دایناسور ها تا 66 میلیون سال پیش حکمرانان دنیای باستانی بودند؛ اما پس از اصابت شهاب سنگی بزرگ بر زمین از بین رفتند و کاملا منقرض شدند.
میلیونها سال پیش دایناسورها در اشکال و گونههای مختلف روی زمین زندگی میکردند. صرفنظر از کوچک، بزرگ، گیاهخوار یا گوشتخوار بودن این حیوانات درنده و حتی شیوه مرگشان مانند مرگ بر اثر کهولت سن، شکار شدن یا بیماری، آیا میدانید که طول عمر دایناسور چقدر بوده است؟ با گجتنیوز در ادامه مطلب همراه باشید تا به پاسخ آن دست یابید.
سوالات مهم درباره عمر دایناسورها
این پرسش را از پال برت، مدیر بخش مهرهداران فسیلی از موزه تاریخ طبیعی لندن، پرسیدیم. او در پاسخ اذعان داشت که وقتی درباره طول عمر دایناسور صحبت میکنیم، باید ارتباط مستقیم دایناسورها با درختان را هم در نظر بگیریم.
آیا میتوانیم طول عمر دایناسور را تخمین بزنیم؟
پال برت در پاسخ میگوید: ما عموماً میتوانیم دریابیم چه مدت زمان میگذرد تا حیوانات به بزرگسالی و اندازه بالغ خود برسند؛ اما این زمان نمیتواند نشان دهد که حیوان چه مدت در این حالت باقی مانده و زندگی کرده است. همچنین روش مناسبی برای تعیین طول عمر حیوان مخصوصاً در حالت بزرگسالی نداریم. یافتههای ما درباره دایناسورها نشان میدهد که این حیوانات معمولاً در سن رشد از بین میرفتند و این اطلاعات احتمالاً به سایر حیوانات تعمیم داده نمیشود.
پستانداران معمولاً به بلوغ در اندازه فیزیکی میرسند؛ بزرگسالی را تجربه میکنند و به زندگی خود ادامه میدهند. از طرفی درباره دایناسورها به نظر میرسد که این حیوانات به سن باروری میرسیدند و پس از تولید مثل، پیش از شکوفایی کامل و رسیدن به بزرگسالی از بین میرفتند.
آیا میتوان گفت دایناسور در اسارت بیشتر زنده میماند؟
پال برت: ممکن است همیشه صحت نداشته باشد. ما فکر میکنیم که دایناسورها برخلاف کروکدیلها که در طول همه عمر به طور تدریجی به رشد خود ادامه میدهند، از ویژگی رشد مستمر برخوردار نبودند. با توجه به فسیل دایناسورهای معدود موجود میدانیم که رشد آنها نقطهای در زندگیشان متوقف شده است. البته تعداد مثالهایی که نشان میدهد دایناسور هنوز در حال رشد بوده، بیشتر است. آنها سرانجام در نقطهای از زندگیشان بالغ میشوند و دیگر رشد نمیکنند؛ اما اغلب این حیوانات به بزرگسالی نمیرسیدند! بهتر است از طول عمر دایناسور مانند یک ستاره راک یاد کنیم که سری رشد میکردند و معمولاً عمر کوتاهی داشتند.
در گجتنیوز بخوانید:
کشف دلیل انقراض دایناسورها به کمک هوش مصنوعی
چطور میدانیم که روند رشدشان سریع بوده است؟
پال برت: ما با مشاهده حلقههای نقش بسته روی استخوانهای فسیل شده میتوانیم نرخ رشد دایناسورها را تخمین بزنیم. این استخوانها را میبریم و سطح داخلی را زیر میکروسکوپ بررسی میکنیم تا بافتهای تشکیل دهنده را شناسایی کنیم. با توجه به مطالعاتی که روی حیوانات زنده قبلاً انجام شده، میدانیم که برخی از این بافتها درون استخوانهایی با قابلیت رشد سریع رسوب میشود. همچنین بافتهای دیگری شناسایی شده است که در استخوانهای با قابلیت رشد کند ذخیره میشود.
