کاوشگر استقامت امید دانشمندان روی سیاره سرخ است و حالا این مریخ نورد ناسا توانسته در یک قدمی بزرگترین اکتشاف خود قرار بگیرد.
میزان فعالیت کاوشگر استقامت در سال دوم حضورش روی مریخ باید بیشتر از سال اول باشد. کاوشگر استقامت در 18 فوریه 2021 روی سیاره سرخ و مشخصاً دهانه جیزرو فرود آمد. این مریخ نورد موظف است در جستجوی نشانههای حیات روی مریخ باشد و همچنین نمونههایی از خاک و سنگ آنجا را برای تجزیه و تحلیل روی زمین جمع آوری کند.
مریخ نورد ناسا در مسیر موفقیت
دهانه جیزرو با 28 مایل (45 کیلومتر) طول، بهترین مکان برای انجام وظیفه این کاوشگر است زیرا اعضای تیم تحقیق روی استقامت معتقدند که این دهانه در دوران حیات باستانی، میزبان یک دریاچه بزرگ و دلتای رودخانهای بوده است. در سیاره زمین دلتای رودخانهها حاوی مقادیر زیادی از کربن هستند و ترکیبات آلی بینظیری دارند. (کربن و این ترکیبات آلی از اجزای مهم وجود حیات به شمار میروند.) به همین خاطر است که کاوشگر استقامت و تیم تحقیق مشتاق بررسی دلتای رودخانهای دهانه جیزرو هستند. البته باید در این منطقه به جستجو بپردازند.
بریونی هورگان (Briony Horgan) دانشیار علوم سیارهای دانشگاه پوردو و عضو تیم تحقیق کاوشگر استقامت ناسا طی ویدئویی که هفته اخیر منتشر کرده بود گفت:
برای مأموریت دومین سال حضور استقامت روی سیاره سرخ بسیار هیجان زده هستیم و امیدواریم به دلتا برسیم. یکی از دلایلی که دهانه جیزرو را برای فرود این مریخ نورد انتخاب کردیم، وجود همین دلتا در آنجا بود و امیدواریم که در بهار به این نقطه برسیم. وقتی که به آنجا برسیم، میتوانیم پایین این دریاچه باستانی را بپیماییم و نشانههایی از حیات میکروبی را در آنجا کشف کنیم. همچنین قصد داریم یک سال از مأموریت استقامت را در آنجا سپری کنیم دریاچه و رودخانه دلتا را که درون آن واقع شده است، عمیقاً مورد کاوش قرار دهیم.
سال اول رویداد
استقامت تنها رباتی نیست که به کاوش در دهانه جیزرو مشغول است. کاوشگری با یک هلیکوپتر کوچک به نام نبوغ طراحی شده است تا با وجود اتمسفر نازک مریخ، به اکتشافاتی که در آن منطقه به وقوع میپیوندد بپردازد. اتمسفر مریخ تنها 1 درصد از چگالی و تراکم جو زمین در سطح دریا دارد.
بالگرد مریخی نبوغ به عنوان بخشی از مأموریت استقامت در 3 آوریل مستقر شد. حدود پنج هفته بعد از استقرار آن، این هلیکوپتر 1.8 کیلوگرمی پنج پرواز ابتدایی خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و توانست مسیر کاوشگر استقامت را به درستی برنامه ریزی کند. (تمامی ارتباطات بین نبوغ و زمین از طریق استقامت مسیریابی میشود.)
هنگامی که مأموریت اولیه و آغازین بالگرد مریخی نبوغ با موفقیت به اتمام رسید، مریخ نورد استقامت آزاد بود تا روی کارها و وظایف خود تمرکز کند. این کاوشگر اولین کمپین علمی خود را در ژوئن آغاز کرد و تلاش کرد تا اولین گروه از نمونهها را حدود دو ماه بعد جمع آوری کند.
اولین تلاش استقامت خوب پیش نرفت؛ متاسفانه هدف سنگی زیر مته کاوشگر خرد شد و نتایج حاصله نتوانست در محفظه تیتانیومی آن قرار بگیرد. اما این کاوشگر از پای ننشست و خیلی سریع به همان نقطه برگشت و یک تکه بزرگ از صخرهای را که پیش تر حفاری کرده و نام آن را Rochette گذاشته بود، جمع آوری نمود.
استقامت بر اساس موفقیت اولیه خود توانست تا 5 نمونه دیگر از سنگهای مریخی را جمع آوری کند. به لحاظ فنی این شش هسته از سنگی که مریخ نورد جمع آوری کرده، تنها سه نمونه هستند چرا که تیم تحقیق از هر نمونه به جای یکی دوتا بر میدارند. همچنین کاوشگر مذکور یک نمونه از جو این سیاره را در محفظهای مهر و موم شده با خود حمل میکند که نتیجه اولین تلاش ناموفق آن است.
