بزرگ و قوی ترین انفجار فضایی رخ داد؛ هیچ ابزاری قادر به اندازه‌گیری آن نیست!

اخیرا بزرگ ترین انفجار فضایی رخ داده است. این انفجار به‌حدی بزرگ و درخشان بود که همه ابزارهای علمی موجود در فضا لحظه‌ای از کار افتادند و نتوانستند آن را اندازه‌گیری کنند.

به‌گفته دانشمندان انفجار پرتو گاما قدرتمند‌ترین و بزرگ ترین نوع انفجار در جهان هستی است. انفجار جدید نسبت به هر آنچه که انسان‌ها پیشتر دیده بود تا ۷۰ برابر درخشان‌تر است. همین نیز باعث شده که دانشمندان آن را BOAT (درخشان‌ترین تمامی زمان‌ها) نام‌گذاری کنند.

ثبت بزرگ ترین انفجار فضایی تاریخ بشر با همکاری دانشمندان کشورهای مختلف

بزرگ ترین انفجار فضایی GRB 221009A نام‌گذاری شده است و به ۹ اکتبر ۲۰۲۲ (۱۷ مهر ۱۴۰۱) تعلق دارد. با توجه به‌اینکه درخشان بودن بیش‌از‌حد انفجار تمامی ابزارهای فضایی را کور کرد، هیچکدام نتوانستند میزان روشنایی آن را اندازه‌گیری کنند و دانشمندان نیز در این رابطه مطمئن نیستند.

اما بیایید به ماهیت انفجار پرتو گاما یا همان GRB بپردازیم. GRB عملا اولین نفسی است که یک سیاه چاله پس از متولد شدن می‌کشد و در نوع خود بسیار حیرت‌انگیز است. وقتی یک ستاره غول‌پیکر به پایان عمر خود نزدیک می‌شود و دیگر سوخت کافی برای حفظ تعادل ندارد، در برابر نیروی گرانش هسته تسلیم می‌شود و در خود فرو می‌ریزد.

در طول این فرآیند دو اتفاق رخ می‌دهد. اول از همه شاهد انفجار بزرگی به نام ابرنواختر خواهیم بود. دوم اینکه سیاه چاله در میان ابر بزرگی از گاز و غبار پا به‌ جهان می‌گذارد. ابری که سیاه‌ چاله فورا آن را به‌درون خود می‌کشد. چیزی که در مرحله بعد رخ می‌دهد، بارها مشاهده شده است؛ اما هنوز به‌عنوان یک معمای علمی از آن یاد می‌شود.

در اینجا سیاه چاله دو جت فوق‌العاده قدرتمند و با انرژی بالا از پرتوهای گاما را در دو جهت مخالف پرتاب می‌کند. سرعت این پرتوها نزدیک به سرعت نور است. این انفجارهای حیرت‌انگیز فقط چند ثانیه دوام می‌آورند، اما آنقدر درخشان هستند که اخترشناسان تاکنون موفق به ثبت ۱۲ هزار مورد از آنها شده‌اند.

وقتی در مورد بزرگ ترین انفجار فضایی صحبت می‌کنیم، منظورمان یکی از همین انفجارهای پرتو گاما است که پاییز گذشته به منظومه شمسی رسید. در ادامه می‌توانید تصویر تلسکوپ هابل ‌از پس‌تاپ فرابنفش این افنجار و کهکشان میزبانش را مشاهده کنید.

در طول چند ماه گذشته دانشمندان سرتاسر دنیا از جمله آمریکا، چین و روسیه داده‌های جمع‌آوری شده توسط ابزارهای گوناگون را در کنار هم قرار داده و بارها سعی کرده‌اند میزان روشنایی انفجار GRB را اندازه‌گیری کنند. آنها در نهایت به این نتیجه رسیدند که این انفجار به‌صورت تقریبی نسبت به بزرگ ترین انفجار فضایی ثبت شده پیشین تا ۷۰ برابر درخشان تر است.

در ادامه می‌توانید نموداری را مشاهده کنید که به مقایسه انفجار BOAT با دیگر انفجارهای RGB می‌پردازد. میزان پرتوهای گاما مربوط به این انفجار به شکلی باورنکردنی نسبت به دیگر انفجارها بیشتر است. پژوهشگران همچنین احتمال رخ‌ دادن مجدد چنین انفجاری یکبار در هر ۱۰ هزار سال می‌دانند.

به باور Eric Burn، استاد فیزیک و اخترشناسی دانشگاه لوئیزیانا، این انفجار احتمالا بزرگ ترین و درخشان تری انفجار فضایی (با انرژی پرتو گاما و ایکس) از زمان آغاز تمدن بشر است. البته جالب اینجاست که جت‌های پرتاب شده قوی‌ترین جت‌های ثبت شده نیستند، بلکه جهت‌گیری مستقیم آنها به‌سمت زمین باعث شده که تا این حد درخشان دیده شوند.

در واقع ما نمای کاملی از آن را دریافت کردیم. در حالی که در مورد انفجارهای دیگر اینگونه نیست و کمی تیره‌تر به‌نظر می‌رسند. البته این پایان کار نیست و دانشمندان امیدوارند که با بررسی بزرگ ترین انفجار فضایی بتوانند متوجه چرایی پرتاب جت از سمت سیاه چاله ها بشوند. برخی گمان می‌کنند که این جت‌ها نتیجه میدان مغناطیسی سیاه چاله هستند. میدانی که همزمان با چرخیدن سیاه چاله (بله سیاه‌ چاله نیز می‌چرخد) تقویت می‌شود.

دانشمندان قصد دارند با استفاده از تلسکوپ های جیمز وب و هابل به بررسی هرچه‌ بیشتر بزرگ ترین انفجار فضایی در ماه‌های آینده بپردازند.