نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا جدیدترین شاخه از نیروهای مسلح این کشور است که با هدف انجام عملیاتهایی بیرون از جو کره زمین پایهگذاری شده است. اگر درباره این بازوی نظامی جدید ارتش آمریکا کنجکاو هستید تا پایان این مقاله با ما باشید.
کاملا عادی است اگر در مواجه با عبارت نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا دچار کمی سردرگمی شوید. اما علت این سردرگمی احتمالا مربوط به عدم شناخت دقیق از چیستی نیروی فضایی و کارکردهای احتمالی آن است. تاسیس یک شاخه نظامی جدید، رویدادی نیست که هر چند وقت یکبار شاهد آن باشیم. آخرین بار و در سال 1947 بود که با تاسیس نیروی هوایی، شاخه جدیدی به ارتش ایالات متحده آمریکا اضافه شد.
واکنشها درباره نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا اما تا حد زیادی جنبه طنز داشته است. چراکه شایعات و اخبار مربوط به آن بیشتر به داستانهای علمی تخیلی یا یک سریال تخیلی شباهت دارد تا واقعیت. اما جالب است بدانید واکنشها به تاسیس نیروی هوایی، آن هم تنها چند دهه بعد از ساخت هواپیما چندان متفاوت نبود. در نتیجه باید قضاوت درباره اهمیت و کارکرد نیروی فضایی آمریکا را به تاریخ بسپاریم. ولی این موضوع مانعی بر سر راه ما برای بررسی هرآنچه درباره نیروی فضایی ایالات متحده میدانیم نیست. پس با گجت نیوز تا پایان این مقاله همراه باشید.
نیروی فضایی ایالات متحده امریکا چیست؟
حتی قبل از خلق نیروی هوایی به عنوان شاخه مستقل نظامی، ارتش ایالات متحده آمریکا به فضا به عنوان زمینه مناسب بعدی برای انجام عملیات نظامی مینگریست. البته در شرایطی که فضا به عنوان دنبالهای بر آسمان به نظر میرسید، تصمیم دقیقی برای اینکه کدام شاخه باید کنترل حوزه جدید را بر عهده بگیرد وجود نداشت. همین موضوع سبب شده بود تا در سالهای ابتدایی بعد از پایان جنگ جهانی دوم، بر سر اینکه کدام شاخه باید کنترل عملیات نظامی در فضا را بر عهده بگیرد میان ارتش، نیروی دریایی و نیروی هوایی رقابت سختی در جریان باشد.
درواقع اولین ماهواره ایالات متحده که به فضا رسید، Explorer 1 توسط ارتش پرتاب شد. مدت کوتاهی بعد از آن هم لابراتوار تحقیقاتی نیروی دریایی، Vanguard 1 را به فضا پرتاب کرد. ماهوارهای که تا امروز در مدار باقی مانده تا لقب قدیمیترین ماهواره موجود در مدار را یدک بکشد.
بعد از موفقیتهای ارتش و نیروی دریایی در پرتاب ماهوارهها بود که نیروی هوایی در حق خود برای کنترل حوزه فضایی تاکید کرد. موضوعی که در اوایل دهه 60 میلادی با موافقت رئیس جمهور کندی همراه شد و موقعیت برتر را در مالکیت فضا به نیروی هوایی بخشید.
در سال 1982 با تاسیس فرماندهی فضایی نیروی هوایی که بعدها فرماندهی فضایی آمریکا نام گرفت، کنترل فضا جنبه رسمیتری گرفت. این سازمان به عنوان بخشی از نیروی هوایی، برای بیش از 4 دهه کنترل نظامی بر فضا را حفظ کرد.
علت تاسیس نیروی فضایی چیست؟
در دهههای اخیر فعالیتهایی بشر در فضا به طرز چشمگیری افزایش یافته است. البته بخش عمدهای از این فعالیتها که سرتیتر خبرها را به خود اختصاص میدهند مربوط به فعالیتهای غیرنظامی مانند اتفاقاتی است که در ایستگاه فضایی بینالمللی رخ میدهد. اما فعالیتهای نظامی هم در فضا همچنان ادامه دارد.
درواقع علاوه بر کمک به ساخت ایستگاه فضایی بینالمللی، طی برنامه شاتل فضایی ایالات متحده آمریکا، مقدار نامشخصی تجهیزات نظامی هم به فضا ارسال شد.
