حقایق جذاب ایستگاه فضایی بین المللی به‌مناسبت تولد بیست‌وپنج سالگی

به‌مناسبت بیست و پنجمین سال احداث ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) در مدار زمین، در اینجا حقایق جذاب و جالبی از آن را به شما خواهیم گفت.

بیستم نوامبر ۱۹۹۸، روزی بود که اولین ماژول ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) به فضا پرتاب شد. زاریا (Zarya) نخستین ماژول این ایستگاه بود که شالوده آن را بنا کرد و کمتر از یک ماه بعد، ماژول یونیتی (Unity) هم به آن پیوست. در طول یک ربع قرن از تولدش، این ایستگاه میزبان ۲۷۳ فضانورد از ۲۱ کشور جهان بوده و بازدیدکنندگان هم اکنون روی بیش از ۳ هزار مطالعه و تحقیقات آموزشی کار می‌کنند.

حقایق جالب ایستگاه فضایی بین المللی که شاید ندانید

اگر از علاقه‌مندان دنیای هوافضا باشید، احتمالا سوالات زیادی درباره این ایستگاه در ذهن شما وجود دارد که شاید پاسخ خیلی از آن‌ها را ندانید. ما در این پست به‌بهانه تولد بیست و پنج سالگی آن حقایق جالب و جذابی از ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) را بازگو خواهیم کرد که دانستن آن‌ها خالی از لطف نیست.

ISS چقدر بزرگ است؟

ناسا می‌گوید که آن «بزرگ‌تر از یک خانه شش خوابه» است. در واقع طول این ایستگاه ۱۰۸ متر است که حدودا نزدیک یک زمین فوتبال آمریکایی خواهد بود. در این فضا ۶ اتاق خواب، ۳ حمام، یک سالن ورزشی و امکانات مختلف تحقیقاتی تعبیه شده است.

سرعت حرکت ایستگاه فضایی بین المللی چقدر است؟

این ایستگاه فضایی با سرعتی در حدود ۲۸ هزار کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند و تقریبا هر ۹۰ دقیقه یک بار دور زمین می‌چرخد. این یعنی خدمه داخل آن هر روز ۱۶ بار طلوع و غروب خورشید را می‌بینند. برخی از خدمه، ویدیوهای تایم لپس از ISS را منتشر کرده‌اند که خارق‌العاده به‌نظر می‌رسد.

فضانوردان چه مدت در این ایستگاه می‌مانند؟

فضانوردان معمولا به مدت ۶ ماه در این ایستگاه می‌مانند. البته برخی از آن‌ها مدت کوتاه‌تر و برخی دیگر مدت بلندتری در این ایستگاه به انجام پروژه‌های تحقیقاتی می‌پردازند. به‌طور مثال در اکتبر سال ۲۰۲۳، فرانک روبیو بعد از ۳۷۱ روز ماندن در فضا به خانه، کره زمین بازگشت که این طولانی‌ترین مدت زمان ماندن فضانوردان ناسا در فضا نیز لقب گرفت. البته در ابتدا قرار بود مأموریت روبیو ۶ ماهه انجام شود، اما مشکلات فضاپیمای او باعث شد این سفر بیش از یک سال طول بکشد.

بیشترین تعداد افرادی که کنار هم در ایستگاه فضایی بوده‌اند چقدر است؟

این ایستگاه به‌طور معمول میزبان شش نفر بوده است، اما تاکنون دو بار اتفاق افتاده که ۱۳ نفر به‌صورت همزمان در آن حضور داشتند. این اتفاق عمدتا به‌خاطر تغییر خدمه ساکن آن رخ می‌دهد؛ یعنی اکیپ جدیدی آمده بودند و اکیپ قبلی خود را مهیای بازگشت به زمین می‌کردند. به‌همین خاطر همه آن‌ها مجبور شدند مدت کوتاهی را کنار هم بگذرانند.

