سیاره ها و ستاره های زیادی در فضا وجود دارند که جهانی عجیب و رازآلود را رقم زدهاند؛ اما امروز میخواهیم به ۹ مورد از خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری بپردازیم.
ما هر روز چیزهای جدیدی درباره اسرار فضا میآموزیم. در آپریل 2019 اولین تصویر از یک سیاه چاله منتشر شد و در سال ۲۰۲۱ نیز مریخنورد استقامت توانست سطح سیاره سرخ را لمس کند.
اگرچه این دستاوردهای فوقالعاده ناسا شانس ما را برای اکتشاف هرچه بیشتر در هستی افزایش داده است؛ اما همچنان بخش زیادی از فضا و مخصوصا کهکشان راه شیری وجود دارد که رازآلود باقی مانده است. با گجت نیوز همراه باشید تا به ۹ مورد از خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری بپردازیم.
نکاتی جالب و اسرارآمیز درباره خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری
اختلاف نظر فضایی: ستاره بارنارد
ستاره بارنارد نه به خاطر سیاره هایی که دارد، بلکه به خاطر سیاره هایی که ندارد، معروف شده است. بارنارد چهارمین ستاره نزدیک به زمین است و از دهه ۱۹۶۰ بحث داغی بین اخترشناسان شکل گرفته است که آيا سیارهای به دوره این ستاره میچرخد یا خیر. در حال حاضر جواب این سوال خیر است؛ اما پس از اعلام رسمی Peter Van de Kamp در سال ۱۹۶۳ و حداقل برای ۱۰ سال پاسخ این سوال «بله» بود.
در واقع اخترشناسان گمان میکردند که دو سیاره گازی غول پیکر به دور ستاره بارنارد میچرخند. Van de Kamp نیز هرگز از ادعای خود دست نکشید؛ اما در اواخر دهه ۱۹۹۰، تلسکوپ هابل نشان داد که چنین چیزی غیرممکن است. هرچند که هابل احتمال وجود سیاره در اطراف بارنارد را به طور کلی رد نکرد، بلکه مشخص شد سیاره بزرگی در یک فاصله مشخص از این ستاره وجود ندارد.
بنابراین هنوز این احتمال وجود دارد که یک دنیای سنگی کوچک یا یک غول یخی به اندازه نپتون در آن منطقه باشد. بررسیهای فرازمینی ممکن است در آینده این اختلاف نظر معروف را برای همیشه تمام کنند و یا حتی آن را شدت بخشند؛ اما در هر حال سیاره های اطراف بارنارد، یکی از خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری باقی میمانند.
اولین سیاره فراخورشیدی: PSR B1257+12 A
بیست سالی میشود که مشغول بررسی سیاره های اطراف ستارههای شبیه به خورشید هستیم؛ اما سابقه بررسی سیاره های خارج از منظومه شمسی کمی بیشتر است. اولین سیاره فراخورشیدی کشف شده PSR B1257+12 A نام دارد و کمی از ماه بزرگتر است. این سیاره به دور یک تپ اختر میچرخد.
سیارههای موجود در این سیستم در سال ۱۹۹۲ و به واسطه تاثیری که روی ستاره خود میگذاشتند، کشف شدند. تپ اخترها به عنوان دقیقترین ساعتهای هستی شناخته میشوند؛ اما یک چیز باعث شده بود که پالس PSR B1257+12 کمی نامنظم باشد. در نهایت اخترشناسان متوجه شدند که مقصر دو سیاره هستند. بعدها ادعاهایی نیز درباره سیاره سوم شد؛ اما کمی بعد دانشمندان آن را پس گرفتند.
اولین سیاره در اطراف یک ستاره شبیه به خورشید: 51 Pegasi b
اگرچه 51 Pegasi b اولین سیاره کشف شده نیست؛ اما چون اولین سیاره تایید شده در اطراف یک ستاره شبیه به خورشید است، جزء خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری به حساب میآيد. این سیاره نسبت به مواردی که دانشمندان پیشتر دیده بودند، کاملا متفاوت بود و میتوانست در تنها چند روز یک بار دور سیاره خود بچرخد.
کشف 51 Pegasi b زمینهساز کشف غولهای گازی زیادی (مشتریهای داغ) شد که در مدارهایی کوتاهتر از عطارد قرار داشتند. همچنین در سال 2015 دانشمندان توانستند با استفاده از یک روش جدید متوجه حضور بخار آب در جو 51 Pegasi b شوند.
در واقع ما میتوانیم به جای اینکه به سایه تاریک 51 Pegasi b در هنگام گذر از جلوی ستارهاش نگاه کنیم، با بررسی نور مرئی ساطع شده از آن، مواردی همچون انحراف مداری و جرم آن را محاسبه کنیم. البته شاید این موارد در مقایسه با اطلاعاتی که درباره سیارههای موجود در منظومه شمسی داریم، ساده به نظر برسند؛ اما فراموش نکنیم که 51 Pegasi b یک سیاره فراخورشیدی است که ۵۰ سال نوری با زمین فاصله دارد.
پیرترین سیاره: PSR B1620-26b
تلفظ اسم این سیاره کار راحتی نیست؛ اما PSR B1620-26b یکی از خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری است زیرا ۱۲.۷ میلیارد سال سن دارد. در واقع از خود هستی فقط کمی جوانتر است.
این سیاره پیر همزمان به دور یک تپ اختر و یک کوتوله سفید که خود باقیمانده یک ابرنواختر است، میچرخد. در واقع دو ستاره اشاره شده به دور مدار همدیگر میچرخند و غول گازی پیر ما نیز در مرکز گرانشی آن دو حرکت میکند.
