رشد منفی جمعیت چین زودتر از آنچه کارشناسان پیشبینی کرده بودند رخ داده و میتواند زنگی خطری برای دولتمردان این کشور باشد.
براساس دادههای منتشر شده از سوی اداره ملی آمار چین، رشد جمعیت این کشور برای اولین بار در طول 60 سال گذشته، منفی شده است. کشوری که در سال 2021 دارای جمعیتی بالغ بر 1.41260 میلیارد نفر بود، اکنون با پشت سر گذاشتن سال 2022 به 1.41175 نفر کاهش یافته است. تفاوت اعشاری این آمار، حاکی از افت 850 هزار نفری جمعیت چین است.
کاهش جمعیت چین در شرایطی اتفاق میافتد که این کشور در حال عبور از سیاست سختگیرانه کووید صفر است که پیشتر بهدلیل موج شدید همهگیری کرونا اتخاذ شده بود. طبق گزارش CNBC، قریب به 60 هزار نفر از ساکنان چین بر اثر ابتلا به کووید-19 در بازه 8 دسامبر تا 12 ژانویه 2023 جان خود را از دست دادند. بااینحال، مرگومیرهای چند وقت اخیر بهتنهایی دلیل اصلی کاهش شدید جمعیت این کشور نیستند. در واقع کارشناسان مدتهاست پیشبینی کرده بودند که چین وارد دورهای از رشد منفی جمعیت خواهد شد.
چین چگونه به کاهش جمعیت مبتلا شد؟
بهدلیل افزایش دو برابری جمعیت چین در یک دوره 30 ساله و عبور از مرز یک میلیارد نفر، این کشور سیاست تکفرزندی را بهدلیل ترس از رشد بیرویه جمعیت به اجرا درآورد. بر این اساس، افراد قانونگریز با جریمه روبرو میشدند و همچنین استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری یا حتی عقیمسازی نیز در برخی از موارد الزامی شد.
اجرای این سیاست که سالها تداوم داشت، منجر به کنترل جمعیت چین شد. بااینحال، تغییر شرایط کلان اقتصادی در کنار اجرای قوانین، باعث ورود چین به دورهای از رشد منفی جمعیت شده است. یکی از کاربران شبکه اجتماعی چینی ویبو در این باره گفت:
افزایش هزینههای مسکن، آموزش و بهداشت در کشور که 65 درصد از جمعیت آن در شهرها اقامت دارند، حتی میل به عاشق شدن را کاهش داده، چه برسد به ازدواج یا حتی بچهدار شدن!
در سال 2022، نرخ زاد و ولد به 6.77 تولد در هر 1000 نفر کاهش یافت که نهتنها افت یک میلیون تولد را در مقایسه با 2021 نشان میدهد، بلکه کمترین میزان در تاریخ ثبت شده این کشور نیز محسوب میشود. طبق گزارش گاردین، چین همچنین بهطور همزمان بالاترین نرخ مرگ و میر را از سال 1976 بهثبت رسانده و به ازای هر 1000 نفر، 7.37 مرگ گزارش شده است.
راهحل مشکل کاهش جمعیت چیست؟
دورههای کاهش جمعیت، در نهایت آمار افراد سالخورده را در مقایسه با افرادی که در سن کار هستند، افزایش خواهد داد. در کشوری مانند چین، این امر با هزینههای بیشتر دولت برای بازنشستگی و مراقبت از سالمندی همراه شده که میتواند برنامههای رشد اقتصادی را تضعیف کند. چین در طول یک دهه گذشته به این موضوع پی برده و پس از لغو سیاست تکفرزندی خود، حتی به ارائه مشوقهای مالی برای فرزندآوری خانوادهها پرداخته است. بااینحال، حمایت دولت برای مهار این روند کافی نبوده و چین واره دوره کاهش جمعیت شده است.
طبق پیشبینیهای قبلی، انتظار میرفت این کشور در دهه آینده با دورهای از کاهش جمعیت مواجه شود، اما این اتفاق زودتر رخ داده که میتواند اوضاع را برای چین بدتر کند. درحالیکه چالش فعلی به این زودیها بر عرضه نیروی کار این کشور تاثیر نخواهد گذاشت، اما بدان معنی است که محاسبات این کشور در مورد سیاستهای اقتصادی، دفاعی و خارجی بر اساس دادههای جمعیتی اشتباه در گذشته بهدست آمده است.
براساس پیشبینی یی فوکسیان، محقق دانشگاه ویسکانسن-مدیسون در ایالت متحده و از مدافعان لغو سیاست تکفرزندی، چین دچار یک نوع انقباض استراتژیک شده و چارهای جز تعدیل سیاستهای خود ندارد. او در حساب توییتری خود نوشت که چالش ایجاد شده حتی میتواند این کشور را بهسوی بهبود روابط با غرب نیز سوق دهد.