در ایالت تگزاس بلند شد. خدمه چهار نفره این پرواز کوتاه شامل خود جف بزوس و والی فانک بود که رکورد مسن‌ترین انسانی که به فضا رفته را با سن 82 سال ثبت کرد. والی فانک یکی از زنانی بود که در پروژه مرکوری ناسا، برای رفتن به فضا آماده می‌شد. اما در آن زمان، هیچ یک از زنان حاضر در این پروژه نتوانستند به فضا بروند.

با این که پرواز نیو شپرد تنها حدود ده دقیقه طول کشید اما این فضاپیما توانست از خط کارمن عبور کند. در کنار این موفقیت، پرواز نیو شپرد باعث شد نام بلو ارجین بیش از همیشه در صنعت هوافضا تثبیت شود.

فضاپیمای Inspiration4؛ نخستین پرتاب مداری خصوصی جهان

ماموریت فضاپیمای الهام‌بخش 4، اولین پرتاب مداری خصوصی جهان بود. فضاپیمای Dragon’s Crew و موشک فالکون 9 اسپیس ایکس، وظیفه بردن 4 فرد بدون هیچ‌گونه تجربه فضانوردی را داشتند. این اولین قدم مهم انسان برای رسیدن به توریسم فضایی بود. جرد آیزاکمن، کارآفرین و سرمایه‌دار بزرگ هر چهار صندلی این پرواز را رزرو کرد و به همراه سه فرد دیگر، به مدار سیاره زمین رفتند.

در این ماموریت، 4 مسافر دراگون توانستند سه روز را در مدار زمین سپری کنند و در نهایت، به سلامت به زمین برگردند. در این سه روز، خدمه آماتور دراگون در فاصله 364 مایلی سطح زمین حضور داشتند. این پرواز مهم، توانست به یکی از مهم‌ترین پیروزی‌ها در نبرد میان اسپیس ایکس و بلو ارجین تبدیل شود.

ویلیام شاتنر با بلو ارجین به فضا می‌رود

برای طرفداران فیلم‌های علمی تخیلی که در فضا اتفاق می‌افتند، ویلیام شاتنر نامی آشنا است. در سری فیلم‌های استارترک، او نقش کاپیتان U.S.S. Enterprise را بر عهده داشت.این سری فیلم برای دوست‌داران فضا بسیار الهام‌بخش بوده و ویلیام شاتنر، سرانجام به لطف شرکت بلو ارجین توانست جدا از پرده نقره‌ای سینما، حضور واقعی در فضا را نیز تجربه کند. این بازیگر به همراه سه نفر دیگر، با موشک نیو شپرد به ارتفاع 66 مایلی زمین رفت و به سلامت، به زمین برگشت. او با 90 سال سن، به مسن‌ترین فردی تبدیل شد که سفر به فضا را تجربه کرده است.

نیو شپرد با این که یک موشک پیشرفته است اما قدرت لازم برای ورود به مدار زمین را ندارد. اما این موشک توانست تا خط کارمن (مرز فضا) پیش برود و بدون هیچ مشکلی، به زمین بازگردد.

جنگ فضایی بلو ارجین و اسپیس ایکس ؛ پیروز نهایی کدام شرکت است؟

با این که شرکت بلو ارجین دو سال زودتر از اسپیس ایکس آغاز به کار کرد نتوانست بهتر از انتظارات ظاهر شود. همان طور که دیدید، SpaceX در حال انجام ماموریت‌های بسیاری است که بلو ارجین قادر به انجامش نیست. با این که هر دو شرکت توانسته‌اند تا حد زیادی به اهداف خود برسند اما حداقل در حال حاضر، فاصله میان اسپیس ایکس و Blue Origin بسیار زیاد است.

همکاری با ناسا، یکی از مهم‌ترین نقاط قوت اسپیس ایکس در نبرد با بلو ارجین است. وجود نامی مانند ایلان ماسک، باعث شده توجه‌ها بیشتر به سمت اسپیس ایکس جلب شود. توان رسیدن به مدار زمین نیز یکی دیگر از برتری‌های اسپیس ایکس در مقایسه با رقیبش است. همچنین برنامه‌های ایلان ماسک و شرکتش برای تبدیل مریخ به سیاره‌ای قابل سکونت، یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های بشر برای گسترش قلمرو‌ خود است که باعث جلب توجه بیشتر به اسپیس ایکس شده است.

در هر حال رقابت میان این دو غول صنعت فضایی، می‌تواند گردشگری فضایی را قابل دسترس‌تر کند و افرادی بیشتری بتوانند به رویای سفر به فضا برسند. با این که اسپیس ایکس فعلا پیروز این نبرد فضایی است اما بدون شک جف بیزوس و شرکتش، بخش بزرگی از منابع خود را برای برتری بر اسپیس ایکس صرف خواهند کرد.