علاوه بر این، سازمانهای فضایی مشابه در چین و روسیه نیز همواره فعالیتهای نظامی خود را در فضا توسعه دادهاند. حالا بیش از هر زمان دیگری فضا یک میدان جنگ بالقوه به نظر میرسد. بنابراین ایده ایجاد نیروی فضایی ارتش آمریکا چیز جدیدی نیست و چندین بار پیش از این هم مطرح شده بود. مسئله اساسی آنجا است که دولتمردان هیچگاه حس نمیکردند که برای ایجاد نیروی فضایی زمان مناسبی باشد.
اما همه چیز در سال 2018 عوض شد. زمانی که کاخ سفید رسما اعلام کرد که نهایتا قصد دارد شاخه جدید ارتش را که به عنوان نیروی فضایی شناخته میشود، تاسیس کند. نهایتا در 20 دسامبر 2019 بود که نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا با بودجه 738 میلیون دلاری و به عنوان بخشی از قانون دفاع ملی تاسیس شد.
در آن زمان مشخص نبود که دقیقا نقش شاخه نظامی جدید چیست، اما در این حد مشخص بود که نیروی فضایی ایالات متحده قرار است همه فعالیتهایی را که تا پیش از آن فرماندهی فضایی نیروی هوایی اداره میکرد بر عهده بگیرد.
ماموریت نیروی فضایی چیست؟
زمانی که برای اولین بار درباره نیروی فضایی سخن به میان آمد، تصور فضانوردانی مسلح به سلاحهای آینده یا سفینههای فضایی جنگی کمی گیجکننده به نظر میرسید. البته ما نمیتوانیم هیچ پیشبینی دقیقی از جنگهای فضایی آینده داشته باشیم، اما واقعیتهایی درباره نیروی فضایی کنونی وجود دارد.
در حال حاضر نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا دو هدف عمده دارد. اول، حفاظت از داراییهای نظامی آمریکا که پیش از این به فضا فرستاده شدهاند و عمدتا شامل ماهوارههای نظامی است و دوم توسعه یک استراتژی برای استفاده از فضا در نبردهای زمینی. البته هدف دوم وابستگی شدیدی به هدف اول دارد چراکه بخش عمدهای از فعالیتهایی که نیروهای نظامی در روی زمین، اقیانوس و یا هوا انجام میدهند به اطلاعات ارائه شده توسط ماهوارهها متکی است.
در همین راستا، نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا خطوط ارتباطی میان شاخههای ارتش ایالات متحده آمریکا را با اطلاعات ارائه شده توسط ماهوارهها حفظ میکند. البته همه این فعالیتها در حال حاضر توسط اپراتورهای ماهوارهای و از روی زمین هدایت میشوند.
نیروی فضایی چگونه به اهداف خود میرسد؟
تصور عمومی از میدان نبرد معمولا شامل ارتش با سربازان و تانکها، نیروی دریایی با زیردریایی و ناوهای هواپیمابر و نیروی هوایی با جتهای جنگنده و هواپیماهای بمبافکن است. همه اینها فعالیتهایی زمینی هستند که در سه حوزه آشنای زمین، دریا و هوا رخ میدهند. اما جالب است بدانید که در یک میدان نبرد مدرن، بخش عمدهای از اتفاقات به اطلاعات جمعآوری شده از فضا متکی است.
ماهوارهها سیستم موقعیت یاب جهانی یا GPS را ارائه میکنند که شاید کاربردش برای کاربر عادی، مسیریابی تا یک مرکز فروش باشد،اما میتوانند عملکردی فراتر از این داشته باشند. آنها امکان برقراری یک ارتباط فوری با هر جایی در جهان و ارائه اطلاعاتی درباره هدفهای بالقوه را فراهم میکنند.
درست است که ایالات متحده در حال حاضر بزرگترین ناوگان ماهوارهای دنیا را در اختیار دارد، اما از دست دادن ماهوارهها، فراتر از ضرر مادی هنگفتی که به همراه دارد میتواند هر عملیات نظامی مهمی را به بنبست بکشاند.
این مسئله به خصوص در شرایطی که کشورهایی چون چین و روسیه در حال توسعه سلاحهای ضد ماهوارهای هستند، میتواند تهدیدی جدی باشد. حالا نیروی فضایی آمریکا میتواند در برابر چالشهای اینچنینی به چند روش از ماهوارهها حفاظت کند. برای مثال میتوان ماهوارهها را در برابر حملات مقاومتر کرد تا آسیب کمتری ببینند. همچنین میتوان با پرتاب شمار زیادی ماهواره به فضا،شرایطی ایجاد کرد که با از دست رفتن یک ماهواره، کاهش عملکرد قابل توجهی رخ ندهد.
