سوالی که ممکن است برای همه پیش بیاید این است که آیا ماه سرانجام از مدار خود خارج خواهد شد؟ اگر ماه از مدار خارج شود سرنوشت ما چه خواهد شد؟
کره ماه، میلیاردها سال است که مونس و همدم زمین محسوب میشود و گر چه تصور و دیدگاه ما از شکل و اندازه آن متفاوت است اما به دور سیاره ما میچرخد و حضور پایدار و ثابتی در آسمان شب دارد. اما آیا این شرایط میتواند تغییر کند؟
در فیلم سقوط ماه (Moonfall) که در سال ۲۰۲۲ اکران شد، نیرویی مرموز ماه را از مدار خارج میکند و سپس آن را به سمت زمین سوق میدهد و بعد از آن میتوانید تصور کنید که چه خواهد شد! (مراقب باشید زیرا ممکن است داستان برایتان اسپویل شود)
وقتی این اتفاق به وقوع میپیوندد و پیش از آنکه این سناریوی فجیع رخ دهد، شخصیتهای داستان تلاش میکنند تا سیاره زمین را از خطر برخورد با ماه نجات دهند. در راستای نجات بشر آنها میفهمند که ماهواره طبیعی زمین (ماه) آن قدرها هم طبیعی نیست.
سرانجام ماه چه خواهد شد؟
ماهیت ماه به عنوان یک ابرسازه یا آسمان خراشی مصنوعی که میلیاردها سال پیش توسط بیگانگان هوشمند ساخته شد، ریشه محکمی در قلمرو داستانهای علمی تخیلی دارد. اما آیا جسم طبیعی در فضا وجود دارد که واقعا بتواند ماه را از مدار خود خارج سازد؟
با وجود دهها هزار سیارک و ستاره دنباله دار در اطراف منظومه شمسی، آیا برخورد با یک سنگ به اندازه کافی بزرگ میتواند ماه را به پرتابهای تبدیل کند که میتواند به زمین برخورد کند؟
قمر سیاره ما جسمی سنگی و جامد است که توسط یک لایهای بسیار نازک از گازها به نام اگزوسفر احاطه شده و این ماهواره طبیعی تقریباً در همان زمان تشکیل زمین یعنی حدود 4.5 میلیارد سال پیش شکل گرفته است. فرضیهای که به طور گسترده پذیرفته شده و مورد تایید قرار گرفته این است که ماه از برخورد و اصابت شدید زمین جوان با پیش سیارهای کوچکتر به وجود آمده؛ به گفته ناسا این شیء فرضی Theia نام دارد.
ناسا میگوید: فرضیه ضربهای دیگر نشان میدهد که ماه و زمین هر دو پس از برخورد دو جسم، هر کدام پنج برابر مریخ، شکل گرفتهاند. ماه در حدود 239،000 مایل (385،000 کیلومتر) از زمین واقع شده است و جرم تخمینی بیش از 81 میلیون تن دارد (73.5 میلیون تن تن). به گفته ناسا اگر زمین اندازه نیکل میبود، آن موقع ماه اندازه نخود بود.
تصاویری که از ماه گرفته شده نشان میدهد که سطح ماه از تعداد زیادی دهانه با اندازههای مختلف که ناشی از اصابتها و ضربههای گذشته بوده، ساخته شده است. پل چوداس، مدیر مرکز مطالعات اشیاء نزدیک زمین (CNEOS) که در آزمایشگاه نیروی دریایی Caltech در پاسادانای کالیفرنیا مشغول است، گفته:
بیشتر این دهانهها میلیاردها سال پیش ساخته شد. بسیاری از این سیارهها بقایای سنگی را تشکیل میدهند که یک بار منظومه شمسی را پر کردهاند و سپس از بین رفتهاند. بنابراین تعداد این برخوردها هم اکنون کم شده و مواد بسیار کمی از آن در زمین یا ماه وجود دارد.
مرکز مطالعات اشیاء نزدیک زمین، اشیاء نزدیک به زمین را مانند سیارکها و ستارههای دنباله دار، شناسایی و ردیابی کرده برای اینکه مشخص کند آیا تهدیدی برای زمین، ماه و یا دیگر همسایگان کیهانی ما دیده میشود یا نه! تا به امروز این مرکز مطالعاتی حدود 28 هزار شیء نزدیک به زمین را شناسایی کرده است. (اجرامی که در فاصله 1.3 واحد نجومی یا 120.9 میلیون مایلی یا 194.5 میلیون کیلومتری زمین قرار دارند.) چوداس میگوید:
ما برخورد هر سیاره با یک سیارک و همچنین هر گونه برخوردی که ممکن است در ماه اتفاق بیفتد را بررسی میکنیم.
