دادههای جمعآوری شده از تلسکوپ فضایی هابل به کشف بزرگترین ستاره دنباله دار در حال چرخش به دور خورشید منجر شد.
تلسکوپ فضایی هابل برای مطالعه روی انواع اجرام فضایی، کاربرد دارد؛ از کهکشانهای دوردست تا سیارات فراخورشیدی و حتی سیارات منظومه شمسی خودمان. اما تازهترین کشف آن، یک کهکشان یا ستاره و سیاره نیست؛ بلکه دنباله دار است. آن هم بزرگترین دنباله دار یخی که تا به امروز دیده شده است.
چیزهایی که به عنوان ستاره دنباله دار میشناسیم، در واقع اجرامی یخی هستند که در فضا به دور خورشید میچرخند. وقتی به خیلی به خورشید نزدیک و گرم شوند، گازهایی آزاد میکنند که دنباله یا دم آنها را شکل میدهد.
دنباله دارها از این لحاظ برای اخترشناسان اهمیت دارند که جزو قدیمیترین اجرام موجود در منظومه شمسی محسوب میشوند. پس میتوانند سرنخهایی از نحوهی شکلگیری سیارات به ما بدهند. بسیاری از دنباله دارهای منظومه شمسی از آن سوی مدار نپتون، ناحیهای موسوم به ابر اورت (Oort Cloud) سرچشمه میگیرند.
مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل نشان میدهد این دنباله دار به اسم C/2014 UN271، رکوردشکنی کرده است؛ زیرا طولی نزدیک به 130 کیلومتر دارد. طول بزرگترین دنباله دار پیشتر دیده شده، به 100 کیلومتر هم نمیرسید.
دیوید جویت از دانشگاه لس آنجلس کالیفرنیا دراینباره میگوید:
ما همیشه به بزرگ بودن این دنباله دار مظنون بودیم؛ چون برای چنین فاصله زیادی، بیش از حد نورانی بود؛ آن هم در حالی که هزاران دنباله دار از این فاصله اصلا دیده نمیشوند. حالا شک ما به یقین تبدیل شده است.
کشف بزرگترین دنباله دار توسط تلسکوپ فضایی هابل
این دنباله دار نخستین بار در سال 2010 دیده شد و درخشندگی غیرعادی آن، توجه اخترشناسان را به خود جلب کرد. البته در فاصله 4.8 میلیارد کیلومتری از خورشید، خیلی از ما دور بود. یک دهه بعد، C/2014 UN271 به ما نزدیکتر شد؛ هر چند که حالا هم 3.2 میلیارد کیلومتر از خورشید فاصله دارد.
اما اندازهگیری ابعاد دنباله دارها، کار چالشبرانگیزی است؛ چرا که هسته یخی آنها با پوستهای از گرد و غبار احاطه میشود. از طرفی، هابل به علت فاصله زیاد، قادر به رویت هسته C/2014 UN271 نبود. بنابراین، محققان تصاویر ثبت شده توسط هابل را با دادههای رادیویی تجمیع و مدلسازی کامپیوتری کردند تا ببینند این دنباله دار باید چقدر بزرگ باشد که چنین بدرخشد.
نتیجهگیری آنها، وزن 500 تریلیون تنی دنباله دار C/2014 UN271 بود؛ یعنی صدها هزار بار سنگینتر از دنباله دارهای معمولی!
به توصیف مان-تو هویی، محقق ارشد از دانشگاه علم و فناوری ماکائو:
این یک شی اعجابانگیز است که با وجود فاصله زیاد از خروشید، فعالیت شدیدی دارد. ما حدس میزدیم باید دنباله دار بزرگی باشد؛ اما برای اطمینان، نیازمند دادههای بهتری بودیم.
این غول یخی، با سرعتی بیش از 35 هزار کیلومتر بر ساعت به خورشید نزدیک میشود؛ ولی از مدار زحل جلوتر نمیآید و خطری برای زمین ندارد.