ساختار و بخشهای نیروی فضایی ایالات متحده کدامند؟
نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا در حال ساخت یک شالوده سازمانی جدید برای چیزی است که از نیروی هوایی به ارث برده است. در نیروی هوایی، یگانهای نظامی به بالهایی (Wings) با فرماندهی مشخص تقسیم میشوند. نیروی فضایی آمریکا نیز از روش مشابه پیروی کرده است. در نیروی فضایی ایالات متحده سه فرماندهی وجود دارد:
- فرماندهی عملیات فضایی
- فرماندهی سیستم فضایی
- فرماندهی آموزش و آمادگی فضایی
در نیروی فضایی به جای بالها، هر فرماندهی دلتاهایی (Delta) تحت امر خود دارد که اهداف هر دسته را دنبال میکنند. برای مثال دلتای فضایی 2 مسئول آگاهی از وضعیت فضا است و بر فعالیتهای دفاعی یا فعالیتهای تهاجمی بالقوه تمرکز دارد. دلتای فضایی 3 مسئول جنگهای الکترومغناطیسی فضایی است که با سیستمهای خاص خود میتواند منجر به از کارافتادن داراییهای فضایی دشمن شود. دلتای فضایی 4 هم با استفاده از ماهوارههای در حال گردش و رادارهای موجود روی زمین هشدار حمله موشکی را ارسال میکند.
دلتای فضایی 5 برنامه عملیات فضایی را کنترل و اجرا میکند. دلتای فضایی 6 هم عملیات سایبری را مدیریت میکند. از آنجا که کنترل ماهوارهها از راه دور انجام میشود، مسئولیت این دلتا، حفظ سیستم در برابر خطرات احتمالی است.
دلتای فضایی 7 مسئول اطلاعات،نظارت و شناسایی است و دلتاهای دیگر را از خطرات آگاه میکند. دلتای فضایی 8 بر ارتباطات ماهوارهای تمرکز دارد و موقعیت، ناوبری و زمانبندی را با استفاده از سیستم موقعیتیاب ارتش مدیریت میکند. در نهایت اما این دلتای فضایی 9 است که بیش از بقیه به تصور ما از یک گروه جنگ ستارگان واقعی شبیه است! دلتای 9 مسئول جنگ فضایی است و حتی هواپیمای فضایی خاص خود را دارد.
فرماندهی آموزش و آمادگی فضایی (STARCOM) چیست؟
در 23 آگوست 2021، نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا آخرین بخش از دستههای فرماندهی خود را تحت عنوان فرماندهی آموزش و آمادگی فضایی (STARCOM) راهاندازی کرد. این بخش مسئول آموزشهای اولیه به نیروهای تازه نفسی است که به عنوان نگهبان نام برده میشوند.
احتمالا در توضیحات بخش قبل متوجه فقدان دلتای فضایی 1 شدهاید. این به علت آن است که دلتاهایی که در بخش پیشن برشمردیم همگی زیر مجموعه دو فرماندهی دیگر نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا، یعنی فرماندهی سیستم و فرماندهی عملیات هستند. در عوض دلتای 1 به عنوان گروه آموزشی به همراه دلتاهای 10 تا 13 تحت امر فرماندهی آموزش و آمادگی است.
این بخش بعد از آموزشهای اولیه به آموزشهای تخصصیتری مانند آزمایشهای پزشکی، بازیهای جنگی و مواردی دیگر میپردازد. از آنجایی که فرماندهی آموزش و آمادگی کمی جدید است، هنوز همه برنامههای تمرینی را به صراحت اعلام میکند. اخیرا این فرماندهی تمرینات آموزشی جدیدی را با نامهای فضایی مناسبی مانند Polaris Hammer و Black Skiesمعرفی کرده است. تمرینات و آموزشها احتمالا زمانی در سال 2022 اجرا میشوند و در آن زمان نیروی فضایی ایالت متحده آمریکا اثربخشی آنها را مورد سنجش قرار داده، به موازات پیشروی برنامهها، اصلاحات ضروری را اعمال خواهد کرد.
