به تازگی ارتش اوکراین موفق شد تا یک عملیات حیرت انگیز را با موفقیت در خاک روسیه به انجام برساند که در ادامه به شرح و بررسی آن میپردازیم.
بیش از یک ماه از تجاوز همه جانبه و تمام عیار ارتش روسیه به کشور اوکراین میگذرد و اوکراینیها با مقاومتی که از خود نشان دادند، تمام نقشههای کرملین را نقش بر آب کردند.
روسها که در ابتدا برای خلع نظامی اوکراین و فتح کییف، پایتخت این کشور به منظور برکناری رییس جمهور آن هم طی سه روز آمده بودند، اما پس از گذشت 37 روز نه تنها به اهداف خود نرسیدند، بلکه از بسیاری از مواضع خود کوتاه آمده و در بخشی محورها و همچنین حومه کییف، در حال عقب نشینی هستند.
گفته میشود پوتین توسط مشاوران و فرماندهان ارتش خود گمراه شده و اطلاعات غلط درباره توانمندی ارتش روسیه، عملکرد آنها در اوکراین و همچنین تاثیر فلج کننده تحریمها بر اقتصاد کشورش دریافت کرده است. جریان اطلاعات نادرست تا حدی است که گفته میشود وی حتی نمیدانست سربازان وظیفه به جنگ اعزام شدهاند. این موضوعات سبب شد تا رییس جمهور روسیه اعتماد خود به وزارت دفاع کشورش و در راس آن سرگئی شویگو، وزیر دفاع، را از دست بدهد.
و اما اوکراینیها که موفق شدند تا مانع پیشروی روسها شوند، در برخی نقاط نیروهای متجاوز را محاصره کردهاند. مشکلاتی نظیر ضعف لجستیکی روسها در رساندن سوخت، آذوقه، مهمات و تعمیر خودروهای آسیب دیده آن هم در چند کیلومتری مرز خود همچنان ادامه دارد.
کمبود خودرویهای ترابری نیز مشکلی دیگر است که روسها را به استفاده از خودروهای غیرنظامی وادار نمود. علاوه بر این تسلیحاتی که سالها است از خدمت خارج شدهاند را مجددا از انبار بیرون کشیده و راهی میدان نبرد کردهاند. ذخیره مهمات هدایت دقیق آنها شامل گلولههای هدایت لیزری کراسنوپول و موشکهای بالستیک اسکندر M نیز رو به اتمام است و روسیه مجددا موشکهای توچکا که مدتها پیش از خدمت خارج کرده بود را وارد میدان کرد.
شهر خارکیف که تنها 20 الی 25 کیلومتر با مرز روسیه قرار دارد همچنان سقوط نکرده و مشغول مقاومت است. ماریوپول نیز از زمین، آسمان و دریا زیر آتش روسها قرار دارد و با وجود اینکه دیگر امیدی برای حفظ شهر نیست، ولی دست کم تا زمان نوشتن این مقاله نیروهای مدافع همچنان مشغول دفاع از شهر هستند و روسیه نتنوانسته بر آنها چیره شود.
نیروهای اوکراینی تا اینجای کار شگفتی آفریدند و موفق شدند ماشین جنگی کشوری که مدعی داشتن دومین ارتش قدرتمند است را زمینگیر کنند. روسیه مدعی نابودی پدافند ارتش اوکراین است، اما دفاع ضد هوایی اوکراین هر روز چندین شکار جدید در کارنامه خود ثبت میکند. نیروی هوایی اوکراین نیز بر خلاف ادعای روسها همچنان پرواز کرده و علیه روسها عملیات میکند.
و اما پیرو مقاومت تحسین برانگیزی که اوکراینیها تا اینجای کار از خود نشان دادند، به تازگی ارتش این کشور عملیاتی شگفت انگیز در خاک روسیه انجام داد که در ادامه به شرح و بررسی آن میپردازیم.
