پژوهشگران و باستان شناسان مصری معتقدند که خنجر فرعون توت عنخ آمون که به تازگی پیدا شده، از جنس نوعی شهاب سنگ عجیب است.
تیمی از پژوهشگران به تازگی خنجری آهنی را که از درون مقبره توت عنخ آمون پیدا کردهاند با اشعه ایکس مورد بررسی قرار داده و فهمیدند که از جنس شهاب سنگ است. آنها معتقدند که این خنجر عجیب و غریب در کوره آهنگری و با حرارت کم ساخته شده اما فکر میکنند که این شیء در مصر ساخته نشده است.
خنجر فرعون توت عنخ آمون از جنس شهاب سنگ است
هنگامی که باستان شناسان در سال 1920 میلادی وارد گورخانه توت عنخ آمون در دره پادشاهان شدند، خنجر دراز و باشکوهی را یافتند که با فرعون به خاک سپرده شده بود. تیغه این خنجر از آهن ساخته شده؛ کشف گیج کنندهای که با توجه به سن آهن تا یک قرن بعد از مرگ توت عنخ آمون ناشناخته بوده است. (در آن زمان آهن به معنایی که بتوان آن را در کوره آهنگری شکل داد وجود نداشت و این نکته عجیب است)
اشیاء آهنی که قبل از شناخت گسترده صنعت متالوژی (ریختهگری) آمده بودند، محققان را بر این باور رساند که نمونه اشیاء آهنی که قبل از آن آمدهاند ناشی از شهاب سنگهای دارای آهن هستند. شهاب سنگهایی که از فضا به زمین سقوط میکردند منبع قابل قبولی آهن داشتند.
این مواد در مصر و فراتر از آن بسیار ارزشمند بودند. یک خنجر شهاب سنگی (از جنس شهاب سنگ) در عصر برنز و حدود هزار سال پیش از آنکه توت عنخ آمون به دنیا بیاید در ترکیه کشف شده است. علاوه بر خنجر، توت عنخ آمون با یک متکای آهنی و یک دستبند آهنی دفن شده بود.
طی مطالعهای که در سال 2016 انجام شد، دانشمندان تأیید کردند که منشأ آهنی که با فرعون پیدا شده احتمالا شهاب سنگ است اما سوالاتی همچنان پیرامون این موضوع باقی ماند؛ مثل اینکه نوع شهاب سنگی که سقوط کرده از چیست و چگونه آهنگری شده وقتی که آهنگری ناشناخته بوده است. حالا اطلاعات جدیدی پیرامون این موضوع منتشر شده است. توموکو آرای (Tomoko Arai) یکی از محققانی که از موسسه فناوری Chiba در ژاپن روی این موضوع کار میکرده، نوشته است:
برای درک نحوه تولید و منشأ این خنجر دو آزمایش شیمیایی غیر تماسی و غیرمخرب را در محل کشف این شیء انجام دادیم.
پژوهشگران ساختار بنیادی و اصلی تیغه را توسط اشعه ایکس نشان دادند و میزان تراکم و چگالی عناصری همچون آهن، منگنز، نیکل و کبالت را در آن اندازه گیری کردند. آنها روی نقاط سیاه تیغه عناصر دیگری همچون گوگرد، کلر، کلسیم و روی یافتند اما جالب تر از همه اینها میزان توزیع و پراکندگی این عناصر بود. توموکو آرای گفت:
ما متوجه بافت شطرنجی موجود روی دو طرف این خنجر شدیم که نشان دهنده ساختار ویدمن اشتاتن بود. (ساختار ویدمن اشتاتن یک الگوی مثلثی است که بر روی سطوح صیقلی و حکاکی شده شخانههای آهنی (اوکتاهدریتها) مشاهده میشود و از نوارها یا صفحات موازی کاماسیت محصور شده توسط تائنیت تشکیل شده که در دو ، سه و یا چهار جهت یکدیگر را قطع میکنند) این صحنهای بود که ما با آن شگفت زده شدیم.
الگوی ویدمن اشتاتن (Widmanstätten) (به نام معدنکاری اتریشی) یک اثر قابل توجه در برخی از شهاب سنگهای فلزی است که ناشی از نحوه توزیع نیکل در سراسر اشیاء است. وجود این الگو و ساختار در سلاح سرد توت عنخ آمون نشان میدهد که خنجر وی از اوکتاهدریتها که گروه بزرگی از آهنهای شهاب سنگی هستند، ساخته شده است.
برای تأیید آنچه که پژوهشگران در تجزیه و تحلیل اصلی مشاهده کرده بودند، آنها الگوی خنجر توت عنخ آمون را با نمونه دیگری که در ژاپن موجود بود (Shirahagi) مقایسه کردند. Shirahagi منبع غنی از آهن در برخی از شمشیرهای ژاپنی بود که توسط امپراتور Taisho بدست آمده بود. اکتاهیدرتها ظاهراً از جمله عناصر مورد علاقه تمام پادشاهان در سراسر جهان بودهاند.
حضور این الگوی ساختاری در خنجر مصری فرعون نشان میدهد که آن سلاح چگونه ساخته شده است. همچنین تیم تحقیق درباره این موضوع نوشتند که اگر آهن در دمای بالا و با حرارت زیاد ساخته شود، الگوی ویدمن اشتاتن ناپدید خواهد شد. آرای گفت:
ما همچنین نقاط و تکههای کوچکی سیاه رنگی را روی سطح پیدا کردیم. در ابتدا فکر کردیم که این نقاط آثار زنگ زدگی آهن هستند اما معلوم شد که آنها سولفید آهن بودند که معمولا به عنوان ادخال در شهاب سنگهای اکتاهدریتها رخ میدهند. حضور سولفید آهن و همچنین الگوی ظریف ویدمن اشتاتن نشان میدهد که خنجر با دمای کمتر از 950 درجه سانتی گراد (1742 درجه فارنهایت) ساخته شده است.
هر چند که تجزیه و تحلیلهای شیمیایی سرنخی درباره منشأ این خنجر ارائه ندادند اما تیم کاوش به مجموعهای از الواح 3400 ساله به نام Amarna Letters رجوع کردند که به فعالیتهای دیپلماتیک مصر باستان را در سده چهاردهم قبل از میلاد میپرداخت. این الواح خنجر آهنی را درون یک غلاف از جنس طلا توصیف میکنند که به آمنهوتپ سوم، پدربزرگ توت عنخ آمون داده شده بود. (این خنجر را پادشاه میتانی هنگامی که فرعون ازدواج کرد به عنوان هدیه ازدواج به او داد.)
بنابراین خنجر توت عنخ آمون یک ارثیه خانوادگی بوده که از خارج مصر به فرعون زمان رسیده است. همچنین تجزیه و تحلیلهای بنیادی پژوهشگران نشان میدهد که سنگها و جواهرات قیمتی به کار رفته در قبضه این خنجر که با گچ آهک به یکدیگر متصل شدهاند، تنها در میتانی وجود داشته و تا آن زمان در مصر دیده نشدهاند. آرای گفته:
مطالعات آینده مطئمنا کمک خواهد کرد تا بتوانیم ارزیابی بهتری از تیغه این خنجر داشته باشیم. اینکه آیا خنجر در یک عروسی به فرعون داده شده یا نه پایان ماجرای خنجر دفن شده نیست و مطالعات ادامه دارد.