قدرتمندترین نیروی هوایی

این کشورها قدرتمندترین نیروی هوایی جهان را دارند

در این مطلب با بررسی و اعلام آمار ناوگان نظامی بین‌الملل، به معرفی کشورهای دارای قدرتمندترین نیروی هوایی جهان می‌پردازیم.

در دنیای امروز، قدرت نظامی و توانایی دفاع برای چشم‌انداز ژئوپلیتیکی بسیار مهم است. مالکیت جت های جنگنده و بمب افکن های پیشرفته نشانه بسیار قدرتمندی از قدرت نظامی و نفوذ بین‌المللی یک کشور محسوب می‌شود. این هواپیماهای پیشرفته می‌توانند از متجاوزان احتمالی جلوگیری کرده و از آزادی و اهداف یک کشور محافظت کنند. در عصر حاضر، پیشرفت‌های سریع در فناوری نظامی، هواپیماهای جنگنده برای حفظ برتری هوایی و پشتیبانی از نیروهای زمینی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در این بخش از اخبار نظامی رسانه گجت نیوز به معرفی بیست کشور دارای قدرتمندترین نیروی هوایی جهان می‌پردازیم.

20 کشور دارای قدرتمندترین نیروی هوایی جهان؛ خبری از ایران نیست!

بر اساس گزارش‌ها، در سال ۲۰۲۲ تعداد ۵۳،۲۶۵ فروند هواپیمای نظامی در جهان وجود داشته که یک‌چهارم آن‌ها (معادل ۲۵ درصد) متعلق به ایالات متحده بوده و پس از آن روسیه (۸ درصد) و چین (۶ درصد) قرار دارند. در یک گزارش دیگر عنوان شده که حدود ۳۹ درصد از جنگنده های جهان نیز توسط ایالات متحده اداره می‌شوند و چین با ۲۴.۴ درصد در جایگاه دوم قرار دارد. این آمار از برتری هوایی واشنگتن بر رقبایش حکایت دارد که با توجه به روند کنونی در سال 2024 احتمالاً همچنان ادامه خواهد داشت.

قدرتمندترین نیروی هوایی

مدت‌هاست که کار در ایالات متحده برای توسعه یک جت جنگنده نسل ششم برای جایگزینی F–۲۲ رپتور، جت جنگنده ساخته شده توسط شرکت لاکهید مارتین، تا سال ۲۰۳۰ در جریان است. این برنامه بسیار سری موسوم به تسلط هوایی نسل آینده (NGAD) که در سال ۲۰۱۴ توسط نیروی هوایی آمریکا (USAF) راه‌اندازی شد، احتمالا بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ هزینه‌ای ۱۶ میلیارد دلاری خواهد داشت و بدین منظور درخواست ۱.۷ میلیارد دلاری از سوی نیروی هوایی ایالات متحده برای تخصیص در بودجه‌اش در فوریه ۲۰۲۴ مطرح شده است.

در آگوست ۲۰۲۲، شرکت لاکهید مارتین، شرکت بوئینگ، شرکت جنرال الکتریک، شرکت نورثروپ گرومن و شرکت RTX، زیرمجموعه شرکت Pratt & Whitney، قراردادهایی به ارزش ۹۷۵ میلیون دلار دریافت کردند تا در طول ده سال آینده روی NGAD و نسل جدید جنگنده‌ها کار کنند.

قدرتمندترین نیروی هوایی

آمریکایی‌ها همچنین در زمینه رقابت برای هواپیماهای بمب افکن که به‌منظور پرتاب بمب‌های هوا به زمین برای حمله به اهداف سطحی طراحی شده‌اند، از رقبای خود جلوتر هستند. آمریکا تا به امروز ۷۴۴ فروند بمب افکن راهبردی B-52 Stratofortress ساخته است که حدود ۷۶ فروند از آن‌ها هنوز در حال پرواز هستند. این هواپیما که در سال ۱۹۵۲ توسط شرکت بوئینگ طراحی شد، می‌تواند تا ۳۲,۰۰۰ کیلوگرم سلاح را با برد رزمی ۱۴,۲۰۰ کیلومتر بدون نیاز به سوخت‌گیری هوایی حمل کند.