سیاره سنگی: Gliese 876d
این سیاره خاص تنها ۱۵ سال نوری با زمین فاصله دارد و با وجود اینکه از زمین بزرگتر است، آنقدر کوچک است که دارای سطح سنگی باشد. هرچند که بهتر است برای مسافرت به آنجا هیجان زده نشوید؛ زیرا یکی از خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری عملا یک جهنم است.
روزها در این سیاره تنها اندکی زودتر از زمین به پایان میرسند؛ اما Gliese 876d در فاصلهای بسیار کوتاهتر از فاصله عطارد از خورشید قرار گرفته استو به همین خاطر بسیار داغ است. کشف این سیاره در سال ۲۰۰۵ از آن جهت خاص جلوه کرد که متوجه شدیم امکان دارد در خارج از منظومه شمسی نیز دنیاهایی مملو از صخره و سنگ وجود داشته باشند.
سیارهای در کمربند حیات: Gliese-581d
چهار سیاره نسبتا کوچک به دور ستاره Gliese-581 میچرخند که دو تا از آنها ممکن است دارای شرایط حیات باشند. Gliese-581c در لبه داخلی کمربند حیات قرار گرفته و ممکن است به سرنوشتی مشابه سیاره زهره دچار شده باشد؛ اما سیاره دیگر که Gliese-581d نام دارد در لبه بیرونی قرار گرفته است و شانس بیشتری از نظر میزبانی شرایط حیات دارد.
این دو سیاره از این جهت که اولین سیاره های فراخورشیدی کشف شده کهکشان راه شیری در محدوده کمربند حیات ستاره خود هستند، خاص جلوه میکنند.
کوتوله گازی: Kepler-11f
یک مشکل در دستهبندی سیارههای فراخورشیدی کوچک وجود دارد. ما تعدادی سیاره در فضا دیدهایم که بزرگتر از زمین و کوچکتر از نپتون هستند؛ اما در منظومه شمسی چنین سیارهای وجود ندارد. به همین خاطر پی بردن به ماهیت آنها کمی سخت است.
اندازه یک سیاره باید تا چه حدی باشد که بگوییم به احتمال زیاد با یک سیاره سنگی همچون زمین یا مریخ مواجه هستیم و در چه اندازهای یک سیاره یک غول یخی همچون اورانوس و نپتون خواهد بود؟ البته درباره سیاره Kepler-11f که گویا نسخه کوچک شدهای از نپتون است، تردیدی وجود ندارد. همچنین تراکم این سیاره به اتمسفری مشابه زحل با تنها یک هسته سنگی کوچک اشاره کرد.
از آنجایی که Kepler-11f یک دستهبندی جدید با نام کوتولههای گازی را ایجاد کرد، جزء خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری قرار میگیرد.
شبیهترین سیاره به زمین: Kepler-452b
از میان سیاره هایی که تاکنون کشف شدهاند، Kepler-452b بیشترین شباهت را به کره زمین دارد. ستاره این سیاره هم اندازه خورشید است و هر سال در آن هم کمی بیشتر از زمین طول میکشد. این سیاره از نظر ابعاد تنها اندکی از سیاره ما بزرگتر است و از طرفی دیگر در کمربند حیات ستاره خود قرار دارد.
هرچند که همهچیز ایدهآل نیست. اول از همه اینکه این سیاره ۱۰۰۰ سال نوری با ما فاصله دارد و سفر به آن با حداکثر سرعت کنونی بشر حداقل میلیونها سال طول میکشد. دوم اینکه این سیاره ۱.۵ میلیارد سال پیرتر از زمین است که یعنی احتمالا ستاره آن آنچنان بزرگ شده که سیاره را غیر قابل سکونت کرده است. هرچند که این سیاره زمانی میتوانسته قل دوم زمین نام گیرد.
سیارهای با تصویر متفاوت: 1RXS J160929.1−210524
1RXS J160929.1−210524 یکی از خاص ترین سیاره های کهکشان راه شیری به حساب میآيد؛ زیرا اولین سیاره فراخورشیدی است که دانشمندان توانستهاند به طور مستقیم از آن تصویربرداری کنند. در واقع تصویری که در اینجا میبینید، یک طرح مفهومی یا گرافی که کاهش نور ستاره در هنگام گذر سیاره از جلوی آن را به تصویر میکشد، نیست. ما در اینجا تصویر واقعی این سیاره فراخورشیدی را داریم.
اکثر سیارههای فراخورشیدی را باید به صورت غیر مستقیم و با استفاده از روشهایی همچون سرعت شعاعی یا زمانسنجی که در آن به دنبال کاهش محسوس در نور روی سطح یک سیاره هستند، شناسایی کرد. در واقع برای شناسایی یک سیاره فراخورشیدی با استفاده از تلسکوپ به تجهزات بسیار پیشرفتهای در حد تلسکوپ جیمز وب نیاز است که تا چندی پیش در دسترس نبودند.
اما سیارههای داغتر و جوانتر را میتوان با استفاده از تلسکوپهای مناسب دیگر هم شناسایی کرد و این همان اتفاقی است که برای 1RXS J160929.1−210524 رخ داد. این ستاره بزرگتر از مشتری است و نسبتا جوان تلقی میشود. تصویر این سیاره در سال ۲۰۰۸ منتشر شد. در واقع برای اولین بار بود که ما یک سیاره فراخورشیدی را مستقیم میدیدم و پیش از آن تنها دستاورد مشابه به ثبت تصویر یک کوتوله قهوهای مربوط میشد.
به نظر شما کدامیک خاص ترین سیاره کهکشان راه شیری است؟