بلو اسپیر یکی از تسلیحات احتمالی مطرح شده برای ارسال به اوکراین است که نقش ضد کشتی داشته و سامانه دفاع ساحلی محسوب میشود.
روسیه و اوکراین دارای مرز آبی مشترک در دریای سیاه هستند و شماری از مهمترین پایگاههای دریایی روسیه در ساحل این دریا قرار دارند. ناوگان دریای سیاه نیز به واسطه موقعیت جغرافیایی این ناحیه و هم مرز بودن با ترکیه، بلغارستان و رومانی که هر 3 عضو ناتو هستند، از یگانهای با اهمیت نیروی دریایی روسیه است و علاوه بر شناورهای رزمی سطحی و زیرسطحی و همچنین کشتیهای تدارکاتی و تهاجمی دوزیست، دست کم 4 کشتی اطلاعاتی (جاسوسی) نیز دارد.
اگر اوکراینیها سلاحهای لازم را در اختیار داشته باشند، میتوانند این دریا را برای ناوگان دریای سیاه نیروی دریایی روسیه به شدت نا امن کنند. این موضوع میتواند رنگ واقعیت به خود گیرد، چرا که به تازگی برخی کارشناسان نظامی در گفتگو با خبرگزاری The National اظهار داشتند که اوکراین ممکن است در آینده سامانه دفاع ساحلی بلو اسپیر (Blue Spear؛ به معنی نیزه آبی) را دریافت کند. این سامانه در صورتی که به دست مدافعان برسد، ورق در دریای سیاه برمیگردد.
بلو اسپیر بر پایه موشک ضد کشتی اسرائیلی گابریل 5 ساخته و حاصل تلاش کمپانی هوافضا و دفاعی «صنایع هوافضای اسرائیل» موسوم به IAI و کمپانی هوافضا، مهندسی و نظامی ST Engineering در سنگاپور است که به صورت شراکت 50/50، کنسرسیومی به نام پروتئوس (Proteus) تشکیل و موشک مذکور را برای فروش جهانی طراحی و به تولید رسانده و آن را به عنوان جایگزینی برای سامانه دفاع ساحلی هارپون آمریکایی و اگزوسه فرانسوی پیشنهاد میدهند.
در حال حاضر استونی تنها خریدار بلو اسپیر است. این کشور یکی از اصلیترین حامیان اوکراین در جنگ است و با اختصاص 0.8 درصد از تولید ناخالص داخلی به اوکراین، به نسبت ابعاد اقتصاد خود، در مقایسه با کشورهای دیگر بخش بیشتری از تولید ناخالص داخلی خود را صرف پشتیبانی از اوکراین نمود. برای مقایسه بد نیست بدانید آمریکا با این که نزدیک به 10 میلیارد دلار به اوکراین کمک کرده، کمتر از 0.05 درصد از تولید ناخالص ملی خود را به این کار اختصاص داده است.
این موضوع که استونی کاربر بلو اسپیر (نام دیگرش: 5G SSM) خواهد شد بایستی روسیه را به شدت نگران کند. زیرا 2 روز پیش وزیر امور خارجه این کشور اظهار داشت که تل آویو ارسال تسلیحات اسرائیلی به اوکراین را برای تالین ممنوع نکرده است. این بدان معناست استونی در ارسال تسلیحات اسرائیلی ارتش خود شامل سامانه دفاع ساحلی بلو اسپیر، موشکهای ضد تانک اسپایک LR 2، تفنگ دوربین دار گالیل و تیربار سبک نِگِو برای اوکراینیها هیچ محدودیتی ندارد.
همچنین بعید است دولت نفتالی بنت همچون سابق مانع انتقال تسلیحات اسرائیلی از کشورهای دیگر به اوکراین شود. زیرا طی چند روز اخیر سرگئی لاوروف مدعی شد که هیتلر خون یهودی داشت و یهودستیزترین افراد، از خود یهودیان بودهاند. همچنین اظهار داشت اسرائیل از نئونازیهای اوکراین حمایت و زلنسکی که یهودی است نیز یک نازی میباشد. این حرفها سبب خشم دولت اسرائیل شد و تمام محدودیتهای ارسال سلاح را برای کشورهای حوزه بالکان برداشت.
موشک بلو اسپیر تا 400 کیلومتر برد دارد؛ بدان معنا که تمام بخش شمالی دریای سیاه که قلمرو روسیه است و پایگاههای دریایی این کشور در ساحل آن واقع هستند زیر آتش این سامانه قرار میگیرد. مهمترین پایگاه دریای سیاه روسیه در بندر سواستوپول واقع در شبه جزیره کریمه قرار دارد که از سال 2014 به اشغال در آمد؛ سامانه بلو اسپیر تمام این شبه جزیره و پایگاه دریایی روسیه در آن را تحت پوشش قرار میدهد و عملا استفاده از این پایگاه برای روسها غیرممکن میشود.