بی-۵۲ چند دهه است که نماد قدرت آمریکاست و اخیراً برای بمباران داعش به عراق و سوریه فرستاده شد. در سال ۲۰۱۲ قیمت هر فروند بمب افکن استراتژیک B-52 Stratofortress حدود ۸۴ میلیون دلار تخمین زده می‌شد. حدود ۴۵ فروند بمب افکن B-1 Lancer نیز در ناوگان فعلی نیروی هوایی آمریکا حضور دارند. این هواپیماها که در دهه ۱۹۷۰ معرفی شدند، توسط کمپانی Rockwill International ساخته شدند تا این‌که بخش B – ۱ آن توسط شرکت بوئینگ خریداری شد که از آن زمان پیمانکار اصلی ساخت این هواپیما برای نیروی هوایی ایالات متحده بوده است. این هواپیما از موتورهای توربوفن پس سوز F101-GE-102 ساخت کمپانی جنرال الکتریک استفاده می‌کند.

جدیدترین هواپیماهای بمب افکنی که توسط نیروی هوایی ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌گیرند، B–۲ Spirit هستند که توسط شرکت نورثروپ گرومن در طول دهه ۱۹۸۰ ساخته شده‌اند. تا به امروز حدود ۲۱ فروند از این هواپیما ساخته شده و هزینه ساخت هر واحد آن حدود ۲۸۰ میلیون دلار است. این بمب افکن‌های استراتژیک شرکت نورثروپ گرومن با فناوری پنهانکاری کم‌نظیری همراه هستند که بمب افکن‌ها را قادر می‌سازد حتی به دفاع‌های ضد هوایی متراکم نیز نفوذ کنند.‌

از آنجا که در حال حاضر تنها تعداد انگشت‌شماری از کشورها بمب افکن دارند، به همین منظور کشورهایی که به بمب افکن مجهز هستند در رتبه بالاتری نسبت به کشورهایی قرار می‌گیرند که بمب افکن ندارند. برای کشورهایی که بمب افکن ندارند، قدرت جت‌های جنگنده در نظر گرفته می‌شود و تمرکز اصلی بر تعداد جت های جنگنده نسل چهارم و پنجم است که توسط نیروهای هوایی آن کشورها اداره می‌شوند.

در ادامه 20 کشور دارای قدرتمندترین نیروی هوایی را به تفکیک نام می‌بریم:

 ۲۰. نروژ

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲۴ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۱۱۰ فروند
  • امتیاز: ۰.۰۶۶

قدرتمندترین نیروی هوایی

نروژ ۲۴ جنگنده اف ۳۵ در انبارهای خود دارد. نیروی هوایی نروژ همچنین ۵ فروند هواپیمای ۷۳۷ (P-8A) و ۳ فروند هواپیمای P – ۳ C / N را در اختیار دارد که از آنها برای ماموریت‌های ویژه استفاده می‌کند. این کشور هیچ بمب افکنی در ناوگان هوایی خود ندارد.

۱۹. هلند

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۴۷ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۱۷۱ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۰۷

قدرتمندترین نیروی هوایی

در رتبه بعدی لیست قدرتمندترین نیروی هوایی، هلند قرار دارد که نیروی هوایی آن به ۱۸ فروند جنگنده F–۳۵ A و ۲۶ فروند جنگنده دیگر مجهز است. این کشور همچنین ۲۹ فروند جنگنده F–۱۶ A دارد. نیروی هوایی هلند با وجود اندازه ناوگان نسبتا کوچک، یکی از پیشرفته‌ترین‌ها در جهان است.

۱۸. کانادا

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۶۳ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۳۹۵ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۲۱

قدرتمندترین نیروی هوایی

در حالی که نیروی هوایی کانادا بمب افکن ندارد، اما به‌خوبی به هواپیماهای جنگی و ماموریت ویژه مجهز است. این کشور ۶۳ فروند جنگنده اف / ا ی -۱۸ ای دارد. در ژانویه ۲۰۲۳، دولت کانادا سفارش ۸۸ فروند جنگنده نسل پنجم F–۳۵ به شرکت لاکهید مارتین را برای افزایش توانایی‌های هوایی خود ارائه کرد.

