اخیراً یک سکه باستانی در فلسطین اشغالی پیدا شده است. محققان به دنبال این هستند که حکاکیهای موجود بر روی این سکه باستانی چه چیزی را نشان میدهد؟
شما هرگز قادر به پیشبینی این موضوع نخواهید بود که چه اکتشافاتی در اسناد یا آثار هنری قدیمی در انتظار کشف شدن هستند. یک یافته باستان شناسی اخیر ما را به یک سوراخ خرگوش نجومی فرستاد و به سمت ایدههایی سوق داد که در تفکر در مورد آنها سرگرم کننده و جالب است.
همه چیز با کشف شگفت انگیز یک سکه از زمان روم باستان در سواحل حیفا، فلسطین اشغالی در دریای مدیترانه آغاز شد. این سکه باستانی از جنس برنز است و علامت صورت فلکی سرطان به همراه الهه ماه سلن و هلال ماه بر روی آن حک شده است. باستانشناسان دریافتند که این سکه باستانی بخشی از مجموعه دوازدهتایی است که خانههای زودیاک را به تصویر میکشید.
این سکه توسط واحد باستان شناسی دریایی سازمان باستان شناسی رژیم صهیونیستی کشف شد. جیکوب شارویت، مدیر واحد باستانشناسی دریایی، در بیانیه مطبوعاتی اخیر اظهار داشته است: «این اولین بار است که چنین سکهای در سواحل رژیم صهیونیستی کشف میشود. این سکه دارایی نادری است که در واقع به مجموعه گنجینه ملی تعلق دارد.»
این سکه باستانی به عنوان بخشی از دارایی باقی مانده از گروه ترکان و مغولان درون یک کشتی شکسته باستانی پیدا شد. از روی کتیبه موجود بر روی آن که عدد 8 را نشان میدهد، محققان دریافتند که این سکه در اسکندریه مصر باستان در سال هشتم سلطنت امپراتور روم آنتونیوس پیوس ضرب شده است. طبق این اطلاعات، قدمت این سکه باستانی به سالهای 144-145 پس از میلاد بازمیگردد که به تاریخ امروزی یعنی حدود 1850 سال قدمت دارد.
نکته جالبی که در مورد این سکه وجود دارد که توجه محققان را به خود جلب کرده و آنها را وادار به شروع تحقیقاتی جدید کرده است. نکته جالب این است که این سکه باستانی یک ستاره درخشان را در نزدیکی ماه نشان میدهد. محققان با دیدن این حکاکی به این فکر افتادند که آیا این یک رویداد نجومی واقعی را به تصویر میکشد که در سالهای قبل از ضرب سکه از منطقه مدیترانه قابل مشاهده است یا خیر؟
سناریوهایی در مورد حکاکی سکه باستانی
هیچ ستاره درخشانی در صورت فلکی سرطان وجود ندارد. بنابراین، محققان شک کردند که شاید بهجای یک ستاره درخشان، این حکاکی نشان دهنده سیارهای مثل مشتری یا زهره باشد. آنها با استفاده از برنامه Occult 4.2 و برنامه سیارهنما Stellarium (که 26000 سال تقدم اعتدالها و حرکت صحیح ستارهها در طول قرنها را در نظر میگیرد) جستجو را آغاز کرده و یک رویداد شگفتانگیز را در آن زمان یافتند؛ پیوند غروب هلال در حال افزایش ماه و مشتری در شامگاه 4 ژوئن 140 پس از میلاد در مدار سرطان!
این اتفاق نه تنها در دوران سلطنت آنتونینوس پیوس رخ داد، بلکه درست قبل از مرگ همسر محبوبش فاوستینا در اواخر سال 140 میلادی نیز قابل مشاهده بود. شاید سکه باستانی یادبود مرگ او باشد! بر اساس سوابقی که از علاقه پیوس به فاوستینا و مبارزات بعدی او برای آرامش فاوستینا پس از مرگ او وجود دارد، این احتمال بعید نیست.
البته، علم مدرن نجوم ریشههای هولناکی در عمل باستانی طالع بینی دارد. در زمانهای قدیم، آسمان را تماشا میکردند، آنچه را که میدیدند یادداشت میکردند و در مقابل امور انسانی و زمینی به آنها اهمیت میدادند. همه ما توصیه اخترشناس به ژولیوس سزار را به خاطر میآوریم که گفت «مراقب عقاید مارس باشید» و مورخان نجومی از کپلر و نیوتن به بعد تلاش کردند ستاره را که اخترشناسان را به بیت لحم هدایت میکرد، با یک پدیده نجومی واقعی مرتبط کنند.
بر اساس یک سناریوی احتمالی، یک اخترشناس مخصوص در دربار سلطنتی میتوانست اهمیتی برای پیوند مشتری با ماه در صورت فلکی سرطان قائل شود، نشانهای که بعداً پیوس غمگین را به بزرگداشت مرگ همسرش سوق داد و او را به عنوان الهه ماه سلن معرفی کرد.
محققان طرح یک سناریوی دیگر را از جان فلانری، یک ستاره شناس گرفتند. طبق سناریوی احتمالی او، نقاط روی سکه باستانی به ستون آسمان و تلسکوپ مورد استفاده در گذشته اشاره میکند. تشخیص تک تک ستارگان موجود در آسمان شب با چشم غیرمسلح بسیار دشوار است.
فلانری همچنین محققان را به یک احتمال جالب دیگر برای ستاره مرموز حک شده بر روی سکه سوق داد؛ ظهور ستاره دنبالهدار هالی در سال 141 پس از میلاد. پس از طرح این ایده، باستانشناسان شبیهسازی را با استفاده از دادههای ناسا/JPL/افق انجام دادند و دریافتند که ستاره دنبالهدار هالی در عروج راست 9 ساعت، 13 دقیقه 12 دقیقه، شیب +24 درجه 10 دقیقه در 28 آوریل 141 پس از میلاد در صورت فلکی مجاور شیر بوده است.
محل قرارگیری ستاره هالی در حالی بود که ماه در صورت فلکی سرطان قرار داشت و با قدر 1+ میدرخشید. فلانری میگوید: «در طالع بینی، ماه بر صورت فلکی سرطان حکومت میکند. صرف نظر از این که سکههای باستانی چه چیزی را به تصویر میکشند، به نظر من این مجموعه فوق العاده زیبا است (اشاره به مجموعه زودیاک دوازده سکه) و کار ظریفی را نشان میدهد.»
ما ممکن است هرگز به طور قطعی نتوانیم نقش واقعی حکاکی شده روی این آثار باستانی را تشخیص دهیم. آنچه میتواند این ایدهها را ثابت یا رد کند، کشف سکههای پیشین (قبل از قرن دوم) با همان کتیبه الهه ستاره ماه است. این گونه تصاویری از رویدادهای نجومی در هنر، متن یا سکههای باستانی، فراتر از صرفاً یک معمای سرگرمکننده نجومی هستند و در تعیین تاریخها و رویدادهای گذشته مانند یک راهنما عمل میکنند.
برای مثال، یک متن چینی باستانی ممکن است اولین تصویر شفق را شرح داده باشد، و متن دیگری ممکن است به یک خورشید گرفتگی حلقوی غروب خورشید اشاره کند که در کتاب یوشع به آن اشاره شده است. در هر صورت، همه اینها حدس و گمان باستانشناسان هستند. در مورد طالع بینی، شکسپیر به بهترین نحو ممکن گفته است: «تقصیر در ستارگان ما نیست، بلکه در خود ماست.»