به‌کارگیری تکنولوژی‌های هوشمندانه راهکار فوق‌العاده‌ای است که اوکراین با استفاده از آن دنبال تغییر نتیجه نهایی جنگ با روسیه است. در ادامه به بررسی این تکنولوژی‌ها می‌پردازیم.

تاریخ ثابت کرده است، در صورتی که کشورها بتوانند از فناوری‌ها و تکنولوژی‌ها به سود خود استفاده کنند، در جنگ‌ها همیشه پیروز خواهند شد. به عنوان مثال، در سال 1415 هنری پنجم پادشاه انگلیس توانست فرانسوی‌ها را در نبرد آژینکورت به دلیل استفاده از کمان‌های پیشرفته و نیزه‌های بلندی که به تازگی ساخته بودند، شکست دهد. با توجه به این تاثیر تکنولوژی در پیروزی‌ها، جنگ در اوکراین ممکن است جور دیگری به پایان برسد؛ و این اتفاق تنها زمانی رخ می‌دهد که اوکراینی‌ ها از فناوری‌ به سود خود استفاده کرده و نتیجه جنگ را تغییر دهند.

رسانه‌های اجتماعی و نقش آن‌ها در جنگ اوکراین

اگرچه خبرگزاری‌های جهانی اقداماتی را برای محدود کردن انتشار اخبار جنگ در این کشور انجام داده‌اند، اما به دلیل گستره بودن شبکه‌های اجتماعی و استفاده از تکنولوژی، اخبار جنگ بین روسیه و اوکراین به‌صورت لحظه‌ای در حال انتشار است. وقتی صحبت از تکنولوژی خبررسانی در جنگ می‌شود، اولین چیزی که به ذهن ما می‌رسد این است که این امکان وجود دارد که اخبار و اطلاعات غلط در مورد آنچه در جنگ می‌گذرد به‌دست ما برسد. اما حقیقت این است تکنولوژی و رسانه‌های اجتماعی به‌قدری در اوکراین گسترده‌اند که برای اولین بار در تاریخ، با استفاده از اینترنت و فضای مجازی، رخ‌دادهای این جنگ به‌صورت زنده و لحظه‌به‌لحظه به جهانیان نمایش داده می‌شود. اکنون از طریق هر رسانه اجتماعی مانند توییتر، فیس بوک، تیک تاک و غیره، می‌توانید ویدیوهای مختلفی را از میدان جنگ تماشا کنید.

علاوه بر این، این جنگ نحوه تجارت و کسب درآمد شرکت‌های پیشگام در عرصه استفاده از تکنولوژی رسانه‌ای را تغییر داده است. اخبار منتشر شده توسط رسانه‌ها امروزه با قدرت ارتباط تنگاتنگی دارند. برای مثال، دولت‌ها آزادانه از پلتفرم‌های اجتماعی و رسانه ها برای گسترش تبلیغات، تغییر عقیده‌ی منتقدان خود و یا پیشبرد برنامه‌های سیاسی استفاده می‌کنند. برعکس، فعالان فضای مجازی از همان برنامه‌ها برای افزایش دنبال‌کننده‌های خود، مبارزه علیه مستبدان و سازماندهی اقدامات گسترده و جمعی علیه دولت‌های فاسد استفاده می‌کنند.

آیا شبکه‌های اجتماعی بی‌طرف هستند؟

در این راستا، فارین پالیسی به چهار مورد اشاره می‌کند که نشان می‌دهد رسانه‌های اجتماعی در حال حاضر چگونه تجارت می‌کنند. رسانه‌های اجتماعی گفته‌اند که بی‌طرف هستند و فقط اطلاعات را توزیع می‌کنند. بنابراین، آنها ثابت کرده‌اند که غیرسیاسی هستند و در راستای انتشار اخبار واقعی فعالیت می‌کنند. بنابراین مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارند. اگرچه فشارهایی بر روی توییتر و فیس بوک وجود دارد که آنها را به کمک به انکارکنندگان «هولوکاست‌ها» متهم می‌کند. در سال 2020، فیس بوک شروع به تجدید نظر در سیاست خود در زمینه کنترل محتوا کرد. جنگ در اوکراین نیز بی‌طرفی بسیاری از رسانه‌ها را از بین برد.

