ظاهرا درگیری های روسیه و غرب بر سر اوکراین وارد مرحله جدیدی شده است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مصاحبه اخیر خود مواردی را مطرح کرد که به جنگ هسته ای اشاره دارد.
سه سال از آغاز جنگ روسیه و اوکراین میگذرد. جنگی که روسها گمان میکردند در مدت زمانی کوتاهی با سرنگونی کییف پایان یابد. هرچند که مقاومت اوکراینیها و رویکرد زلنسکی سبب شد موضوع بسیار پیچیده شود. غربیها به حمایت از اوکراین رو آوردند؛ اما روسها نیز قصد تسلیم شدن ندارند. پیشرویهای اخیر روسها در جبهههای نبرد سبب شده که امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه از احتمال اعزام نیرو به اوکراین صحبت کند. ولادیمیر پوتین نیز در مصاحبه اخیر خود به جنگ هسته ای اشاره کرده است.
آیا ممکن است گسترش درگیریها پوتین را به جنگ هسته ای بکشاند؟
زمان زیادی تا انتخابات ریاستجمهوری روسیه باقی نماده است. انتخاباتی که انتظار میرود پوتین بهراحتی در آن پیروز شده و پنجمین دوره ریاست خود را آغاز کند. پوتین بههمین بهانه مصحبهای با شبکههای Rossiya 1 و RIA Novosti انجام داده و در آن موارد بسیار مهمی را مطرح کرده است. به گفته پوتین آنها از نظر نظامی و فنی کاملا برای یک جنگ هسته ای آمادگی دارند. هرچند که لزوما چنین رخدادی نزدیک نیست.
وی با هشدار به کشورهای غربی گفت که اگر آمریکا در نهایت تصمیم بگیرد نیروهای خود را روانه اوکراین کند، با آنها همچون یک عنصر مداخلهگر برخورد خواهد شد. پوتین در ادامه صحبتهای خود تاکید کرد که بهجز جو بایدن کارشناسان زیادی در حوزه روابط آمریکا-روسیه و خویشتنداری استراتژیک وجود دارند. بنابراین بعید بهنظر میرسد که شرایط بهسمت درگیری مستقیم پیش بروند. با وجود این، نیروهای روسی برای هر سناریوئی آمادگی دارند.
پوتین گفت که آمریکاییها نیز در حال توسعه نیروهای هسته ای خود هستند؛ اما این رویکرد بهاین معنی نیست که آنها میخواهند همین فردا یک جنگ هسته ای را آغاز کنند. رئیسجمهور روسیه همچنین تصریح کرد که آمریکاییها در تلاش برای بهبود نیروهای هسته ای خود از نظر نوآوری و مدرنبودن هستند. آنها یک برنامه مخصوص را برای اینکار تدارک دیدهاند و ما نیز از آن آگاه هستیم. آمریکاییها میخواهند تمامی تجهیزات هسته ای خود را بهروز کنند و ما نیز همین رویکرد را داریم.
پوتین در جملهای نگرانکننده گفت که در نهایت سلاحها برای استفادهشدن هستند. هرچند که ما اصول و باورهای خاص خود را داریم. در واقع روسیه آماده است که در صورت تهدید موجودیت و حاکمیت این کشور از سلاح هسته ای استفاده کند. پوتین بر این باور است که نیروهای سه گانه هسته ای روسیه نسبت به سایر کشورها (از جمله آمریکا) پیشرفتهتر هستند و این موضوع مورد تایید کارشناسان نظامی نیز قرار دارد.
پوتین در ادامه مصاحبه خود تاکید کرد که اگر زمانی احساس شود حاکمیت، استقلال و وجود کشور روسیه تضعیف شده است، لحظهای برای استفاده از سلاح هسته ای تردید نخواهند کرد. این بخش از صحبتهای پوتین در رابطه با آغاز جنگ هسته ای با واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا مواجه شد. وی صحبتهای پوتین را صرفا لفاظیهای غیرمسئولانه رهبر یک کشور هسته ای دانست.
