اخترشناسان به تازگی موفق به دریافت امواج رادیویی مرموز از فضا شدند که در پی علت یابی و مطابقت آن با دیگر امواج رادیویی هستند.
دانشمندان هنگامی که به تشعشعات اسرارآمیز کهکشانی که در فاصله ۱۲ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد نگاه میکردند، حس عجیب و غریب دژاوو را تجربه کردند. (دژاوو یا آشناپنداری دیدن صحنههایی است که گویی قبلا آنها را دیدهایم)
تلالوهایی که انفجار رادیویی سریع نامیده میشوند، به طرز شگفت انگیزی قبلا در سحابی خرچنگ مشاهده شدهاند. سحابی خرچنگ از بقایای مشهور انفجار ستارهای قدیمی یا ابرنواختری است که در سال ۱۰۵۴ میلادی توسط چندین فرهنگ مختلف ثبت شده است.
دریافت امواج رادیویی مرموز از فضا
محققان گفتهاند که بقایای رنگارنگ تلالوهای روشن و درخشان این سحابی شبیه همان امواج رادیویی سریعی هستند که در کهکشان ام ۸۱ دیده شده است. کنزی نیمو (Kenzie Nimmo) دانشجوی دکترای نجوم در موسسه اخترشناسی رادیویی در دانشگاه آمستردام هلند طی بیانیهای گفته است:
برخی از سیگنالهایی که ما اندازه گیری کردهایم کوتاه و به شدت قوی هستند و درست شبیه همان سیگنالهایی هستند که در سحابی خرچنگ دیدهایم.
انفجاری که هم اکنون از آن به نام سحابی خرچنگ یاد میکنیم، در چهارم ژوئیه ۱۰۵۴ میلادی توسط ستاره شناسان چینی ثبت شد. آنها ستاره جدید یا ستاره میهمان را در بالای شاخ گاو دیدند. ستاره میهمان تنها ۲۳ روز در آسمان به وضوح دیده میشد و حدود ۶ برابر نورانی تر از سیاره زهره بود. این ستاره حتی حدود دو سال پس از انفجار قابل رویت بود و توسط ستاره شناسان ژاپنی و عربی ثبت شد.
بقایای این ستاره با تسکوپ بهتر دیده میشد و در سال ۱۷۳۱ میلادی توسط یکی از اخترشناسان بریتانیایی به نام جان بویس (John Bevis) کشف شد. ستاره شناس فرانسوی، شارل مسیه (Charles Messier) این سحابی را ۲۷ سال پیش دید و آن را در کاتالوگ اجرام مسیه با نام مسیه ۱ یا M1 ثبت نمود.
این سحابی تا دهه 1960 پیدا نبود و پس از آن اخترشناسان متوجه یک منبع رادیویی متغیر و نوسانی شدند که جای سحابی خرچنگ را نشان میداد و مشخص شد که این سیگنال از یک تپ اختر میآید. تپ اخترها یک نوع از ستارههای نوترونی با میدان مغانطیسی قوی هستند. (ستاره نوترونی، ستارهای فوق العاده متراکم و چگال است که از باقی مانده ابرنواختر پدیدار میشود.)
علیرغم اینکه دانشمندان متوجه علت تشکیل سحابی خرچنگ و شباهت آن با کهکشان M81 شدهاند اما هنوز مطمئن نیستند که در کهکشان مورد اشاره چه اتفاقی در حال رخ دادن است. این امواج رادیویی FRB برای اولین بار در ژانویه 2020 کشف شد و دانشمندان موفق به رهگیری جهت و مسیر آن شدند چرا که امواج آن از سمت صورت فلکی خرس بزرگ میآمد.
تا به امروز دانشمندان دریافتهاند که امواج رادیویی سریع عمدتاً در کهکشانهایی با ستارههای جوان یافت میشوند اما مشاهدات اخترشناسان آنها را به این نتیجه رسانده که کهکشان ام 81 از این قاعده مستثنی است چرا که مجموعه ستارههایی که درون این کهکشان وجود دارند دستهای از ستارههای قدیمی را نشان میدهند که به عنوان خوشه کروی شناخته میشوند.
یک توضیح برای این امواج رادیویی سریع این است که تلالوهای درخشان این کهکشان از ستارههای مغناطیسی یا مگنتارها میآید. (مغناستارهها قدرتمندترین مغناطیسها در سراسر کیهان و دیگر انواع ابرنواخترها هستند.) به گفته محققان این توضیح که ستارههای جوان باید وجود داشته باشد منطقی است اما لااقل در خصوص کهکشان M81 این قضیه پیچیده تر است. جیسون هسلز (Jason Hessels) از دانشگاه آمستردام در بیانیه خود می گوید:
ما انتظار داریم که ستارههای مغناطیسی درخشان و جدید باشند و توسط ستارههای قدیمی تر احاطه نشده باشند. اگر آن چیزی که ما اینجا میبینیم یک ستاره مغناطیسی باشد، نمیتواند از یک ستاره جدید تشکیل شده باشد. باید راه دیگری برای این مسئله یافت.
یک توضیح احتمالی برای این موضوع وجود کوتوله سفید است که (هسته خنک یک ستاره بزرگ منفجرشده) گاز را از ستاره همسایه خود جدا کرده است. در طول زمان محققان به این نتیجه رسیدند که شاید جرم اضافی تبدیل به یک کوتوله سفید شود و درون یک ستاره نوترونی فرو بریزد.
روی هم رفته، دانشمندان نمیدانند که علت اصلی وجود این سیگنالها چیست و یا چرا آنها شبیه امواج رادیویی هستند که در سحابی خرچنگ هم دیده شدهاند اما در نهایت دید مثبتی به این ماجرا ندارند و مشکوک به این هستند که پاسخ سوالات آنها چیز غیرمعمولی است. (این چیز غیرمعمول میتواند یک ستاره نوترونی باشد یا یک تپ اختر غیرمعمولی و یا هر پدیده دیگری)