محققان معتقدند که زنگ خطر به صدا در آمده و در صورت عدم آمادهسازی و برنامهریزی جهانی، تغییرات اقلیمی منجر به نابودی تمدن بشری خواهد شد.
گمانهزنیها در مورد مرگ تمدن بشری، این روزها به یک نوع سرگرمی محاسباتی تبدیل شده است. در این میان، ما مذاهب را بر اساس باورهای مبتنی بر آخرت پذیرفتهایم، داستانهایی در مورد آخرالزمان نوشتهایم و حتی ترانههایی را درباره پایان جهان بر اساس پیشبینیهای خود، سرودهایم. بنابراین جای تعجب نیست که در بحبوحه تشدید تغییرات اقلیمی به عنوان بحرانی که همه چیز از سلامت افراد تا پایداری کل اکوسیستم و منابع آن را تحت تاثیر قرار میدهند، امکان به وجود آمدن فاجعههای مورد انتظار جهانی تا این حد نادیده گرفته شدهاند.
براساس گزارشی که اخیرا در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شده، این استدلال مطرح شده که زمان آن فرا رسیده تا بدترین سناریوهای مورد انتظار را جدی بگیریم و یک برنامه قاطعانه در مورد اینکه با فرض فروپاشی روشهای کنونی زندگی، چه بر سر ما خواهد آمد را گردآوری کنیم.
لوک کمپ، محقق دانشگاه کمبریج و از نویسندگان این گزارش میگوید:
تغییرات اقلیمی در تمامی رویدادهای مرتبط با انقراض جمعی، نقش داشته و در سقوط امپراتوریهای مختلف و شکل دادن به تاریخ تاثیرگذار بوده است. به نظر میرسد حتی جهان مدرن نیز تنها با شرایط اقلیمی خاص خود سازگاری دارد.
وی در ادامه افزود:
مسیرهایی که ما را به سمت فاجعه جهانی سوق میدهند، تنها به تاثیرات مستقیمی نظیر افزایش دما و تغییرات آب و هوایی محدود نیستند. اثرات ضربهای مانند بحرانهای مالی، درگیریها و شیوع بیماریهای جدید نیز میتوانند باعث بروز فاجعههای دیگری شوند و بهبودی و ترمیم بلایای احتمالی مانند جنگهای هستهای را غیرممکن کنند.
به گفته نویسندگان مقاله، اکنون باید به سه سوار نظام آخرالزمانی که طاعون، جنگ و قحطی عنوان شده بودند، تغییرات اقلیمی و آب و هوایی را نیز اضافه کرد.
پیشبینی سرانجام تمدن بشری با تداوم تغییرات اقلیمی
تاریخ معاصر به بشریت، چشماندازی اجمالی از همهگیریها، بیثباتی اقتصادی و کمبود غذا و قطحی را نشان داده است. با وجود نتایج ناامیدکننده، ساختارهای تشکیل دهنده تمدن جهانی همچنان دست نخورده و بدون تغییر باقی ماندهاند. با این حال، چنین ساختارهایی که به ما امکان میدهند تا بتوانیم شرایط سخت را تحمل کنیم نیز روزی فرو خواهند ریخت.
کمبود مواد غذایی، انسانها را به تماس بیشتر با دام و در نتیجه به وجود آمدن بیماریهای مشترک و همهگیری سوق میدهد. همچنین قحطی در کنار جنگهایی که توزیع غذا را برای سالها و دهههای متوالی محدود میکند در کنار تورم رو به رشدی که اقتصادها را برای ایجاد روشهای جدید مقابله با آن فلج میکند، دنیا را در مسیر ویرانی قرار خواهند داد.
چی زو، محقق جامعهشناس در دانشگاه نانجینگ میگوید:
متوسط دمای سالانه 29 درجه در حال حاضر، حدود 30 میلیون نفر را در صحرا و سواحل خلیجها تحت تاثیر قرار میدهد. تا سال 2070، افزایش دما و به تبع آن پیامدهای اجتماعی و سیاسی مستقیما بر دو قدرت هستهای و هفت آزمایشگاهی که خطرناکترین عوامل بیماریزا را در خود جای دادهاند، تاثیر خواهند داشت و پتانسیلی جدی برای ایجاد وقایعی فاجعهبار را به وجود میآورند.
اما این مشکلات و هشدارهایش، چندان جدید و غیرقابل پیشبینی نیستند که نتوانیم وقوع آنها را تصور کنیم. همانطور که یوهان راکستروم، مدیر موسسه تحقیقات تاثیرات آب و هوای پوتسدام توضیح داده، ما به مرور زمان دریافتهایم که سیاره ما موجودی پیچیدهتر و شکنندهتر شده است و برای جلوگیری از هرگونه اتفاق تلخ، باید به خوبی از آن آگاه شویم.
استدلال دانشمندان نیز بیانگر وجود همین مشکل است. مدیریت خوب ریسک فقط شامل پیشبینی سناریوهای محتمل نیست، بلکه باید محافظت در برابر آن دسته که تاثیراتی مخرب دارند را نیز شامل شود.
در حالت خوشبینانه، این احتمال وجود دارد که بتوانیم موقتا بر تهدیدها غلبه کنیم و تا حدی بروز فجایع آتی را به تعویق بیندازیم. مجموعهای نظیر تغییرات در رفتار و سیاستگذاری و نوآوری ممکن است حتی به کنترل دما و مدیریت تغییرات اقلیمی کمک کند تا هر چند ماه یک بار با یک فاجعه جدید اقلیمی مواجه نشویم.
اگر اوضاع به همین منوال پیش رود که هیئت بیندولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) نیز به آن باور دارد، تقریبا میتوان انتظار داشت که بین سالهای 2030 تا 2052، دمای زمین به طور متوسط 1.5 درجه از دوران پیش از صنعتی شدن گرمتر شود.
با اینحال، احتمالی تقریبا 20 درصدی وجود دارد که سطح دیاکسید کربن با رسیدن به رقم 520 قسمت در میلیون، باعث چند درجه افزایش قابل توجه دما شود. پیشتر در ماه می امسال، سطح دیاکسید کربن به رقم 420 قسمت در میلیون رسید که در نوع خود یک رکورد محسوب میشود.
بر اساس مطالعهای که در مورد ارزیابیهای IPCC توسط کمپ و همکارانش در اوایل ساری جاری منتشر شده، تمرکز تحقیقاتی این نهاد بیندولتی به اندازه کافی با چنین موارد مهم و احتمالی در ارتباط نیست.
با استناد به تحقیقات قبلی که نشان میدهند ما به طرز فاجعهباری در مورد تبعات افزایش دستکم 2 درجه سانتیگراد زمین، بیاطلاع هستیم، در صورت شکست برنامه خوشبینانهتر، ممکن است فرصتی طلایی برای آگاهی و مقابله بهتر را از دست دهیم.
کمپ میگوید:
رو به رو شدن با آیندهای که در آن تغییرات اقلیمی با سرعت بیشتری به وقوع میپیوندند، با فرض آنکه همچنان نسبت به بدترین سناریوها بیاطلاع بمانیم، در بهترین حالت، مدیریک ریسک سادهلوحانه و در بدترین حالت، مرگبار خواهد بود.