عملکرد نیروی فضایی ایالات متحده تا امروز چگونه بوده است؟
نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا در پایان سال 2021 دوساله شد و در 18 ماه ابتدایی خود بیشتر یک نیروی سازمانی و پرسنلی بود. تا امروز بیشتر فعالیتهای انجام شده بر انتقال قابلیتهای فضایی موجود از ارتش و نیروی دریایی به نیروی فضایی متمرکز بوده است. در این فرایند حتی برخی از پرسنل حاضر در نهادهای مختلف هم به نیروی فضایی جدید منتقل شدهاند.
البته که اگر عملیات نظامی واقعی در خارج از جو زمین انجام شده باشد احتمالا جزو اطلاعات طبقهبندی شده و خارج از دسترس عموم است، اما به نظر میرسد که چنین عملیاتهایی به زودی رنگ واقعیت به خود بگیرند.
چندی پیش ژنرال جان دبلیو.جی. ریموند، رئیس فرماندهی عملیات فضایی به سامانههای تهاجمی فضایی روسیه و چین اشاره کرده بود. با این اوصاف به نظر میرسد دفاع در مقابل این سامانهها جزو اهداف اولیه باشد. البته ممکن است همین حالا فرایند دفاع آغاز شده باشد.
در مجموع و در سالیان اخیر سکوت سازمانها درباره فعالیتهای فضایی سبب رواج تئوریهای توطئه زیادی درباره آنچه در فضا میگذرد شده است. اما احتمالا به زودی درباره فضا چیزهای بیشتری خواهیم شنید.
چه کسانی میتوانند به نیروی فضایی بپیوندند؟
زمانی که نیروی فضایی آمریکا برای اولین بار تاسیس شد، اولین کسانی که به استخدام آن درآمدند اعضای فرماندهی فضایی نیروی هوایی بودند. در این فرایند تقریبا 16000 نفر از نیروی هوایی به نیروی فضایی منتقل شدند. حتی اولین فرمانده نیروی فضایی جدید، ژنرال جان دبلیو.جی. ریموند پیش از این فرمانده یگان فضایی نیروی هوایی بود.
در حال حاضر هر آمریکایی که بین 17 تا 39 سال سن داشته باشد و تحصیلات معادل دیپلم کسب کرده باشد میتواند برای عضویت در نیروی فضایی درخواست دهد. البته در حال حاضر نیروی فضایی هیچگونه درخواست انتقال بین نهادها را نمیپذیرد، اما ممکن است این روند در آینده تغییر کند. به علاوه نقشهایی غیرنظامی برای افرادی که میخواهند بدون عضویت در نیروهای مسلح وارد نیروی فضایی شوند وجود دارد.
نیروی فضایی چه تفاوتی با ناسا دارد؟
این دو نهاد قطعا شباهتهایی با هم دارند. ناسا و شاخه فضایی ارتش ایالات متحده از زمان پیدایش اکتشافات فضایی ارتباط قدرتمند خود را حفظ کردهاند. پیش از این هم گفته بودیم که برخی از اولین سرمایهگذاریها در فضا، حتی آنهایی که جنبه علمی داشتند هم توسط یک شاخه نظامی انجام شدند.
فراتر از این، بخش عمدهای از کارکنان ناسا یا از شاخههای مختلف ارتش استخدام میشوند یا از خدمت سربازی بازنشسته شدهاند. علت هم اینکه داشتن تجربه پرواز و مدت زمان آن یک مزیت کلیدی است که افرادی که سابقا در ارتش فعال بودهاند آن را دارند. البته حتی این افراد نظامی هم در خدمت ناسا برای مناصب غیرنظامی به کار مشغول میشوند.
اما از باب تفاوتها باید به این موضوع اشاره کرد که با وجود میدان عمل یکسان بین ناسا و نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا، ماموریت و اهداف اصلی آنها متفاوت است. نیروی فضایی به حفاظت و دفاع از داراییهای نظامی آمریکا در فضا میپردازد در حالی که ناسا به علم، اکتشاف و آموزش میپردازد. البته گاها این اهداف همپوشانی دارند.
نیروی فضایی میتواند وارد فضای مجازی شود؟
همزمان با فراگیر شدن محیطهای مجازی، بسیاری از شرکتها و سازمان شروع به ساخت پلتفرمهای خود کردهاند و نیروی فضایی هم از این قاعده مستثنی نیست. اصطلاح متاورس که اخیرا به تیتر یک رسانهها بدل شده است، فضای مجازی نسبتا جدیدی متعلق به شرکت متا (فیسبوک) است.