پوتین در ادامه صحبتهای خود به حمایت غرب از اوکراین نیز اشاره کرد. وی گفت که جبهه غرب در ابتدا انتظار داشت که بتواند با ترکیبی از تحریمها، تسلیحات و نیروهای اوکراینی روسیه را نابود کنند. هرچند در مرحله بعد بهاین نتیجه رسیدند که این کار بعید است و اکنون نیز فهمیدهاند که چنین چیزی غیرممکن است.
وی در واکنش بهاحتمال اعزام نیروهای کشورهای دیگر به اوکراین نیز موارد قابلتوجهی را مطرح کرد. بهباور پوتین نیروهای غربی همین الان نیز در قسمتهای مختلف اوکراین حضور دارند. اما اگر صحبت از اعزام نیروهای رسمی ارتشهای آنها بهمیدان نبرد باشد، جای نگرانی نیست؛ زیرا این اتفاق تغییری در میدان نبرد ایجاد نخواهد کرد.
این در حالی است که کشورهای اروپایی در رابطه با اعزام نیرو برای جنگ با روسیه موضع متحدی ندارند. آنها (بهجز فرانسه) گمان میکنند که چنین کاری میتواند پوتین را به آغاز یک جنگ هسته ای ترغیب کند. جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا نیز توضیحاتی را در این خصوص ارائه کرده است که با مصاحبه پوتین همخوانی دارد.
بهباور آنها روسیه مجموعه بزرگ و متنوع سلاح های هسته ای خود را ابزاری مهم برای رسیدن بهاهدافش در درگیری احتمالی با آمریکا و ناتو قلمداد میکند. همچنین مشکلات اخیر در میدان نبرد با اوکراین نیز سبب شده که احتمال استفاده از آنها در میدان نبرد افزایش یابد. ناتوانی روسیه در بهدست آوردن یک پیروزی سریع و قاطع در میدان نبرد در کنار حملات اخیر اوکراینیها به مناطق داخلی روسیه سبب شده که برخی کارشناسان از احتمال آغاز جنگ هسته ای توسط پوتین ابراز نگرانی کنند.
جالب اینجاست که ظاهرا آمریکا در اواخر سال ۲۰۲۲ بهشدت در حال آمادهشدن برای یک درگیری سنگین بود. در آن زمان پیشبینی میشد که روسیه با استفاده از یک سلاح هسته ای تاکتیکی به اوکراین حمله کند. بهبیانی دیگر تیم مدیریتی بایدن بهشدت نگران آغاز جنگ جهانی سوم بودند.
در گزارش جدید جامعه اطلاعاتی آمریکا بهوضعیت کنونی نیروهای هسته ای روسیه نیز اشاره شده است. ارتش روسیه در حال گسترش و بهروزرسانی روشهای استفاده از سلاح های هسته ای خود است. روسها بر این باورند که با این کار میکنند گزینههای بیشتری برای جلوگیری از درگیری داشته باشند، جلوی گسترش خصومتهای احتمالی را بگیرند و در نهایت قدرت نیروهای غیر هسته ای آمریکا و متحدانش را خنثی کنند. این نوآوریهای جدید شامل موشکهای هستهای دوربرد و تجهیزات زیردریایی میشوند. مواردی که ظاهرا میتوانند از سیستمهای دفاع موشکی آمریکا گذر کنند.
سال گذشته پوتین تعدادی از سلاح های هسته ای تاکتیکی روسیه را به متحد خود بلاروس منتقل کرد. دمیتری مدودف معاون شورای امنیت روسیه و رئیسجمهور این کشور بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ نیز اعلام کرد که روسیه ممکن است از سلاحهای اتمی استراتژیک خود برای دفاع از سرزمینهایی که اکنون بخشی از خاک روسیه قلمداد میشوند، استفاده کند. همه این موارد سبب شدهاند که کشورهای غربی احتمال آغاز جنگ هسته ای توسط پوتین را غیرواقعی ندانند.
