محاسبه ترافیک نیم بها برای استفاده از سرویس های داخلی در حال حذف شدن است؛ مثلا هزینه اینترنت یوتیوب و آپارات یکسان خواهد بود.
از چند سال پیش، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات امکانی را برای کاربران فراهم کرد تا در صورت استفاده از شبکه اینترنت داخلی، هزینه اینترنت مصرفی را به صورت نیم بها بپردازند. در واقع تعدادی از سایتهای منتخب داخلی که سرورهایشان در داخل کشور قرار داشت دارای ترافیک نیم بها شدند و وقتی کاربر با آی پی ایرانی وارد این سایتها میشد، هزینه اینترنت مصرفی به صورت نصف هزینه اینترنت بین الملل محاسبه میشد.
اما حالا مدتی است که به نظر میرسد ترافیک نیم بهای بسیاری از این سایتها حذف شده و شاهد یکسانسازی ترافیک اینترنت داخلی و اینترنت بین الملل هستیم. به عنوان مثال، اگر وارد سایت یا اپلیکیشن آپارات شوید، نوشتهای در کنار یا زیر ویدیوها درج شده که میگوید: «ترافیک مصرفی شما در آپارات به صورت تمامبها محاسبه میشود.» در واقع اکنون هزینه اینترنت آپارات و یوتیوب یکسان شده و تفاوتی در بین آنها وجود ندارد.
این در حالی است که در سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات و طرح کلان معماری شبکه ملی اطلاعات که توسط شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده، بر موضوع غلبه ترافیک اینترنت داخلی به خارجی تاکید شده است. بر اساس این سند، تعرفه خدمات در شبکه ملی اطلاعات باید به ازای نوع ترافیک مبدا و مقصد خدمات و با هدف رقابتپذیری با خدمات خارجی تعیین شود تا تفاوت تاثیرگذار تعرفه، باعث تنوع و کیفیت خدمات و محتوای بومی نسبت به خدمات خارجی شود.
کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در رابطه با سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، از سال 1396 مصوبه تفکیک پهنای باند داخلی و خارجی اینترنت را به تمامی اپراتورها ابلاغ کرد و بر اساس آن، اپراتورها موظف شدند هزینه استفاده از سایتهای دارای ترافیک داخلی را برای کاربران با تخفیف نیم بها محاسبه کنند. اما حالا چه اتفاقی افتاده که در سایتهایی مانند آپارات و بسیاری از سایتهای دیگر که سرورشان در داخل کشور قرار دارد، دیگر شاهد محاسبه ترافیک نیم بها نیستیم؟
درخواست اپراتورها و تولیدکنندگان محتوا برای حذف ترافیک نیم بها
طبق برخی اخبار منتشر شده، اخیرا اپراتورهای ارتباطی و همچنین تولیدکنندگان محتوا درخواست تغییر مدل قیمتگذاری در این زمینه را داشتهاند و به همین دلیل وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال برگزاری جلسههایی با ارائهدهندگان خدمات روی شبکه ملی اطلاعات است تا مدل تعرفهگذاری ترافیک ارتباطات داخلی کشور و تعرفه نیم بهای پهنای باند این شبکه را اصلاح کنند و در نهایت این مدل اقتصادی به نفع تمام فعالان این بخش تمام شود. در همین رابطه، صادق عباسی شاهکوه، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی توضیحاتی را ارائه داده است:
تعرفه ترجیحی ترافیک داخلی و محاسبه نیم بهای آن نسبت به اینترنت بین الملل با هدف حمایت از تولید محتوای داخلی تعیین شده بود که در بسیاری از موارد، این هدف به تحقق رسید. تعرفه ترجیحی برای شبکه ملی اطلاعات به رشد محتوای داخلی کمک کرد، اما اکنون برخی از ارائه دهندگان محتوا اعلام کردهاند که دیگر مایل نیستند محتوای خود را در شبکه ملی اطلاعات به نصف قیمت اینترنت بین الملل برای کاربران محاسبه کنند. حتی اپراتوری هم وجود دارد که نسبت به این مصوبه ناراضی است. به همین دلیل در حال تهیه مدلی هستیم که رضایت اپراتورها، ارائه دهندگان خدمات محتوا و کاربران را جلب کند و بهترین تصمیم را برای حمایت از محتوای داخلی بگیریم.
روحانی نژاد، مشاور عالی رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز اظهار کرده اپراتورها معتقدند که ترافیک نیم بها در سبد هزینه آنها منطقی نیست و به نوعی به ضرر آنها تمام میشود. به همین خاطر اپراتورها پیشنهاد دادند که ترفه ترافیک نیم بهای داخلی به صورت عادلانه و مبتنی بر هزینه اپراتورها تعیین شود. وی افزود:
در این مدل اقتصادی، صاحبان محتوا مانند پلتفرمهای VOD و نمایش آنلاین، باید با اپراتور شبکه مذاکره کنند و بخشی از درآمد اپراتور را از قبال VOD دریافت کنند؛ اما موضوع اینجاست که اپراتور میگوید از این بخش ضرر داشته و نمیتواند بخشی از درآمد خود را به صاحب محتوا بدهد. در این روال، در عمل ارزش محتوای دارنده محتوا دیده نشده و این محتوا کمارزش تلقی میشود، چرا که قیمت آن به صورت نصف محاسبه میشود.
روحانی نژاد در ادامه بیان کرد با وجود ترافیک نیم بهای اینگونه پلتفرمها و سایتها، آمارها نشان میدهند که محتوای داخلی به طور متوسط حدود 25 درصد سهم ترافیک کاربران را به خود اختصاص داده و چون کیفیت محتوای داخلی بالا نبوده، با استقبال کاربران مواجه نشده است. مشاور عالی رئیس سازمان تنظیم مقررات حذف شدن ترافیک نیم بها را تکذیب کرد، اما گفت پیشنهاد شده که این تعرفه برای دارندگان محتوا به صورت اختیاری شود؛ یعنی اگر دارنده محتوا به این جمعبندی رسید که نرخ تمامبها به نفعش است، اجازه داشته باشد آن محتوا را به صورت تمام بها محاسبه کند.
در هر صورت، اگرچه مسئولان میگویند در حال حاضر ترافیک نیم بها حذف نشده، اما به نظر میرسد دیگر خبری از تخفیف استفاده از محتواهای داخلی نخواهد بود و برای استفاده از سرویسهای داخلی نیز باید به اندازه سرویسهای خارجی، هزینه اینترنت بپردازید.