البته متاورس واقعی برگرفته از رمان نیل استفنسون به نام Snow Crash است که به هر فضای دیجیتالی که افراد بتوانند در آن تعامل داشته باشند اشاره دارد. برای درک متاورس باید گفت اگر تجربه یک بازی ویدیویی را با کاربرانی از موقعیتهای مکانی دیگر داشتهاید، شما در یک متاورس بودهاید.
در کنفرانس فناوری اطلاعات نیروی فضایی AFCEA که در 10 فوریه 2022 برگزار شد، لیزا کوستا، مدیر ارشد فناوری و نوآوری نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا، به امکان ساخت یک متاورس برای استفاده توسط اعضای نیروی فضایی اشاره کرد.امکان تجربه یک محیط به صورت سه بعدی میتواند برای مشاغل مختلفی مفید باشد، اما در مورد نیروی فضایی برای افرادی که وظیفه کار در محیطی را دارند که قادر به دیدنش نیستند میتواند مفیدتر هم باشد.
دفع زبالههای فضایی خدمت جدید نیروی فضایی
حملات نیروهای خارجی تنها تهدید برای داراییهای فضایی ایالات متحده در فضا نیست. درواقع آنها ممکن است حتی مهمترین هم نباشند. در حال حاضر بیش از 27000 قطعه زباله فضایی در اطراف مدار شناور هستند که همواره بر تعدادشان افزوده میشود. این زبالهها هم برای ماهوارهها و هم برای ماموریتهای خدمه فضایی تهدیدی جدی است. به خصوص که یکی از این زبالهها به ایستگاه فضایی بینالمللی اصابت کرد و خطرات زیادی به دنبال داشت.
در این مورد خاص نیروی فضایی آمریکا تمایل خود را برای پاکسازی مدار زمین برای محافظت از داراییهای موجود و همچنین فراهم کردن امکان ادامه فعالیتهای نظامی، تجاری و غیرنظامی ابراز کرده است. بخش فناوری این سازمان که با عنوان SpaceWERX شناخته میشود، در حال برنامهریزی برای همکاری با شرکتهای خصوصی برای توسعه فناوریهایی است که میتوانند زبالههای فضایی را جمعآوری کرده و از مناطق خطر دور کنند.
در این مورد راهکارها با توجه به ابعاد و موقعیت زبالهها متفاوتند. ممکن است به سادگی و با تنظیم مدار زباله بتوان آن را از منطقه خطر برای همیشه دور کرد. اما میتوان زبالهها را به سمت زمین هدایت کرد تا اتمسفر بسوزند.
نیروی فضایی چه عملکردی دارد؟
در حال حاضر نیروی فضایی چیزی بیشتر از همان فرماندهی فضایی به عنوان زیرمجموعه سابق نیروی هوایی نیست. این سازمان جدید درواقع یک ساماندهی مجدد از قابلیتهای فضایی موجود در شاخههای نظامی مختلف تحت ساختاری واحد است.
وظیفه نیروی فضایی ایالات متحده در درجه اول حفاظت و تقویت سختافزارهای نظامی آمریکا در فضا است. چیزی که از آغاز شروع مسابقه فضایی ادامه دارد. ایجاد نیروی فضایی هم چیزی بیش از روند طبیعی تکامل و رشد فعالیتهای فضایی که در همه جای جهان ادامه دارد نیست.
نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا بیش از آنکه به فعالیت نظامی در فضا امیدوار باشد، در تلاش است تا مطابق با توافقنامههای بینالمللی از وقوع جنگ فضایی جلوگیری کند. هدف اصلی این رویکرد این است تا فضا همچنان محیطی باز و آزادانه و منبع و مقصدی برای اکتشافات همه بشریت باشد.
نیروی فضایی چه چیزی نیست؟
ممکن است شما تصورات خاصی از یک نیروی فضایی داشته باشید. اما باید بدانید که با وجود همه تصورات داستانی و تخیلی، نیروی فضایی حداقل در حال حاضر قرار نیست سربازان مسلحی را برای نبرد به فضا بفرستد. خبری از سلاحهای لیزری یا سفینههای فضایی فوقالعاده بزرگ نیست، مگر اینکه تکنولوژی خاص و ناشاناختهای در کار باشد.
از سویی نیروی فضایی ایالات متحده آمریکا با ناسا متفاوت است. اگرچه به احتمال زیاد نیروی فضایی به همان رابطه خوب با این سازمان غیرنظامی مانند سایر نهادهای فضایی نظامی ادامه خواهد داد.