بر خلاف تصور بسیاری والدین، بازی های ویدیویی میتوانند برخی توانایی های ادراکی کودکان را تقویت کنند. این نتیجهگیری با پژوهشی گسترده بر روی بیش از 2000 کودک حاصل شد.
بسیاری از والدین دائما نگران اثرات مخرب بازی های ویدیویی روی کودکان خود هستند و اختلالات زیادی از به خطر افتادن سلامت روانی گرفته تا مشکلات اجتماعی و یا حتی عقب افتادن از تکالیف روزمره را با بازی های ویدیویی مرتبط میدانند.
علیرغم این امر، تحقیقات جدید انجام شده در این حوزه حاکی از این است که بازی های ویدیویی میتوانند اثرات مثبتی نیز بر روی کودکان و سلامت عقلی آنها داشته باشند.
ارتباط بازی های ویدیویی با سلامت عقلی کودکان
بادر چارانی، استادیار بخش روانشناسی دانشگاه ورمونت در ایالات متحده آمریکا چندی پیش در تحقیقی که نتیجه آن در مجله علمی JAMA Network Open چاپ شد، به بررسی تاثیر بازیهای ویدیویی بر روی کودکان و سلامت عقلی و روانی آنها پرداخت.
دکتر چارانی معتقد است که تحقیقات پیشین انجام شده در زمینه ارتباط بازی های ویدیویی با افسردگی و بروز خشونت در کودکان به دلیل کوچک بودن بیش از حد جامعه آماری، خصوصا افرادی که در تصویربرداریهای مغزی شرکت کردند، چندان قابل استناد نیستند. چارانی و همکارانش برای تحقیق جدیدشان از دادههای گسترده موجود در برنامه توسعه مغزی بزرگسالان در ایالات متحده که توسط موسسه ملی سلامت این کشور تدوین شده است، استفاده کردهاند
در این تست، محققین نتایج تستهای ادراکی و تصاویر مغزی بیش از 2000 کودک نه و ده ساله را بررسی کردند. این کودکان در دو دسته مختلف طبقهبندی شده بودند: آنهایی که هرگز بازیهای ویدیویی را تجربه نکرده بودند و آنهایی که در روز سه ساعت یا بیشتر از وقت خود را صرف بازیهای ویدیویی میکردند. دلیل انتخاب زمان سه ساعت این بود که مدتی پیش آکادمی اطفال ایالات متحده آمریکا، حداکثر مدت زمان مجاز برای تجربه بازیهای ویدیویی برای کودکان را دو ساعت در روز اعلام کرده بود.
بازی های ویدیویی باعث تقویت توجه و حافظه کودکان میشوند
در آزمایش انجام شده، دو فعالیت به هریک از دو گروه واگذار شد. در آزمایش اول کودکان باید تشخیص میدادند که نشانگر در حال نشان دادن سمت راست است یا چپ. آنها این کار را با فشردن کلیدهای راست یا چپ در سریعترین زمان ممکن انجام میدادند. علاوه بر این، از کودکان خواسته شده بود که به محض مشاهده نشان توقف، فشردن کلیدها را متوقف کنند. از این طریق امکان سنجش میزان حساسیت کودکان به تکانههای ناگهانی سنجیده میشد.
همچنین در فعالیت دوم، دو چهره بلافاصله پس از یکدیگر به کودکان نشان داده شده و از آنها پرسیده میشد که آیا این دو تصویر یکسان بودهاند یا خیر. از این طریق، حافظه این کودکان مورد آزمایش قرار میگرفت.
پس از استفاده از روشهای آماری به منظور کنترل فاکتورهای تاثیرگذار در نتایج آزمایش مانند درآمد والدین، میزان آی کیو و علائم بیماریهای ذهنی، تیم محققین آزمایشکننده به این نتیجه رسید که کودکانی که تجربه بازیهای ویدیویی داشتهاند، عملکرد به مراتب بهتری را در مقایسه با آنهایی که بازی ویدیویی نمیکردند، داشتهاند.
در حین انجام هریک از این ماموریتها، مغز کودکان مورد آزمایش توسط دستگاه fMRI تحت بررسی دائم قرار داشت. بر اساس نتایج خروجی این دستگاه، فعالیت مغز کودکان گیمر در بخشهای مرتبط با توجه و حافظه بیشتر از غیرگیمرها بوده است. محققین بر روی این پروژه معتقدند که نتایج این پژوهش ممکن است به ثبت بازیهای ویدیویی به عنوان یک تمرین برای تقویت قوای ادراکی در کودکان منجر شود. در این راه همچنین ممکن است روشهایی برای اندازهگیری میزان تاثیر بازیهای ویدیویی بر روی تواناییهای کودکان کشف شوند.
البته علیرغم روشن بودن دورنمای این پژوهشها و نتایج اولیه مثبت، هنوز راه زیادی تا دستیابی به نتایج قطعی و قابل اتکا باقی مانده است. به همین جهت چارانی و همکارانش امیدوارند که با بررسی مجدد همین کودکان در سنین بالاتر بتوانند به ارزیابی جامعتری از اثر بازیهای ویدیویی بر تواناییهای ذهنی کودکان دست پیدا کنند.
علاوه بر این، به منظور دستیابی به نتایج دقیقتر، لازم است که در بررسیهای آینده، اثر برخی پارامترهای دیگر مانند محیط خانه کودک، تمرینات و یا حتی کیفیت خواب شرکتکنندگان در آزمایش نیز کنار گذاشته شود. همچنین، تعیین دقیق ژانر بازیهایی که میتواند در تقویت قوای ادراکی کودکان مفید باشد، گام دیگری است که میتوان برای رسیدن به یک جمعبندی جامع در این خصوص به کار گرفت. هرچند که در سن حدود ده سال اکثر کودکان از بازیهای اکشنی نظیر فورتنایت یا Assassin’s Creed استقبال میکنند.
در این میان، دکتر چارانی همچنین به این نکته اشاره کرد که بازی کردن بیش از حد مسلما برای سلامتی فیزیکی و روحی کودکان مضر خواهد بود. در عین حال، بر اساس نتایج محققین دانشگاه ورمونت، اختصاص زمانی مشخص برای تجربه بازیهای ویدیویی میتواند برای کودکان به مراتب مفیدتر از کارهای مشابه دیگری مانند تماشای ویدیو در یوتیوب باشد.