باستان شناسان موفق شدند یکی از قدیمی ترین معابد بودایی ها در پاکستان را کشف کنند. این معبد تنها چند صد سال پس از مرگ سیدارتا گوتاما، بنیانگذار آیین بودا ساخته شده است.
یک معبد باستانی که به اوایل گسترش آیین بودایی تعلق دارد، در دره سوات در شمال پاکستان کشف شده است. این دره بخشی از منطقه باستانی گنداره به حساب میآيد. حمله اسکندر مقدونی به این منطقه سبب شد باورهای بودایی با هنر یونانی ترکیب شده و آثار هنری ارزشمندی در این منطقه خلق شوند.
یکی از قدیمی ترین معابد بودایی ها در باریکوت پاکستان کشف شد
باستان شناسان بر این باورند که قدمت این معبد به اواسط قرن دوم پیش از میلاد یعنی زمانی که منطقه گنداره تحت حکمرانی دولت یونانی هند بود، بر میگردد. همچنین گویا این معبد روی یک معبد قدیمی تر بودایی که متعلق به قرن سوم پیش از میلاد بوده، ساخته شده است.
بدین ترتیب میتوان گفت که مردم معبد قدیمی را تنها چند صد سال پس از مرگ سیدارتا گوتاما، بنیانگذار آیین بودا که در سالهای ۵۶۳ تا ۴۸۳ پیش از میلاد در نپال و شمال هند میزیسته، بنا کردهاند.
آن قسمت از بقایای این معبد که تاکنون کاوش شده است در نزدیکی مرکز شهر مدرن بریکوت قرار دارند و ارتفاع آنها به بیش از ۳ متر میرسد. همچنین این معبد دارای یک سکو برای اجرای آیینهای مذهبی و سازههای تپه مانند به نام استوپا است.
بنای داخلی معبد نیز که چندین بار ساخته و بازسازی شده است، شامل یک استوپا کوچکتر، اتاقی برای راهبان، راهپله، یک ستون مجلل، هشتی و یک حیاط مشرف به جاده باستانی میشود.
Luca Maria Olivieri، باستان شناس مطرح دانشگاه ونیس و عضو انجمن بینالمللی مطالعات مدیترانه و شرق، هدایت تیم باستان شناسان ایتالیایی و پاکستانی این پروژه را بر عهده دارد. وی در رابطه با این معبد گفت:
تست تاریخگذاری رادیو کربن تاریخ دقیق ساخت این بنا را به ما خواهد داد؛ اما تا آن زمان نیز میتوان با قطعیت گفت که سازه یافت شده در باریکوت، یکی از قدیمی ترین معابد بودایی در منطقه گنداره است.
باستان شناسان ایتالیایی از سال 1955 کار خود را در منطقه سوات آغاز کردند. آنها همچنین در سال ۱۹۸۴ به بررسی شهر باریکوت پرداختند. هدف آنها حفظ قسمتهای باستانی مهم شهر بود و به همین خاطر تصمیم گرفتند تا آنجا که ممکن است زمینهای خالی را اجاره کرده و در آنجا به کاوش بپردازند.
بدین ترتیب باستان شناسان نه تنها این مناطق را از دستاندازی حامیان توسعه شهر حفظ میکردند، بلکه مانع از فعالیت دلالان آثار باستانی که به دنبال فروش آنها در بازارهای غیر مجاز بودند نیز میشدند. تا چند سال پیش کاوشها در باریکوت محدود به قسمتهای جنوب غربی و شمالی شهر بود و باستان شناسان به سراغ بخشهای مرکزی نمیرفتند؛ زیرا هزینه اجاره آن منطقه بالا بود.
اما معبد تازه کشف زده در نزدیکی مرکز شهر و در زمینی قرار دارد که پیشتر توسط مقامات باستانشناسی پاکستان خریداری شده بود. باستان شناسان ایتالیایی از سال ۲۰۱۹ کار خود را در آن منطقه آغاز کردند و در همان اول کار از چاههای متععد حفر شده توسط غارتگران متوجه شدند که چیز مهمی در این منطقه قرار دارد.
Olivieri در این رابطه توضیحاتی را ارائه کرد:
برای چندین سال ما میدیدیم که در هنگام کندن پی خانههای مدرن، آماده کردن زمینها برای کشاورزی و یا کندن قسمتهای مختلف توسط افراد غیر مجاز، چه اشیائی از آنها خارج میشود. همه اینها نشان میداد که در اینجا یک بنای مهم قرار دارد.
این معبد که یکی از قدیمی ترین معابد بودایی پاکستان به شمار میآید در مسیر یک جاده باستانی قرار داشته که به یادمان اصلی آيین بودایی در مرکز شهر منتهی میشده است. این یادبود یک استوپا ۲۰ متری بود که چند سال قبل کشف شد؛ اما متاسفانه اکنون به مکانی برای نگهداری تجهیزات انتقال برق تبدیل شده است.
البته سازه بیرونی معبد تنها دستاورد باستان شناسان نبوده است و آنها توانستهاند بیش از ۲۰۰۰ شیء مختلف از جمله سکه، جواهرات، مهر، تکههای سفالی، مجسمه و سنگ نوشتههایی را در آنجا پیدا کنند که ممکن است برای تخمین هرچه دقیقتر قدمت این بنا به کار آیند.
تاریخچه منطقه اهمیت این معبد را نشان میدهد
اسکندر مقدونی در سال ۳۳۴ پیش از میلاد به امپراتوری هخامنشیان حمله کرد و پس از شکست آنها در سال ۳۲۶ پیش از میلاد بخش شمال غربی هند را نیز به تصرف خود در آورد. اسکندر در مسیر بازگشت به اروپا جان سپرد و قلمرو او بین فرماندهانش تقسیم گردید. در این میان منطقه گنداره نیز به دست پادشاهانی با نژاد یونانی افتاد.
آیین بودایی تا پیش از تشکیل دولت یونانی هند در میان اشراف و طبقات برتر منطقه وجود داشت؛ اما بعدها با پشتیبانی افرادی همچون مناندر یکم (پادشاهی از ۱۶۵ تا ۱۳۰ پیش از میلاد) گسترش یافت و سوات نیز در طول سالهای ۳۰ تا ۴۰۰ پس از میلاد مسیح به یکی از مراکز مقدس برای این آیین بدل شد.
در همین هنگام بود که منطقه گنداره به خاطر سبک بودایی – یونانی خود که مضامین آیین بودا را با فنون هنر یونانی میآمیختند، معروف شد. در واقع بنای یافت شده که یکی از قدیمی ترین معابد بودایی این منطقه است نیز میتواند نشانههایی از آن سبک خاص را در خود داشته باشد.
کارشناسان بر این باورند که آب و هوای این منطقه که اجازه دو بار برداشت محصول در سال (یک بار در بهار و یک بار در اواخر تابستان) را میداده نیز در مدیریت و تامین محصولات کشاورزی مناطق اطراف و تبدیل شدن آن به یک مرکز مهم بیتاثیر نبوده است.
Olivieri گفت که این فصل از ماموریت باستان شناسان ایتالیایی در شهر باریکوت تمام شده است و در حال بازگشت به کشور خود هستند. هرچند که آنها امیدوارند تا چند ماه دیگر به این منطقه برگردند تا هم بتوانند بخشهای بیشتری از این معبد قدیمی بودایی را کاوش کنند و هم اطلاعات بیشتری از آن به دست آورند.