بررسیهای جدید نشان میدهد که مصرف مواد توهم زا فقط به سالهای اخیر مربوط نمیشود و انسان های باستان نیز از آنها بهره میبردند. اما چگونه چنین چیزی مشخص شد؟
بسیاری از افراد مصرف مواد توهم زا را پدیدهای جدید قلمداد میکنند و تمایل دارند نسل جوان را بهخاطر آن سرزنش کنند. هرچند که ظاهرا انسان های باستان نیز از مواد توهم زا استفاده میکردند. برای سالهای زیادی باستان شناسان به این موضوع مشکوک بودند؛ اما حالا بررسی یک غار ۳۶۰۰ ساله در اسپانیا شواهد جالبی را ارائه کرده است.
مواد توهم زا در دستان انسان های باستان
دانشمندان در حال کاوش در غار Es Carritx در مینورکا بودند که متوجه شدند ۲۰۰ نفر در آنجا دفن شدهاند. در اینگونه اماکن پیدا کردن استخوان یا دندان امری غیرعادی نیست؛ اما باستان شناسان توانستند موهای افراد را پیدا کنند. بررسی موها با فناوریهای پیچیده پردازشی به وجود نشانههایی از آتروپین و اسکوپولامین در آنها اشاره داشت. موادی که میتوانند حواس بدن را مختل کرده و باعث ایجاد توهم شوند.
همچنین در بررسیها ماده افدرین نیز یافت شد که باعث افزایش هیجان و هوشیاری میشود. وجود آنها بهخوبی نشان میدهد که انسان های باستان از مواد توهم زا استفاده میکردند. گیاهانی همچون ماندراک، بنگدانه و تاتوره بهعنوان منبع اصلی این مواد اعلام شدهاند. مخصوصا اینکه این گیاهان در نزدیکی محدوده غار میرویند.
البته ظاهرا هدف انسان های اروپایی آن دوره از مصرف مواد توهم زا با انگیزه انسان مدرن فرق داشته است. آنها این مواد را بهعنوان بخشی از یک آداب و رسوم مذهبی مصرف میکردند. وظیفه آماده کردن و دادن این مواد نیز بهعهده شمن بوده است. شمن بهفردی گفته میشود که در دنیای قدیم ترکیبی از دین، پزشکی و جادو را ارائه میکرد و نسبت به گیاهان شناخت زیادی داشت.
با توجه بهاینکه آلکالوئیدهای موجود در نمونه مو میتوانند سمی باشند؛ آماده، حمل و استفاده از آنها قطعا مستلزم داشتن دانش تخصصی بوده است. طبیعتا این دانش در اختیار شمن بود و وی نیز سعی میکرد با این کار زمینه ارتباط با ماورا یا پیشگویی را فراهم آورد. جالب اینجاست که دستههای مو قرمز رنگ شده بودند و درون محفظهای در بخش پشتی غار قرار داشتند.
این محفظهها از جنس چوب یا شاخ گوزن هستند و روی خود نیز طرح دایرههایی متحدالمرکز را دارند. برخی این دایرهها را نماد چشم میدانند که یعنی شاید به مصرف مواد توهم زا توسط انسان های باستان و تغییر دید آنها اشاره دارد. برخی از کارشناسان نیز گمان میکنند که فرهنگ و آداب و رسوم قدیمی آن منطقه در حال نابودی بوده است. بههمین خاطر خواستهاند پیش از گذار به رسوم جدید، برخی از آنها را حفظ کنند.
در نهایت نتایج بررسیها مصرف چندین گونه مواد تهوم زا توسط انسان های باستان ساکن در جزایر غربی مدیترانه اثبات میکند.