وجود سیاه چاله در فضا اثبات شده است؛ اما با توجه به نظریه نسبیت عام اینشتین میتوان به وجود سفید چاله نیز پی برد. آیا تاکنون سفید چاله ای در فضا دیده شده است؟
لازم نیست یکی از علاقهمندان فیلمهای علمی تخیلی یا فارغالتحصیل اخترفیزیک باشید تا نام سیاه چاله، سفید چاله و کرم چاله به گوشتان خورده باشد. در طول چند دهه گذشته سیاه چاله ها اذهان افراد مختلف از دانشمندان گرفته تا حتی نوجوانان را درگیر خود کردهاند. به همین خاطر نیز گمانهزنیهای زیادی را درباره سیاه چالهها و همتایان نظری آنها، سفید چاله ها شنیدهایم.
برخی گمان میکنند که این دو میتوانند راهی برای سفر به بخشهای دور دست کیهان باشند و یا حتی زمینه را برای سفر در زمان فراهم کنند. با گجت نیوز همراه باشید تا با جزئیات بیشتری به بررسی سفید چاله ها بپردازیم.
همهچیز درباره سفید چاله؛ از شکلگیری تا احتمال وجود
بر اساس مجله Astronomy، برای اولین بار در سال ۱۹۶۴ بود که دانشمندان توانستند یک جرم فضایی خاص که از خود اشعه ایکس ساطع میکرد را مشاهده کنند. آنها کشف جدید را Cygnus X-1 نامیدند . البته از آنجایی که نظریه مربوط به سیاه چاله پیشتر شکل گرفته بود، ولی ثابت نشده بود، دانشمندان از Cygnus X-1 به عنوان یک سیاه چاله یاد نکردند.
یک دهه پس از کشف اولیه، Cygnus X-1 به موضوع یک شرطبندی معروف بین Kip Thorne و Stephan Hawking تبدیل شد. آنها مجبور شدند تا سال ۱۹۹۰ و انتشار اولین تایید رسمی Cygnus X-1 به عنوان یک سیاهچاله صبر کنند، تا برنده شرط مشخص شود. در نهایت در سال 2011 چندین مطالعه علمی تایید کردند که جرم آسمانی مشاهده شده، یک سیاه چاله بوده است.
اگر وجود سیاه چاله اثبات شده است، چرا تاکنون دانشمندان مدرکی برای وجود همتای دیگر آن یعنی سفید چاله نیافتهاند؟
ارتباط سیاه چاله با سفید چاله
در سال ۱۹۱۵ آلبرت اینشتین نظریه نسبیت عام خود را منتشر کرد. کمی بعد یک فیزیکدان آلمانی به نام کارل شوارتزشیلد راه حلی برای معادله اینشتین ارائه کرد و به واسطه آن عملا مفهوم سیاه چاله را ایجاد کرد. سپس یک فیزیکدان اتریشی به نام لودویگ فلم به بررسی راه حل شوارتزشیلد پرداخت و متوجه شد که میتوان راه حل دیگری نیز برای معدله اینشتین ارائه کرد. این راه حل به ایجاد مفهومی به نام سیاه چاله منجر شد.
Ludwig Flamm تحقیقات خود را گسترش داد و نظریهای مبنی بر احتمال ارتباط بین دو راه حل را ارائه کرد. به باور او یک گذرگاه فضازمان میتواند یک سمت چاله را به سمت دیگرش وصل کند. در سال ۱۹۳۵ اینشتین و نیتان روزن به یک نظریه (بسیار مشابه) در رابطه با یک گذرگاه رسیدند که در نهایت پل اینشتین-روزن نام گرفت. بعدها نیز یک فیزیکدان به نام جان ویلر آن را کرم چاله نامید.
سیاه چاله ها و سفید چاله ها کاملا برعکس همدیگر عمل میکنند. سیاه چالهها نور را به داخل خود میکشند؛ اما اگر سفید چاله وجود داشته باشد، نور را به بیرون پرتاب میکند. از طرفی اجرام نمیتوانند از کشیده شدن به مرکز سیاه چاله فرار کنند (در صورت گذر از افق رویداد)، ولی از آن طرف هیچ جرمی قادر به ورود به سفید چاله نیست.
اگر این دو به همدیگر متصل باشند، میتوان گفت که شبیه یک راه برای ورود و خروج هستند.
نحوه ایجاد سیاه چاله
زمانی که یک ستاره بزرگ میمیرد، این احتمال وجود دارد که سیاه چاله ایجاد شود. به محض اینکه تمام سوخت گرما هستهای درون هسته یک ستاره تمام شود، هسته ناپایدار خواهد شد. همین نیز سبب میشود که هسته به سرعت به درون خود فرو بریزد و بخشهای بیرونی را نیز در فضا پرتاب کند. هسته فرو ریخته ظرفیت تبدیل به یک سیاه چاله را دارد. یک جرم آسمانی با چگالی بینهایت و نیروی گرانش فوقالعاده بالایی که حتی نور نیز نمیتواند از آن فرار کند.
برخلاف سیاه چالهها، سفید چاله ها هیچ نیروی گرانش یا تاثیری روی محیط اطراف خود ندارند و به همین خاطر نمیتوان آنها را با استفاده از تلسکوپ دید. در حال حاضر سفید چاله ها صرفا مفاهیم تئوریکی هستند که دانشمندان برای کمک به مطالعه هرچه بهتر سیاه چاله ها به وجود آوردهاند.
برای بررسی یک سیاه چاله، دانشمندان با استفاده از مفاهیم ریاضی بخشی که در اطراف آن قرار دارد را کاوش میکنند. وقتی آنها این محاسبات را بدون در نظر گرفتن جرمی که درون افق رویداد سیاه چاله قرار دارد، انجام میدهند؛ یک سفید چاله فرضی را به وجود آوردهاند.
ظاهر سفید چاله
اگر فردی درون یک فضاپیما بتوانید از نزدیک یک سفید چاله را مشاهده کند، در ابتدا آن را بسیار شبیه به سیاه چاله خواهد یافت. مخصوصا اینکه نشانههایی از چرخش و حلقهای از گازها و غبار را در اطراف افق رویداد آن میبیند. تفاوت بین این دو زمانی آشکار میشود که سفید چاله به جای کشیدن نور به درون خود (همانند سیاه چاله)، شروع به پرتاب نور به بیرون کند.
فیزیکدانان سفید چاله را سیاه چالهای توصیف میکنند که در زمان به عقب میرود. آنها همچنین گمان میکنند که اجرام داخل سفید چاله محبوس نخواهند شد و میتوانند از آنجا به جای دیگری سفر کنند. البته از آنجایی که هیچ چیزی نمیتواند وارد سفید چاله شود، سایر اعضاء کیهان هیچ تاثیری روی منبع اصلی آن نخواهد داشت.
John Staughton از وبسایت Science ABC در توضیح ماهیت منحصر به فرد سفید چاله گفت:
ممکن است برخی المانها از گذشته بینهایت دور روی زمان حال تاثیر بگذارند؛ اما ما فارغ از میزان تلاشی که میکنیم، نمیتوانیم روی گذشته تاثیر بگذاریم.
در حال حاضر پژوهشگران (حداقل به صورت عمومی) شواهدی مبنی بر وجود سفید چاله در فضا ارائه نکردهاند. ممکن است حتی یکی از آنها در کهکشان راه شیری وجود داشته باشد؛ اما در حال حاضر فقط در نظریههای علمی دیده میشوند.