دیدنی‌ترین منظره زمین از کدام بخش ایستگاه فضایی رویت می‌شود؟

ایستگاه ماژول کوپولا به‌خاطر بهره‌مندی از ۷ پنجره، منظره بی‌نظیری را از کره زمین به‌نمایش می‌گذارد. معمولا فضانوردان این ماژول را برای استراحت کردن انتخاب می‌کنند. برخی از آن‌ها با دوربینشان ویدیوها و تصاویری را از این منظره ثبت می‌کنند.

یک فضانورد فرانسوی به‌نام توماس پسکت همیشه بررسی می‌کند که هر لحظه، ایستگاه فضایی بین المللی از کدام بخش از جهان عبور می‌کند تا بتواند بهترین عکس‌های ممکن را بگیرد. عکس‌های او، مطرح‌ترین تصاویری هستند که تاکنون از ISS گرفته شده است.

آیا این ایستگاه تاکنون به‌خطر افتاده است؟

با توجه به انبوهی از زباله‌های فضایی که در حال گردش در مدار زمین هستند، همیشه خطر برخورد آن‌ها به ماژول‌ها و تجهیزات ISS وجود دارد. هرچند که تاکنون زباله‌های کوچکی به این ایستگاه برخورد کرده و تغییر مسیر داده‌اند، اما اگر زباله‌های بزرگ‌تری برخورد کند، می‌تواند باعث دور شدن آن از مدار زمین شود.

به‌طور مثال سال ۲۰۲۱ ناسا در هشداری به ساکنان این ایستگاه اعلام کرد که با توجه به نزدیک شدن ابری از زباله‌های فضایی در حال حرکت، فورا آن‌ها در فضاپیماهای خود پناه بگیرند. خوشبختانه خطر رفع شد و فضانوردان بدون مشکل به محوطه ایستگاه بازگشتند.

آیا از زمین می‌توان ایستگاه فضایی ISS را دید؟

بله و خبر خوب اینکه برای تماشای آن نیازی به تلسکوپ یا دوربین‌های دوچشمی هم نیست. فقط باید بدانید که چه زمانی می‌توانید در آسمان آن را ببینید. ناسا به‌لطف اپلیکیشن کاربردی جدید خود به‌نام Spot the Station که هم برای اندروید و هم آی او اس منتشر شده، به شما در شناسایی ایستگاه فضایی هنگام عبور از آسمان کمک می‌کند.

دانلود نسخه اندروید | نسخه iOS

فضانوردان چگونه دستشویی می‌کنند؟

ظاهرا این بیشترین سوالی است که از فضانوردان پرسیده می‌شود. با توجه به شرایط ریزگرانشی که در فضا وجود دارد، شما نمی‌توانید مثل زمین، دستشویی کنید. پس فضانوردان چه می‌کنند؟ مهندسان ابزار خاصی را برای حمام و توالت ایستگاه فضایی طراحی کرده‌اند که شامل یک لوله مکش ادرار (جهت تصفیه و تبدیل آن به آب آشامیدنی) و فضای کوچکی برای نگهداری تبدیل زباله‌های جامد به رسوبات است.

آیا این ایستگاه تا ۲۵ سال دیگر در مدار زمین باقی می‌ماند؟

متأسفانه خیر. طراحی قدیمی این ایستگاه باعث شده تا نگهداری از آن بسیار سخت و پر هزینه باشد. برنامه فعلی ناسا، نگهداری از این ایستگاه تا سال ۲۰۳۰ (۷ سال دیگر) است. پس از آن ناسا با همکاری شرکای خود این تأسیسات را به زمین نزدیک می‌کند تا پس از ورود به جو زمین آتش بگیرد و برای همیشه از بین برود.

ناسا از همین حالا در حال همکاری با چندین شرکت خصوصی برای ساخت یک ایستگاه فضایی جدید است تا آن را جایگزین ISS کند. یکی از این شرکت‌ها، SpaceX تحت مالکیت ایلان ماسک است که احتمالا نخستین ماژول خود را تا اوایل سال ۲۰۲۵ تکمیل خواهد کرد. ناسا همچنین به‌دنبال ساخت پایگاهی روی کره ماه برای اقامت طولانی‌مدت فضانوردان است.