بامداد روز جمعه و در حالی که هوا همچنان تاریک بود، دو فروند هلیکوپتر تهاجمی میل Mi-24 موسوم به هایند مرزهای شمال شرقی اوکراین را رد کرده و وارد خاک روسیه شدند. هلیکوپترها پس از 40 کیلومتر نفوذ در خاک روسیه و رسیدن به شهر بلوگورود، یک حمله راکتی علیه ذخایر سوخت پالایشگاه مستقر در این شهر انجام دادند که توسط فرماندار این شهر نیز تایید شده است.
و اما چرا عملیات مذکور را شگفت انگیز میدانیم؟ پاسخ در اینجاست که حدفاصل 80 کیلومتری خارکیف (در اوکراین) تا بلگورود، مملو از نیروهای روسی است. ضمن اینکه در شهر بلگورود نیز پالایشگاه، پایگاه و تاسیسات نظامی قرار دارد و شهر زیر چتر پدافندی ارتش روسیه است. با این حال دو میل 24 ارتش اوکراین بی آنکه کشف شوند، ضمن پرواز در خاک خود که تحت اشغال روسها است، موفق شدند به شهری که توسط پدافند هوایی محافظت میشود نیز نفوذ کنند.
در این عملیات خبری از جنگ الکترونیک نبود و دو هلیکوپتر اوکراینی برای پنهان ماندن از دید رادار تنها در ارتفاع پست پرواز کردند. نکته جالب اینجاست که روسیه دارای سامانههای متعددی برای درگیری با اهداف در ارتفاع پست است که از جمله آنها میتوان به پانتسیر S1، تور M1/M2، تانگوسکا، اوسا، استرلا 1 و 10 اشاره کرد. این سامانهها دارای سنسورهای فروسرخ نیز هستند تا مستقل از رادار نیز بتوانند هدف یابی کنند، ولی باز موفق نبودند.
حتی سامانههای S-300 و S-400 نیز دارای چندین رادار مخصوص جستجوی ارتفاع پست به منظور یافتن اهدافی نظیر هلیکوپتر هستند، اما هیچ یک از این سامانهها موفق نشدند دو هایند ارتش اوکراین را شناسایی کنند. دو هلیکوپتر پس شلیک راکتهای S-8 خود به حداقل 16 مخزن سوخت، با موفقیت منطقه را ترک و سالم به پایگاه خود بازگشتند. شجاعت 4 خدمهای که حاضر شدند راهی این ماموریت شوند نیز بی مانند است. البته هرچند این عملیات تاثیرگذار بود، با این حال پیچیدگی و خطر عملیات حمله به H3 که نیروی هوایی کشورمان در زمان جنگ با عراق انجام داد، بسیار بیشتر و با ارزشتر است.
نباید از این موضوع غافل شد که به دلیل فاصله زیاد، هلیکوپترهای اوکراینی به احتمال زیاد مخزن سوخت خارجی نیز با خود حمل میکردند که سبب افزایش سطح مقطع راداری آنها میشد. با این حال همانطور که گفته شد، رادارهای ارتفاع پست و سامانههای کوتاه برد نتوانستند آنها را کشف کنند. در حال حاضر روسها در شرایط جنگی به سر میبرند و با توجه به حمله موشکی 3 روز پیش به بلگورود، پدافند این شهر دائما در حالت آماده باش و فعال است.
این موضوع و همچنین فعالیت نیروی هوایی اوکراین که همچنان ادامه داد، ضعف پدافند روسیه را آشکار میسازد. روسها مدعی داشتن برترین سیستمها پدافندی هستند اما عملیات اخیر ارتش اوکراین این ادعا را به شدت زیر سوال میبرد.
و اما علاوه بر سامانهها و رادارهای زمین پایه، رادارهای هوابرد موسوم به آواکس نیز مانعی دیگر در مسیر هلیکوپترهای ارتش اوکراین در راه رسیدن به بلگورود هستند. آواکسهای بریوف A-50 ارتش روسیه همواره در مرز پرواز کرده تا فعالیتهای هوایی اوکراین را سریعا به واحدهای خودی گزارش دهند، اما به نظر میرسد آنها نیز موفق نشدند هلیکوپترهای Mi-24 را کشف کنند.