• یوتیوب، رسانه دولتی روسیه را مسدود کرده و بیش از 1000 کانال و 15000 ویدئو مربوط به روسیه را حذف کرده است.

• فیس بوک نیز با طرفداری از اوکراین، برخی از شبکه‌های رسمی روسی مانند آرتی و اسپوتنیک در اتحادیه اروپا را مسدود کرد. همچنین، کسب درآمد و تبلیغات برای حساب‌های کاربری روسی در فیس بوک ممکن نمی‌باشد.

• توییتر تبلیغات روسیه‌ای را محدود کرده و تعداد بازدید‌ از توییت‌های ارسال شده توسط رسانه‌های وابسته به دولت روسیه را کاهش داده است.

دولت کنترل رسانه‌ها را در دست دارد

با همه خودمختاری رسانه‌ها، در واقع این دولت‌ها هستند که دسترسی مردم به این رسانه‌ها و تکنولوژی را کنترل می‌کنند. به عنوان مثال، دولت نیجریه توییتر را به مدت هفت ماه فیلتر کرد. تنها پس از اینکه توییتر دفتری را در آن‌جا تاسیس کرده و شروع به همکاری با دولت این کشور کرد، اجازه از سرگیری فعالیت آن در نیجریه داده شد.

باید این نکته را نیز در نظر گرفت که هر نوع محدودیتی در استفاده از رسانه‌ها، باعث ایجاد برنامه‌ها و تکنولوژی‌ های جایگزین می‌شود. به‌عنوان مثال، در سال 2010، دولت چین فیس بوک و گوگل را فیلتر کرد. پس از اعمال این فیلتر و مصونیت، چینی‌ها برنامه‌های داخلی مانند کیوکیو و وی‌چت را ساختند و آن‌ها را جایگزین تکنولوژی های محدود شده کردند. نمونه مشابه این قضیه ساخت هارمونی‌ٱ‌اِس، نسخه اندروید تولید شده توسط هوآوی است. در روسیه نیز هم‌اکنون همین اتفاق درحال رخ دادن است. از آنجایی که دسترسی گوگل پلی از کابران روسی گرفته شده است، آن‌ها اپ گالری جدیدی را برای خود ساختند. البته، این موضوع نه تنها فرصت جدیدی را برای توسعه‌دهندگان روسی و شرکت‌های فناوری می‌دهد، بلکه به دولت‌ها اجازه می‌دهد تا محتوای پخش شده توسط اپلیکیشن‌ها را کنترل کنند.

تکنولوژی‌های استفاده شده در جنگ اوکراین

اخیرا شاهد این موضوع هستیم که اوکراین نبوغ خود را در تبدیل رسانه‌ها و فضای مجازی به ابزار نظامی به‌نمایش گذاشته است. اوکراین اکنون از تکنولوژی هایی مانند هواپیماهای بدون سرنشین، هوش مصنوعی و فناوری‌های فضایی برای نشان دادن قدرت خود استفاده می‌کند.

• نیروهای اوکراینی، از دستگاه‌های سه‌بعدی برای افزودن نوعی باله‌ به نارنجک‌ها استفاده کردند. در نتیجه‌ی این تغییر، یک نارنجک 100 دلاری اکنون می‌تواند خودروهای روسی را که صدها هزار یا میلیون‌ها دلار قیمت دارند، نابود کند.

• پرایمر، یک شرکت اوکراینی در عرصه هوش مصنوعی، پیشرفت‌هایی در سرویس رونویسی، که از طریق هوش مصنوعی کار می‌کند، به وجود آورد تا بتواند اطلاعات سرویس‌های امنیتی روسی را هک کرده و اطلاعات مربوط به نیروهای اوکراینی را جایگزین کند.

