به گفته باستانشناسان، فسیل های یافت شده در منطقه غارهای استرک فونتین در آفریقای جنوبی، ممکن است بسیار قدیمیتر از چیزی باشند که قبلا تصور میشد.
طبق مطالعهای که بهتازگی توسط مقالات آکادمی آمریکا منتشر شده است، باستانشناسان 4 فسیل از اجداد اولیه انسان را در غارهای استرک فونتین (Sterkfontein) کشف کردهاند. این مجموعه غارها که در آفریقای جنوبی واقع شدهاند، میراث ملی آفریقا بهشمار میروند و همچنین محل کشف بسیاری از فسیل های اجداد اولیه انسان در آفریقای جنوبی هستند. تحقیقات اخیر که بر روی فسیل های کشف شده از این مکان صورت گرفته است، نشان میدهد که انسان حداقل 1 میلیون سال زودتر از تصور کنونی پا به عرصه هستی گذاشته است.
«داریل گرنجر»، استاد علوم سیارهشناسی دانشگاه پردو، وظیفه تعیین سن این فسیل های کشف شده از غار را بر عهده دارد. طبق گزارشات منتشر شده، گرنجر اعلام کرده که سن این فسیل های تازه کشف شده حتی از پیرترین و معروفترین فسیل جهانی که لوسی (Lucy) نام دارد نیز بیشتر است.
لوسی مجموعهای شامل چند صد قطعه استخوان فسیل انسانتبار است که به گونه جنوبی کپی آسا (Australopithecine) تعلق داشته و قدمتی حدود 3.2 میلیون سال دارد و در آن زمان در اتیوپی زندگی میکرده. بر اساس شکستگیهای موجود بر روی استخوانهای به جا مانده از این فسیل، دلیل مرگ این گونه از اجداد ما سقوط از درخت گزارش شده است. لوسی در سال 1974 کشف شد و ترکیبات آن تاییدی بر نظریهی تکامل انسان محسوب میشوند.
فسیل های تازه کشف شده نیز از گونه جنوبی کپی آسا (Australopithecine) هستند که طبق اطلاعات موجود، 2.5 میلیون سال پیش میزیستند. آنها در تبار انسانتباران طبقهبندی شده که بر روی دو پای خود راه میرفتند و از لحاظ ساختار دندانی شبیه انسان بودند.
فراوانترین منابع فسیل های استرالوپیتکوس، غارهای استرکفونتین هستند که اولین گونه فسیل در آنها در سال 1936 کشف شد. در طول دهههای گذشته، دانشمندان صدها فسیل انسانتبار از این غار یافتهاند که آنها نیز از گونه استرالوپیتکوس ها بودهاند، با این تفاوت که استخوانهای به جا مانده از آنها تنها 2.1 تا 2.6 میلیون سال سن دارند.
گرنجر به همراه تیم تحقیقاتی خود، از طریق روش طیفسنجی جرمی شتاب دهنده توانستند سن تقریبی فسیل های تازه کشف شده (Australopithecus) را حدس بزنند. طبق این روش، سن این فسیل ها به 3.4 تا 3.6 میلیون سال پیش بازمیگردد که بسیار قدیمیتر از آنچه است که تاکنون تصور میشد. این تعیین سن جدید سبب شد تحولی شگرف در آنچه تابهحال در تاریخ در مورد پیدایش انسان ثبت شده بود، بهوجود آید. باستانشناسان پیش از این گمان میکردند پیرترین گونه فسیل مربوط به 2.5 میلیون سال قبل باشد که با دادههای جدید 1 میلیون سال فاصله زمانی دارد.
تمامی این دادههای جدید بدین معنا هستند که اکنون سناریو دقیقتری برای زمان پیدایش و فرگشت انسانهای اولیه مطرح میشود. بسیاری از دانشمندان محاسبات قبلی در مورد زمان پیدایش انسان را قبول نداشتند و مکررا میگفتند که یک جای کار میلنگد و از نظر ترتیب زمانی تطابقی وجود ندارد. اما اکنون با کشفیات جدید در مورد فسیل های به جا مانده، فرضیه سیر تکاملی بشر از نظر دانشمندان مورد قبولتر است.
گرنجر در رابطه با این کشف جدید میگوید: «استفاده از روش تعیین سن فسیل ها بسیار مفید است و ما با استفاده از این روش، قادر خواهیم بود انسانهای اولیه و خویشاوندان آنها را در آفریقا و سایر نقاط جهان با دقت بیشتری بررسی کنیم.»
برای به دست آوردن اطلاعات در مورد زمان پیدایش انسان، تخمین دقیق سن فسیل ها از اهمیت بالایی برخوردار است. اما بهدست آوردن سن فسیل های غار استرک فونتین کار سادهای نیست. در گذشته، دانشمندان با تجزیه و تحلیل لایههای فسیلی، سن آنها را تخمین میزنند. طبق این روش هر چقدر یک لایه عمیقتر باشد، قدیمیتر نیز است. این روش پس از مدتی کنار گذاشته شد؛ زیرا سیستم پیچیده غارهای استرک فونتین باعث میشد لایههای قدیمی با لایههای جوانتر مخلوط شده و تاریخگذاری برای آنها را مشکل میکرد.
روش دیگری که در گذشته استفاده میشد، بررسی استخوانهای حیوانات اطراف فسیل ها بود. این روش نیز تاثیرگذاری چندانی بر روند تخمین سن فسیل ها نداشت. استخوانها میتوانستند به راحتی توسط سیل در غارها جابهجا شوند و همین موضوع باعث میشد محققان نتوانند از ارتباط سنی استخوان حیوانات اطراف با فسیل ها اطمینان حاصل کنند .
امروزه روشهای پیشرفتهتری برای تعیین سن فسیل ها وجود دارد، اما رایجترین روش در سراسر جهان برای این منظور، قدمتگذاری با رادیوکربن است. این روش شامل اندازهگیری مقادیر کربن ۱۴ یک ایزوتوپ کربن رادیواکتیو یا نسخهای از یک اتم با تعداد متفاوتی از نوترون است.
از نظر ترتیب زمانی، به نظر میرسد لوسی و فسیل های تازه کشف شده باهم ارتباط داشته و در تعامل بودهاند، بنابراین ممکن است منشا اولیه پیدایش ما از آنچه که فکر میکنیم پیچیدهتر باشد.
جان هاکس، دیرینهشناس دانشگاه ویسکانسین، در مصاحبهای با خبرگزاری livescience در این مورد گفت: «بحث در مورد سن فسیل های استرک فونتین هنوز به پایان نرسیده است و این موردیست که تیمهای مختلف باید دورهم جمع شده و به یک توافق واحد برسند. من فکر میکنم این مقاله اولین گام در فرآیند تحقیقات ما محسوب میشود، اما تنها این کافی نیست و برای بهدست آوردن اسناد بیشتر، مسیر طولانی در پیش روی ما خواهد بود.»