اختراع جدید دانشگاه MIT شاید بتواند بیماری دیابت را کنترل و تزریق انسولین را برای همیشه ریشه کن کند. تا نتیجه نهایی چقدر فاصله داریم؟
تزریق انسولین برای بیماران مبتلا به دیابت عذاب آور و دردناک است چرا که وقت و بیوقت باید نسبت به دریافت دوز روزانه اقدام کنند. هم اکنون به نظر میرسد دانشمندانی از دانشگاه ام آی تی (MIT) طی تحقیقی که هفته گذشته روی موشها انجام داده، موفق به اختراع دستگاه جدیدی برای تولید انسولین در بدن شدهاند.
دستگاه پزشکی تازه اختراع شده توسط جمعی از محققان میتواند تا یک ماه انسولین لازم برای بدن را تولید کند و دیگری نیازی به تزریق آن نخواهد بود. البته فناوری دانشمندان MIT هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته و میبایست پیش از هر گونه اقدامی، مورد بررسی و تحقیقات بیشتر قرار بگیرد.
تزریق انسولین ؛ اختراع جدید دانشمندان MIT
هورمون انسولین در بدن انسان نقشهای بسیاری ایفا میکند و نمیتوان هدف و غایت آن را صرفاً برای بیماران دیابتی و مبتلا به مرض قند خلاصه کرد. با این حال مهمترین نقش این هورمون در بدن انسان، کمک به انتقال گلوکوز از جریان خون به سمت سلولهای ما است تا بتوانیم با سوزاندن آنها انرژی به دست آوریم. (در واقع گلوکوز از هضم کربوهیدراتها به وجود میآید.)
در صورت بروز اختلال در هورمون انسولین، افراد مبتلا به قند خون بالا و مزمن خواهند شد و سپس دیابت میگیرند. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 سیستم ایمنی بیش از حد فعالی دارند که به سلولهای جزایر پانکراس حملهور میشوند. (جزایر پانکراس یا لانگرهانس مسئولیت ساخت انسولین را در بدن انسان بر عهده دارند) این در حالی است که مبتلایان به دیابت سطح 2 نسبت به اثرات انسولین مقاومت از خود نشان میدهند.
بدن افرادی که مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 هستند متاسفانه قادر به تولید انسولین به میزان کافی نیست و برای اینکه چنین افرادی بتوانند قند خون خود را تنظیم کنند نیاز به تزریق منظم و مرتب آن دارند. اختراع انسولین به صورت تزریقی یکی از بهترین اتفاقات جهان است چرا که از مرگ حتمی بسیاری از افراد جلوگیری کرده.
به هر حال مبتلایان به هر دو نوع دیابت در خطر بیشتری قرار دارند چرا که قند خون میتواند عوارض و بیماریهای دیگری برای آنها به ارمغان بیاورد و طول زندگی آنها را کوتاه تر از افراد سالم کند. به همین خاطر است که دانشمندان به دنبال راهی هستند بلکه بتوانند نحوه ارائه انسولین به بدن انسان را بهبود بخشند.
یکی از بهترین و امیدوارکننده ترین تحقیقات و پژوهشهایی که تا به امروز انجام شده مربوط به پیوند سلولهای جزایر پانکراس از فرد سالم به فرد مبتلا به دیابت است. در این صورت هورمون انسولین میتواند در چرخه طبیعی خودش قرار بگیرد. تنها عیبی که این روش درمان دارد این است که افراد مبتلا باید تا پایان عمر خویش از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده کنند.
خوشبختانه همانطور که ملاحظه کردید، دانشمندان دانشگاه MIT رویکرد متفاوت تری را در پیش گرفتهاند که میتواند نویدبخش اخبار خوبی برای مبتلایان به دیابت باشد. آنها معتقدند میتوان سلولهای اهدایی جزایر لانگرهانس را از دهنده سالم دریافت کرد و درون دستگاه کوچکی قرار داد و سپس زیر پوست کاشت. دستگاه مذکور از سلولها در برابر سیستم ایمنی محافظت کرده و در عین حال اجازه میدهد انسولین به طور طبیعی تولید شود.
در مطالعه جدیدی که قرار شده در ژورنال PNAS منتشر شود، محققان به کمک دستگاه اختراع شده، موفق به حل یک مشکل اساسی شدهاند. نیاز به منبع اکسیژن همان چیزی است که وجود ندارد و دانشمندان امیدوارند این دستگاه بتواند اطمینان دهد سلولهای دهنده جزایر لانگرهانس زنده میمانند.
تا به امروز دستگاههای مختلفی برای انجام اکسیژن رسانی اختراع شده ولی همگی یک مشکل بنیادین داشتهاند: دستگاههای مورد اشاره برای تأمین اکسیژن نیاز به نگهداری و سوخت گیری دارند در حالی که دستگاه محققان دانشگاه ام آی تی مجهز به غشایی است که با جداسازی مولکولهای مجاور، اکسیژن میسازد. این اختراع میتواند به صورت بیسیم و تنها با مقدار کمی ولتاژ تغذیه شود و تنها کافی است آن را زیر پوست بکاریم.
برای اطمینان از جواب دادن این دستگاه، دانشمندان سلسله آزمایشهایی را روی دو دسته موش انجام دادند. گروه اول موشهایی بودند که دستگاه تأمین کننده اکسیژن داشتند حال آنکه گروه دوم دستگاهی بدون توانایی تولید اکسیژن برای آنها تدارک دیده شده بود. سطح قند خون گروه اول سالم و منظم ارزیابی شد ولی گروه دوم قند خون بالایی را تجربه کردند. جالب است بدانید که دستگاه مذکور باعث ایجاد زخم در ناحیه کاشته شده بود که پاسخ ایمنی رایجی است.
به گفته دانیل اندرسون، سرپرست ارشد این تحقیق و استاد دپارتمان مهندسی شیمی از دانشگاه ام آی تی، میتوان این دستگاه را یک اختراع پزشکی زنده در نظر گرفت که به سلولهای تولید کننده انسولین کمک میکند وظیفه خود را به نحو احسن انجام دهند. ایشان همچنین خاطرنشان کرد که از پیشرفت حاصل شده هیجان زده شدهایم و خوش بین هستیم که این فناوری میتواند به بیماران کمک کند.
پژوهشگران علیرغم اینکه میدانند چنین استنتاجی زودهنگام است ولی معتقدند شیوه درمانی آنها میتواند برای سایر شرایط پزشکی مشابه مثل اشکال خاصی از کم خونی که با اریتروپویتین درمان میشود، مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین آنها قصد دارند پیش از آزمایش این تحقیق روی انسانها، ابتدا روی حیوانات بزرگتر آزمایشهای دقیقی انجام شود تا ببینند آیا دستگاه مذکور میتواند به طور ایمن و موثر برای مدت زمان طولانی تری داخل بدن بماند یا خیر!