بلو اسپیر در فاز پایانی حمله برای پنهان ماندن از دید پدافند دشمن، در ارتفاع 2.5 متری از سطح آب به روش سینه مال پرواز کرده و همچنین مانور گریز اجرا میکند تا در صورت کشف، هدف گرفتنش سخت باشد. اگر تمام مسیر را به روش سینه مال بپیماید، بردش به 290 کیلومتر کاهش مییابد، از این رو در صورتی که نیاز به درگیری در حداکثر برد باشد، موشک ابتدا در ارتفاع بالا پرواز و در فاز پایانی در ارتفاع پست پرواز میکند تا با استفاده از کروی بودن زمین مخفی شود.
موتور جت این موشک از نوع توربوجت است و امکان پرواز با سرعت نزدیک به سرعت صوت را میدهد. سرعت بالا اما فروصوت به موشک امکان پرواز در ارتفاع بسیار پست را میدهد، ضمن اینکه اثر صوتی و حرارتی آن نیز کمتر که سبب سختتر شدن کشف موشک میشود. بلو اسپیر را میتوان پیش از شلیک برنامه ریزی و مسیر پروازی را برایش مشخص نمود و یا کار انتخاب مسیر را به کامپیوترش واگذار کرده تا بسته به نوع ماموریت، به صورت خودکار آن را انتخاب کند.
برای ناوبری موشک به سامانه هدایت داخلی و ماهوارهای GPS مقاوم در برابر اخلال مجهز است. همچنین دارای سیستم پیوند داده (دیتا لینک) است تا به صورت لحظهای اطلاعات هدف را از نیروهای خودی دریافت و موقعیت خود را برای کاربر ارسال کند. به کمک این سیستم میتوان در طول پرواز ماموریت، هدف و مسیر پرواز را تغییر داده و موشک را در جهتی جدید به سمت هدف دیگری با روش پروازی متفاوت هدایت کرد و یا در صورت انصراف از حمله، خود را تخریب کند.
در فاز پایانی حمله موشک با استفاده از رادار پیشرفته خود (که احتمالا از نوع آرایه فازی فعال است) هدف را کشف و با قفل روی آن، به سمتش میرود. به گفته سازنده این موشک در برابر شدیدترین و قویترین حملههای جنگ الکترونیک و پادکارهای دشمن نیز مقاوم است و منحرف نمیشود که این حرف احتمال آرایه فازی فعال بودن رادار را افزایش میدهد. این موشک همچنین در هر شرایط آب و هوایی و هر ساعت از شبانه روز قادر است شلیک شده و عملیات انجام دهد.
سرجنگی بلو اسپیر بسته به منابع مختلف بین 150 تا 250 کیلوگرم وزن دارد که برای غرق کردن شناورهای سبک و از کار انداختن شناورهای سنگین کافی است. وزن کلی موشک بدون پرتابگر کمکی که هنگام شلیک وظیفه تامین رانش اولیه را برای رساندن موشک به سرعت لازم جهت روشن شدن موتور جت را دارد نیز برابر با 760 کیلوگرم و طول آن بدون احتساب پرتابگر 5.34 متر است. دهانه بال یعنی فاصله دو سر بالهایش از یکدیگر نیز بایستی کمتر از 1.6 متر باشد.
بلو اسپیر چند منظوره است و علاوه بر نقش ضد کشتی، میتواند به عنوان یک موشک کروز علیه اهداف مختلف حاضر در خشکی نظیر مقر فرماندهی یا پایگاه هوایی نیز شلیک شود. این موشک با هر نوع هدف ثابت و متحرک دریایی و زمینی درگیر شده و سرجنگی آن توان تخریب بالایی دارد. استونی قرار است از سال 2023 آن را ردیافت کرده و در صورتی که جنگ تا آن زمان طول بکشد، ممکن است موشک به دست اوکراینیها رسیده و ضربات سختی بر روسها وارد کند.
ارتش اوکراین در ماهی که گذشت با استفاده از سامانه دفاع ساحلی بومی نپتون و شلیک دو موشک از آن، ناو موشک انداز مسکوا متعلق به نیروی دریایی روسیه که در دریای سیاه بود را مورد اصابت قرار داده که سبب غرق شدن کامل آن شد. مسکوا بزرگترین و سنگینترین شناور نظامی غرق شده بر اثر آتش دشمن پس از جنگ جهانی دوم محسوب میشود. به تازگی نیز منابع اوکراینی خبر از هدف قرار گرفتن ناوچه روسی آدمیرال ماکاروف مجددا با موشک نپتون خبر دادهاند.
در صورتی که جنگ آنقدر طول بکشد که سامانه بلو اسپیر نیز به دست اوکراینیها برسد، روسیه بایستی برای عملیات در دریای سیاه تجدید نظر کند. ناگفته نماند IAI نمونهای از بلو اسپیر موسوم به Sea Serpent را با همکاری شعبه بریتانیایی از کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی فرانسوی تالس (Thales) به عنوان جایگزینی برای موشکهای ضد کشتی آمریکایی هارپون بلاک 1C که روی شناورهای رزمی نیروی دریایی بریتانیا نصب شده طراحی و به آنها پیشنهاد داده است.