به طور کلی احتمال اینکه سیارکی با ماه برخورد کند، بسیار کم است در حالی که احتمال اینکه همان سیارک با زمین برخورد نماید بیشتر است زیرا سیاره زمین هدفی گستردهتر و با گرانش قویتر است. چوداس همچنین توضیح میدهد:
اگر سنگ فضایی عنان گسیختهای به طرف زمین و ماه بیاید، به جای اینکه با ماه برخورد کند، به سمت زمین کشیده میشود.
زمانی که دانشمندان در حال بررسی ریسک ناشی از برخورد یک سیارک به زمین یا ماه هستند، اندازه آن سیارک نیز مهم خواهد بود. به گفته ناسا برای اینکه اجرام نزدیک به زمین تهدیدی علیه ماه محسوب شوند، باید حداقل 460 فوت (140 متر) را اندازه گیری کنیم. همچنین چوداس خاطر نشان میسازد که برای اینکه یک سیارک بتواند ماه را از مدار خودش خارج سازد، باید هم اندازه ماه باشد. وی میافزاید:
ماه بزرگ است و برای اینکه یک شیء بتواند آن را مدار خارج سازد باید هم اندازه آن باشد و سرعت بسیار زیادی هم داشته باشد.
خوشبختانه برای ما و البته قمر زمین، هیچ یک از سیارکهایی که تاکنون شناخته شده، به اندازه ماه بزرگ نیست که بخواهد تهدید جدی محسوب شود. به گفته ناسا، بزرگترین سیارک شناخته شده حدود 70 برابر کمتر از ماه است و با فاصله حدود 112 میلیون مایلی (180 میلیون کیلومتری) از زمین در حال گردش به دور کمربند سیارکی و جایی میان مریخ و مشتری است.
اینکه بخواهیم فرض کنیم یک سیارک از منظومه شمسی با ماه برخورد کند و آن را از مدارش خارج سازد، به نظر میرسد امری غیرممکن است اما نظرتان در مورد اجرامی که ساخته دست بشر است چیست؟
همانطور که قبلاً در مورد احتمال برخورد یک موشک به ماه گزارش داده بودیم، شاید تعجب کنید اما بد نیست بدانید که موشکی که در سال 2015 توسط شرکت اسپیس ایکس به مدار فرستاده شده بود، هم اکنون از مدار خود خارج شده و به سورت کاملاً سرگردان در حال نزدیک شدن به ماه است و احتمالا تا یک ماه دیگر با نیمه پنهان ماه برخورد خواهد کرد.
بخش موشک حمل کننده که حدود 4.4 تن جرم دارد پس از اینکه ماهواره رصدخانه آب و هوای فضای ژرف (DSCOVR) را در مدار خود قرار میدهد، سرگردان میشود. این ماهواره برای نظارت بر محیط زیست و طوفانهای خورشیدی است و پروژه مشترکی بین ناسا و مرکز نیروی هوایی ایالات متحده بود.
این بوستر بدون سوخت و سرگردان هم اکنون در حال نزدیک شدن به کره ماه است و با سرعت 5771 مایل در ساعت حرکت میکند. همچنین پیش بینی شده که در 4 مارس و ساعت 7.25 دقیقه صبح به نیمه تاریک ماه اصابت کند.
هیچ خطری که بر مدار ماه تأثیر بگذارد و بخواهد آن را از مدار خارج کند دیده نمیشود و با این وجود مرکز مطالعات اشیاء نزدیک به زمین اعلام نموده که مسیر موشک را به طور کامل نظارت خواهد کرد. (این مرکز علیرغم اینکه اشیاء مصنوعی ساخته دست بشر را در منظومه شمسی بررسی نمیکند اما مسئولیت رصد آن را بر عهده گرفته است) چوداس میگوید:
در حال انجام محاسباتی در خصوص این شیء مصنوعی هستیم. این مورد برای فضاپیمای LRO «مدارگرد شناسایی ماه ناسا» که در حال گردش به دور ماه است و میتواند از دهانه عکس بگیرد، جالب است، بنابراین آنها دوست دارند بدانند که قرار است به کجا برخورد کند.
بنابراین این بار که به آسمان شب خیره میشوید و میخواهید از تماشای آن لذت ببرید، میتوانید با خیال راحت به ماه نگاه کنید چرا که قرار نیست به این زودی جایگاه خودش را ترک کند و از مدار خارج شود. اما به نظر شما ماه سرانجام از مدار خود خارج خواهد شد؟