پوتین همچنین در مصاحبه خود گفت که سیستمهای اقتصادی و مالی روسیه پایدار هستند و تواناییهای نیروهای مسلح این کشور نیز فقط بهسمت پیشرفت حرکت میکنند. گزارشهای امنیتی ناتو هم تاحدودی این حرف را تایید میکند. در حالحاضر ظرفیت تولید مهمات توپخانه روسیه سهبرابر بیشتر از کشورهای اروپایی و آمریکا است. این موضوع میتواند بهنیروهای روسی در حمله گسترده بعدی خود در سال ۲۰۲۴ یک برتری قاطع دهد. در واقع کارخانههای روسیه بهصورت تماموقت و در شیفتهای 12 ساعه کار میکنند.
هرچند تولیدات روسیه هنوز نميتواند کاملا پاسخگوی نیازهای این کشور در میان نبرد باشند. بههمینخاطر بعید بهنظر میرسد که روسها بتوانند در کوتاهمدت برتری چشمگیری را در میدان نبرد بهدست بیاورند. البته همه اینها در شرایطی است که کمکهای مالی و نظامی اروپا و آمریکا همچنان ادامه یابد. در غیر این صورت نیرویهای روسی مشکل چندانی برای فتح کییف نخواهند داشت. زلنسکی نیز تاکید کرد که اوکراین بهشدت نیازمند کمکهای غرب است و اگر آنها قطع شوند، میلیونها نفر جان خود را از دست خواهند داد.
البته کاخسفید اخیرا از بسته کمکهای ۳۰۰ میلیوندلاری بهاوکراین پرده برداشته است. هرچند که مقامات دولت آمریکا این میزان را کافی نمیدانند و بهکنگره فشار میآورند تا بودجه حمایتی بیشتری را تصویب کند. ناگفته نماند که این جنگ سهساله چندان برای روسیه نیز کمهزینه نبوده است. آنها از طرفی نتوانستهاند بهاهداف اولیه خود دست یابند و از طرفی تلفات زیادی در میدان نبرد دادهاند. همچنین امکان آسیبدیدن وجهه جهانی روسیه نیز اجازه پایان جنگ بدون دستاوردی مهم را غیرممکن میکند.
این موارد باعث شدند که پوتین در مصاحبه خود به مذاکره با اوکراین هم اشاره کند. ظاهرا روسها آماده مذاکره هستند؛ اما مذاکرهای که بر پایه واقعیات باشد. پوتین گفت که آنها مشکلی با مذاکره ندارند. ولی مذاکره نباید بر اساس خواستههایی باشد که پس از مصرف مواد توهمزا ایجاد میشوند. بلکه مذاکره باید بر اساس تغییرات میدان نبرد پیش رود.
رئیسجمهور روسیه همچنین در ادامه صحبتهای خود گفت که بههیچکس اعتماد ندارد. آنها در صورتی بهتوافق دست خواهند یافت که غرب تضمینهای واقعی ارائه دهد. این صحبتها در حالی مطرح میشود که زلنسکی پیشتر بارها مذاکره با روسیه را رد کرده و گفته بود که حاضر نیست هیچبخشی از خاک اوکراین را از دست دهد. وی تاکید کرده بود که شما نمیتوانید با یک دروغگو برای دستیابی بهتوافق صحبت کنید.
پوتین در پایان مصاحبه اخیر خود حملههای اخیر اوکراین به بلگراد و کورسک را نیز بیاهمیت جلوه داد. بهباور وی این حملهها صرفا واکنشی به ناکامیهای اخیر ارتش اوکراین در میدان نبرد هستند و میخواهند روی انتخابات روسیه تاثیر بگذارند.
بهنظر شما آیا ممکن است درگیریهای فعلی گستردهتر شده و در نهایت پوتین جنگ هسته ای را آغاز کند؟ در پایان جنگ هسته ای کدام کشور پیروز خواهد بود؟
سلاح های مدرنی که حتی میتوانند خطرناک تر از بمب هسته ای باشند/su_icon]