همچنین به دلیل عوامل تغییرات فصلی مانند دما، طول روز و موارد دیگر، اختلال در روند رشد حیوانات به وجود میآید و حلقههایی مانند درون تنه درخت در استخوانهای دایناسور هم به وجود میآید. سپس این حلقهها را میشماریم تا سالهایی که حیوان عمر کرده است را به طور حدودی تخمین بزنیم. پس تخمین طول عمر دایناسور از این نظر بسیار به تخمین عمر درختان شباهت دارد. نرخ رشد دایناسور هم به فاصله بین این حلقهها بستگی دارد. این حلقهها معمولاً ظاهر ضخیمی دارند و اگر طول عمر دایناسور کم باشد، از ضخامتشان کاسته میشود.
آیا اندازه فیزیکی با طول عمر دایناسور هبستگی دارد؟
پال برت: تا جایی که میدانیم، این ارتباط میان همه حیوانات وجود دارد. اساساً هرچه حیوان بزرگتر باشد، طول عمر بیشتری دارد. بدین ترتیب دایناسورهای بزرگ طول عمر بیشتری داشتند و در مقایسه با کوچکترها بیشتر زندگی کردند.
عوامل مرگ دایناسورها بجز شکار شدن چه بود؟
پال برت: همه مواردی که باعث مرگ موجود زنده میشود؛ شامل: بیماری، بدشانسی، تحت تاثیر صاعقه قرار گرفتن، زیر آوار درخت ماندن یا در سیل غرق شدن. اما مهمترین عوامل از بین رفتن حیوانات، قحطی غذا و مردن در اثر کم آبی است که در اثر کمبود آب و غذای تغییرات فصلی پیش میآید. بدین ترتیب عواملی مانند بیماری، شکار شدن و حتی پیر شدن طبیعی جسم ممکن است باعث از بین رفتن دایناسور شود؛ چون دایناسور پیر به سختی میتواند چیزی بجود و هضم کند.
به این ترتیب، طول عمر دایناسورها چقدر بوده است؟
پال برت: از نظر ما، 30 تا 35 سال زمان برای بلوغ و رسیدن به بزرگسالی در دایناسورهای عظیم الجثه گیاهخوار لازم بود. دایناسورها پس از توقف رشد هم میتوانستند چند سال دیگر زندگی کنند. بدین ترتیب طول عمر 30، 40 یا حتی 50 را برای دایناسورهای خیلی بزرگ پیش بینی میکنیم.
دایناسورهای کوچک از رسته اورنیتوپود مانند درایوسور یا هیپسیلوفدون ظاهراً قادر بودند در مدت چهار تا پنج سال به بزرگترین حد و اندازه فیزیکی خود برسند. آنها معمولاً سه تا چهار سال پس از بلوغ میمردند یا اگر خیلی خوش شانسی میآوردند، یک سال بیشتر عمر میکردند.
همچنین بخوانید: اگر دایناسورها منقرض نمیشدند، چه سرنوشتی در انتظارشان بود؟
آیا این حقیقت باعث تعجب شما میشود؟
در گذشته تصور میکردیم طول عمر دایناسورها بسیار زیاد بوده است. حتی نوشتههای مربوط به پنجاه سال پیش را مطالعه کنید، متوجه میشوید که تصور عمومی از دایناسورها مانند کروکدیل عظیم الجثه یا لاک پشت غول پیکر بوده که انتظار میرفته حدود یک قرن طول بکشد تا به بلوغ و بزرگسالی کامل خودش برسد. از طرفی هم در خلال بیست سال اخیر، از نظر علمی متوجه شدیم که روند رشد دایناسورها برخلاف تصور قبلی اتفاقاً بسیار هم سریع بوده واین موضوع تعجب ما را بیشتر برانگیخت. منظور ما رشد واقعاً سریع است که اصلاً اجازه نمیدهد این حیوانات طول عمر زیادی داشته باشند.
باتوجه به این یافتهها، ما بیش از 50 سال را برای طول عمر بزرگترین دایناسورها هم دیگر متصور نمیشویم. امروزه حیوانات غول پیکری مانند نهنگ یا حتی فیل، عمر انسانی با میانگین بیش از 70 سال دارند و به همین خاطر، برای مردم کمتر قابل درک است که حیوان بزرگی مثل دایناسور نمیتوانسته دوره طولانی عمر کند. دایناسورهای عظیم گیاهخوار از نظر اندازه فیزیکی تقریباً ده برابر فیلها بودند، اما عجیب آنکه حداکثر طول عمرشان بیش از 50 سال نمیتوانست باشد.