توان جنگ الکترونیک روسیه نیز به شدت زیر علامت سوال قرار دارد. زیرا شاهد آن هستیم که پهپادهای اوکراینی بدون هیچ مشکلی تا بالای سر روسها میروند و جنگ الکترونیک روسها حتی نمیتواند در کار کوادکوپترهای تجاری و غیرنظامی نظیر انواع مدلهای DJI که ارتش اوکراین برای شناسایی، کنترل آتش و حمله حمله مورد استفاده قرار میدهد نیز اخلال ایجاد کند. این در حالی بود که روسها پیشتر مدعی شدند سامانه جنگ الکترونیک با برد 5 هزار کیلومتر و قابلیت اخلال در عملکرد ماهوارهها ساختهاند.
ارتش روسیه در حالی ادعای دومین قوای نظامی برتر در دنیا را دارد که حتی سامانههای ناوبری آنها درست کار نکرده و خلبانان جنگندههای روسی در کابین هواگرد خود از دستگاههای GPS تجاری گارمین استفاده میکنند. حملات هوایی روسها نیز تقریبا به طور کامل با استفاده از بمبهای سقوط آزاد و راکتهای غیرهدایتی صورت میگیرد و خبری از مهمات هدایتی نیست؛ طوری که تاکنون تنها یک مورد حمله با استفاده از بمب هدایت ماهوارهای مشاهده شده است.
حمله هوایی به بلگورود در حالی صورت میگیرد که 3 روز قبل نیز مجددا یک انبار مهمات متعلق به ارتش روسیه در این شهر، هدف حمله موشک بالستیک توچکا U ارتش اوکراین قرار گرفت. این نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم است که خاک اصلی روسیه مورد حمله قرار میگیرد. ناگفته نماند در حمله هلیکوپترهای میل Mi-24 هایند ارتش اوکراین کسی کشته یا مجروح نشد که برگ زرینی در کارنامه ارتش آنها میباشد، چرا که به غیرنظامیان آسیبی نرساندند. در ویدیوی فوق دیده میشود که هایند اوکراینی بر فراز منازل روسها پرواز میکند، اما به سوی آنها آتش نمیگشاید. در حالی که روسیه غیرنظامیان را نیز هدف قرار میدهد.
در این بین برخی اکانتهای روسی و رسانههای نزدیک به آنها به منظور لاپوشانی این موفقیت، سعی کردند حمله مذکور را کار ارتش روسیه به منظور داشتن بهانه برای حملات بیشتر به اوکراین قلمداد کنند، اما با توجه به اینکه تاکنون شهرهای خارکیف، ماریوپول، وولنوواخا، چرنیهیف عملا با خاک یکسان شده و یا روسها از مهمات ممنوعه نظیر بمبهای گرمافشاری (آتش زا)، فسفر سفید، تسلیحات خوشهای استفاده کردهاند، به نظر نمیرسد منتظر بهانه بوده باشند.
همچنین آنها در حال حاضر مشغول عقب نشینی از برخی نقاط و همچنین مواضع خود هستند که مجددا خلاف ادعای انتظار بهانه برای حملات بیشتر است؛ برای مثال ارتش روسیه فرودگاه گوستومل (فرودگاه آنتونوف) را که با شمار بالایی تلفات نیروهای هوابرد در ابتدا اشغال و سپس حفظ کرد را خالی نمود. علاوه بر این ویدیوهای منتشر شده از هلیکوپترها و حملات راکتی آنها و همچنین تایید این موضوع توسط مقامات دولتی روسی را نباید فراموش کرد.
در نخستین روز از جنگ خلیج فارس در سال 1991، هشت فروند هلیکوپتر تهاجمی آمریکایی AH-64 آپاچی در سکوت رادیویی ضمن پرواز در ارتفاع پست به عمق خاک عراق، به یک پایگاه پدافند هوایی عراق رسیده و با شلیک موشکهای کوتاه برد AGM-114 هلفایر، آن ایستگاه را مورد حمله قرار داده و بدین ترتیب عملیات توفان صحرا علیه عراق آغاز شد. در آن زمان عراق نیز سامانهها و رادارهای پدافندی ساخت روسیه داشت.