• در حوزه فناوری‌های فضایی، تصاویر ماهواره‌ای غیرنظامیان کشته شده را نشان می‌دهد که برخی با دست‌ها و پاهای بسته در کنار جاده افتاده‌اند. روسیه اعلام کرده که این تصاویر جعلی هستند و هیچ ارتباطی با عملیات ویژه آن‌ها در اوکراین ندارند. روسیه مدعی شده که سربازان روسی قبل از گرفتن تصاویر (30 مارس) شهر را ترک کرده‌اند، اما تصاویر ماهواره‌ای از شرکت فناوری فضایی که در 18 مارس گرفته شده‌اند، اجسادی را نشان می‌دهند که مرده‌ها در کنار جاده و در همان مکان‌ها افتاده بودند. این تصاویر مخفی‌کاری روسیه در شفاف سازی وقایع جنگ را ثابت می‌کنند.

تکنولوژی‌های تجاری در جنگ

رسانه تجاری وار تراست، گزارشی از روش‌های گوناگونی که شرکت‌های خدماتی از محصولات خود برای کمک به اوکراینی‌ها استفاده می‌کنند، منتشر کرده است. شرکت اجاره مسکن ایربی‌ان‌بی، سرپناه‌های رایگان و موقتی را برای 100000 پناهنده که از اوکراین به کالیفرنیا فرار می‌کنند، فراهم کرده است.

دولت اوکراین با استفاده از موسسات خیریه و ارزهای دیجیتال، توانسته است تقریباً 13 میلیون دلار جمع‌آوری کند. اما روسیه از ارزهای دیجیتال به روش بهتری استفاده کرد. طبق داده‌های رسمی، دارایی‌های محلی دولت روسیه از ارزهای دیجیتال 200 میلیارد دلار است. این میزان، 12 درصد از کل درآمد حاصل از ارزهای دیجیتال جهان را در بر می‌گیرد. علاوه بر این، 17 میلیون روس صاحب ارزهای دیجیتال هستند و 500 هزار برنامه‌نویس کامپیوتر در این زمینه فعالیت می‌کنند. روسیه سومین کشور جهان از نظر فعالیت استخراج بیت کوین نیز است. پس از تحریم‌ها، پوتین خواستار استفاده از قدرت مازاد برای استخراج کریپتو شد. به همین دلیل است که برای بسیاری از روس‌ها، تحریم‌ها و قطع ارتباط با سوئیفت هیچ تأثیری ندارد.

تکنولوژی تشخیص چهره

اوکراین با استفاده از تکنولوژی جدید تشخیص چهره، که با استفاده از هوش مصنوعی ساخته شده است، سربازان کشته شده روسی را شناسایی کرده و خبر مرگ آن‌ها را به بستگان‌شان اطلاع می‌دهد. به‌گفته میخائیل فدروف، معاون نخست وزیر این کشور، آن‌ها از هوش مصنوعی «کلیر ویو» برای این منظور استفاده می‌کنند. به گزارش پیوست، به نقل از فوربس،‌ این یکی از استراتژی‌های اوکراین برای مطلع کردن روس‌هایی است که دسترسی محدودی به رسانه و اطلاعات غیردولتی دارند و از مرگ‌ومیر حمله‌ای که رئیس‌جمهورشان ترتیب داده مطلع نیستند. فدروف در مصاحبه‌ای گفت: «برای احترام به مادران سربازان کشته شده، ما این اطلاعات را در رسانه های اجتماعی منتشر می‌کنیم تا حداقل به خانواده ها اطلاع دهیم که پسران خود را از دست داده‌اند.»

هوان تان-دت، مدیرعامل کلیر ویو، پیش‌تر در همین ماه مارس در مصاحبه با رویترز اعلام کرد که این شرکت دیتاسنتری ۱۰ میلیارد تصویر چهره کاربران در اختیار دارد و دو میلیارد تصویر از شبکه‌ اجتماعی Vkontakte،‌ جایگزین روسیه برای فیس‌بوک،‌ استخراج شده است. فدروف در پست تلگرامی خود گفت هدف اصلی آن‌ها «مقابله با شایعه عملیات ویژه روسیه است که القا می‌کند مرگ هیچ سربازی در میان نیست».