اخترشناسان از چند سال پیش به دنبال یک دنیای ناشناخته در منظومه شمسی میگشتند: سیاره 9 که تصور میشود 10 برابر بزرگتر از زمین باشد. حالا یافتههای تازهای دراینباره به دست آمده است.
سیاره 9 یا سیاره ایکس یک دنیای احتمالی است که گمان میرود در میان ابری از سنگهای یخزده، خیلی دورتر از مدار نپتون پنهان شده باشد. تاکنون معمای کشف این دنیای تاریک و یخزده، حل نشده باقی مانده؛ اما با انتشار نتایج یک تحقیق 6 ساله، بخشی از پازل تکمیل شده است.
مقاله انتشار یافته در ژورنال Astrophysical، بر اساس دادههای تلسکوپ کیهانشناسی آتاکاما (ACT) تهیه شده که در تلاش برای یافتن سیاره 9، از سال 2013 تا 2019 به آسمان چشم دوخته بود. طی این مدت، 87 درصد از آسمان قابل رویت در نیمکره جنوبی، مورد رصد محققان قرار گرفت.
اعضای تیم تحقیقاتی با توجه به منابع نوری رویت شده، 3000 کاندیدا را در فاصله 400 تا 800 واحد نجومی (یعنی 400 تا 800 برابر فاصله زمین تا خورشید)، شناسایی کردند؛ اما هیچیک سیاره 9 نبودند.
شاید تصور کنید این مطالعه شش ساله، بیحاصل بوده باشد؛ ولی لزوما وجود سیاره 9 را رد نمیکند. به گفتهی محققان، حالا بخشی از گزینههای پوچ حذف شدهاند و تحقیقات آتی، میتوانند روی مکانهای بهتری برای یافتن سیاره متمرکز باشند. ناگفته نماند که این مطالعه، 10 تا 20 درصد از لوکیشنهای احتمالی سیاره 9 را پوشش میداد.
سیاره 9 ؛ یک دنیای سرد و خاموش
اخترشناسان از سال 2016 به دنبال نهمین سیاره منظومه شمسی میگشتند؛ یعنی 10 سال پس از آنکه این عنوان از پلوتو گرفته شد و به «سیاره کوتوله» تنزل درجه پیدا کرد. اما چرا دانشمندان به وجود یک سیاره بزرگ در ورای مدار نپتون مشکوک شدند؟
محققان دریافتند شش جسم سنگی در آن ناحیه وجود دارند که آرایش و مدار حرکتشان غیرمعمول است؛ طوری که جاذبهی خورشید نمیتواند توجیهکنندهی آن باشد. نتیجهگیری این بود که یک نیروی گرانشی از سمت سیارهای ناشناخته به آنها وارد میشود؛ سیارهای 5 تا 10 برابر بزرگتر از زمین!
در پنج سال اخیر، تلاشهای متعدد برای کشف این سیاره مرموز، به جایی نرسید. مهمترین مانع هم فاصله بسیار زیاد آن است. پلوتو در فاصلهای بین 30 تا 50 واحد نجومی از خورشید حرکت میکند؛ اما مولفان مقاله سال 2016، فاصله سیاره نهم را بین 400 تا 800 واحد نجومی تخمین میزنند. یعنی آنقدر دور که هیچ نوری از خورشید به آن نمیرسد.
پس امید چندانی برای مشاهدهی این دنیای تاریک با تلسکوپهای نور مرئی استاندارد، وجود ندارد. به همین دلیل بود که محققان به ACT متوسل شدند؛ چون این تلسکوپ از طول موجهای میلیمتری استفاده میکند.
به طور کلی، چنین تلسکوپهایی برای نفوذ به میان ابرهای گازی تاریک و یخزده، مناسب هستند؛ زیرا این ابرها موج میلیمتری را جذب نمیکنند.
هرچند این مطالعه موفقیتآمیز نبود؛ ولی امید میرود تلسکوپهای میلیمتری جدید و در حال ساخت، از قبیل Simons بتوانند چنین تحقیقاتی را به فرجام برسانند.