سیاهچالههای فضایی با جاذبه بینهایت قدرتمند خود، قادر به بلعیدن ستارهها، سیارهها و حتی سیاهچالههای دیگر هستند؛ اما آیا یک سیاهچاله عظیم میتواند کل جهان هستی را ببلعد؟
سیاهچالههای فضایی، ستارگان غولپیکر سابقی هستند که از درون فروپاشیدهاند و چنان چگالی غیر قابل تصوری پیدا کردهاند که حتی نور را هم در میدان گرانشی قدرتمند خود، بهدام میاندازند. پس اگر یک سیاهچاله فضایی بهاندازه کافی بزرگ باشد، آیا میتواند کل جهان هستی را ببلعد و پدید آورنده نیستی باشد؟ پاسخ کوتاه «خیر» است.
این تصور که یک سیاهچاله میتواند جهان هستی را ببلعد، با این فرض غلط بهوجود آمده است که گویی آنها مانند جاروبرقی عمل میکنند و هر چه در کیهان وجود دارد را به سمت خود میکشند؛ در حالی که بهگفتهی گوراو خانا، اینطور نیست.
بیشتر بخوانید:
جذاب ترین حقایق درباره سیاه چاله های فضایی که باید بدانید
این فیزیکدان متخصص در موضوع سیاهچالهها از دانشگاه رودآیلند میگوید: «آنها فقط چیزهایی را میبلعند که خیلی خیلی نزدیکشان شده باشند». منظور او از این نزدیکی، افق رویداد سیاهچالهها است؛ نقطهای که هیچ راه فراری از آن نیست و هر چیزی که به آنجا رود، به درون سیاهچاله کشیده میشود.
اما این افق رویداد، وسعت زیادی ندارد. بهعنوان مثال، برای سیاهچالهای به جرم خورشید، افق رویداد آن میتواند فقط تا 3 کیلومتری برسد. اگر جرم یک سیاه چاله فرضی بهاندازه زمین باشد، طول افق رویداد آن تنها چند سانتیمتر خواهد بود.
البته نیروی گرانش سیاهچالهها، همچنان روی ستارگان و سیارههای اطراف تاثیر میگذارد و حتی میتواند سبب چرخش آنها شود؛ مانند سیاهچاله مرکزی کهکشان راه شیری؛ اما این بهمعنای بلیعده شدن آنها نیست.
برای درک بهتر این موضوع، پال دیلینی، پروفسور اخترشناسی دانشگاه یورک مثال جالبی زده است: «اگر خورشید بهطرز معجزهآسایی به یک سیاهچاله با همان جرم تبدیل شود، شدت جاذبه اعمال شده بر زمین تغییر محسوسی نخواهد کرد و سیاره ما بهحرکت در مدار فعلی خود، ادامه خواهد داد. البته دنیایی تاریک و سرد خواهیم داشت؛ ولی میدان گرانشی سیاهچاله از آن فاصله، خطری برای ما نخواهد بود».
همانطور که گفته شد، یک سیاهچاله تنها در صورتی میتواند شانس بالایی برای بلعیدن ستارگان داشته باشد که یک ستاره بختبرگشته، مستقیم به سمت آن رفته باشد. وقوع چنین اتفاقاتی در درازای عمر کیهان، غیر ممکن نیست؛ اما برای اینکه خورشید اینطور به بیراهه رود، زمان بسیار زیادی لازم است؛ شاید میلیاردها سال!
موضوع مهم دیگری که باید بدانید، محدودیت اندازه سیاهچالههاست. در حال حاضر، بزرگترین سیاهچاله شناخته شده، TON 618 نام دارد؛ با جرم تخمینی 40 میلیارد برابر خورشید!
بهنظر میرسد این نهایت عظمت یک سیاهچاله باشد. توضیح علمیاش این است که سیاهچالهها علاوه بر بلعیدن اجرام نزدیک بهخود، بهمیزان زیادی پرتوافشانی هم میکنند. این پرتوهای انتشار یافته، مواد موجود در فضا را گرم و یونیزه میکند؛ در نتیجه، احتمال سرد شدن گازها و غبارهای فضایی و بهدام افتادن آنها در میدان گرانشی سیاهچالهها، کم میشود. پس خوراک کمتری به آنها میرسد و بزرگتر نمیشوند. همین مکانیسم خود-تنظیمی، مانعی برای بلعیده شدن کامل یک کهکشان توسط سیاهچاله است؛ چه رسد به کل جهان هستی!
بحث انبساط فزاینده کیهان هم مطرح است. بهگفتهی خانا، همه چیزهای موجود در فضا، در حال دور شدن از هم هستند و این امر، احتمال نزدیک شدن آنها به افق رویداد و در دام سیاهچاله افتادن را کم میکند. اگر قرار باشد یک سیاهچاله کل جهان هستی را ببلعد، باید ابتدا کیهان یک تغییر مسیر انقلابی را تجربه کند.
پس اگر منتظر بلعیده شدن جهان توسط یک سیاهچاله بودید، چندان امیدوار نباشید!