به گفته هورگان، این شش هسته به نظر میرسد از سنگهایی نمونه برداری شدهاند که بخشی از جریان یک گدازه باستانی بوده است. وی همچنین اضافه کرد:
این هیجان انگیز است زیرا سنگهای آتشفشانی دارای قدمت مشخص هستند و میتوانند در آزمایشگاههای زمینی مورد بررسی قرار گیرند.
بنابراین زمانی که نمونههای کاوشگر استقامت به زمین برسد (احتمال زیاد در سال 2031 به زمین باز خواهد گشت) دانشمندان میتوانند به درک بهتری از تاریخچه جیزرو و دگرگونیهای آن دست یابند. کوین هند (Kevin Hand) سرپرست اولین کمپین علمی استقامت از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در جنوب کالیفرنیا گفته:
به نظر میرسد که سنگهای آذرین جیزرو در تعامل و واکنش با آب مایع دچار تغییراتی شدهاند.
با توجه به اینکه جیزرو میزبان دریاچهای به بزرگی دریاچه تاهو (دریاچهای در سیرا نوادا آمریکا) بوده است، این مسئله عجیب و غریبی نخواهد بود. اما هند گفته است که این یافتهها مهم و هیجان انگیز هستند زیرا تعامل آب با سنگ میتواند انرژی شیمیایی تولید و به وجود بالقوه حیات و زندگی کمک کند.
جاده پیش رو
مریخ نورد ناسا (استقامت) مدت هاست که تحقیقات خود را در دهانه جیزرو و دلتای آن آغاز کرده و در حال کاوش و بررسی تپهای به نام کودیاک (Kodiak) است. این کار پیش تر توسط مأموریت از راه دور و به کمک دو دوربین مستکم زد (Mastcam Z) و سوپرکم (SuperCam) انجام شده و نتایج حاصله از آن پربار بوده است. به طوری که وجود دریاچه و روخانه دلتا را در آنجا تأیید کرده است.
مریخ نورد استقامت در طول اولین سفر علمی خود اطلاعات مفیدی از دهانه جیزرو کشف کرده و با پیمایش کف این دهانه موفق شده تا به منطقهای به نام (South Séítah) برسد. با این حال اولین فاز از مأموریت استقامت به پایان رسیده و کاوشگر به نقطه فرود خود برگشته است. البته این عقب نشینی جزئی از برنامه و تنها راه برای رسیدن به دلتای جیزرو بوده است.
رفتن به South Séítah کار خطرناک و ریسکی برای استقامت خواهد بود زیرا آن را مجبور به عبور از تپههای شنی و مسیرهای صعب العبور و خطرناک میکند. اخیراً این مریخ نورد توانسته رکورد طولانی ترین پیمایشی که تاکنون توسط کاوشگرها در سیاره سرخ انجام شده را به ثبت برساند. استقامت طی دو روز رکوردهای جذابی را شکسته که نهایت آن 248 متر در یک روز بوده است.
کاوشگر مورد اشاره این شاهکار بزرگ را مدیون سیستم ناوبری خودکارش است که تمام مسیر پیش رو را به دقت برای آن ترسیم میکند. کوین هند میگوید:
مهندسان زبدهای که برنامه ریزان این کاوشگر بودهاند، به خوبی این سیستم ناوبری اتوماتیک را طراحی کردهاند. استقامت احتمالا طی دو هفته آینده مجددا به نقطه فرود خود بازخواهد گشت.
در آنجا مریخ نورد ناسا دو نمونه از سنگهایی را که تیم تحقیق چال (Chal) نامیدهاند، جمع آوری کرده و بعد از آن به سمت بلندترین دامنه دلتای جیزرو خواهد رفت. به گفته هند، تیم هنوز تصمیم نگرفته که استقامت کدام بخش از دلتا را مورد بررسی قرار دهد؛ ممکن است منطقه کودیاک باشد یا یک قطعه از ساختاری بزرگتر.
هر جا که این کاوشگر برود، دوست و همراه آن نیز آنجا خواهد بود. هلیکوپتر نبوغ همچنان قدرتمند است و میتواند از استقامت پشیبانی کند و مسیر را به آن نشان دهد. نبوغ تاکنون حدود 19 پرواز موفق در سیاره سرخ داشته و توانسته دادههای ارزشمند بسیاری را برای تیم کاوش استقامت ارسال کند.
هند معتقد است که بزرگترین سورپرایز بالگرد نبوغ طول عمر آن است که توانسته تا به امروز در خدمت تیم باشد و به گفته هند این موفقیتی دلپذیر برای آنهاست. هند گفت:
نبوغ از پیشگامانی است که به ما کمک کرده تا بتوانیم کاوشگر استقامت را به درستی هدایت کنیم.