۱۷. تایوان

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۱۰ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۵۱۸ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۳۲

قدرتمندترین نیروی هوایی

تایوان به‌دلیل تهدید وجودی که از سوی چین با آن مواجه است، بر ساخت یک نیروی هوایی قوی تمرکز کرده است. جالب است که در لیست کشورهای دارای قدرتمندترین نیروی هوایی جهان، نیروی هوایی تایوان نیز قرار دارد که دارای ناوگان بزرگی از ۵۱۸ فروند هواپیما است که شامل ۱۱۰ فروند جنگنده F–۱۶ ساخت شرکت جنرال داینامیکس و ۵۶ فروند دیگر در آستانه تحویل به ادعای فلایت گلوبال است.

۱۶. آلمان

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۳۴ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۳۹۴ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۴۲

قدرتمندترین نیروی هوایی

در حالی که اندازه ناوگان نیروی هوایی آلمان به بزرگی برخی دیگر از کشورهای قدرتمند جهان نیست، بخش عمده‌ای از آن شامل جنگنده‌های یوروفایتر تایفون، یکی از پیشرفته‌ترین جت های جنگنده در جهان، می‌شود. قیمت این جت مافوق صوت نسل ۴.۵ و دو موتوره بین ۱۱۷ تا ۱۲۴ میلیون دلار برای هر واحد است. ناوگان هواپیماهای جنگی آلمان شامل ۷۵ فروند تورنادو نیز می‌شود. این کشور در دسامبر ۲۰۲۲ سفارشی به ارزش ۸.۸۳ میلیارد دلار را برای خرید ۳۵ فروند جنگنده F–۳۵ از شرکت لاکهید مارتین ارائه کرد.

۱۵. ترکیه

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۵۷ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۶۱۸ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۴۸

قدرتمندترین نیروی هوایی

ترکیه یکی از پیشرفته‌ترین نیروهای هوایی در جهان را با ناوگانی به بزرگی بیش از ۶۰۰ هواپیما دارد. این هواپیماها شامل ۱۵۷ فروند جنگنده F–۱۶ ساخت شرکت جنرال داینامیکس و ۴۸ فروند F–۴ E و تعدادی دیگر هواپیماهای نظامی هستند. نیروی هوایی ترکیه همچنین ۷ فروند هواپیمای سوخت رسان KC–۱۳۵ R را در اختیار دارد.

۱۴. پاکستان

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۵۹ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۸۱۸ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۵۸

قدرتمندترین نیروی هوایی

پاکستان یکی از قوی ترین نیروهای هوایی آسیا را در اختیار دارد که قابلیت‌های آن دقیقا چهار سال پیش در جنگ سال ۲۰۱۹ علیه دشمن دیرینه‌اش هند در منطقه مورد مناقشه کشمیر به نمایش گذاشته شد. نیروی هوایی این کشور دارای ناوگانی به بزرگی ۸۱۸ فروند است که شامل هواپیماهای جنگی برجسته‌ای از جمله ۴۴ فروند جنگنده F–۱۶، شش فروند جنگنده چینی J–۱۰ و ۱۰۹ فروند جنگنده JF–۱۷ می‌شود.

۱۳. ایتالیا

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۰۷ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۵۰۶ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۸۴

قدرتمندترین نیروی هوایی

نیروی هوایی ایتالیا در طول جنگ جهانی دوم چندین بمب افکن سبک تا متوسط از جمله Savoia-Marchetti, CANT Z.506 Airone, Caproni Ca.135 و تعدادی دیگر در اختیار داشت. در حال حاضر، ایتالیا حتی یک بمب افکن نیز در ناوگان نیروی هوایی خود با استعداد ۵۰۶ هواپیما ندارد. با این حال این کشور هنوز هم با ۱۵ فروند F–۳۵، حدود ۵۰ فروند تورنادو و ۹۲ فروند هواپیمای جنگی یوروفایتر تایفون یکی از قدرتمندترین نیروهای هوایی جهان را در اختیار دارد.

۱۲. مصر

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۹۲ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۱,۱۲۲ فروند
  • امتیاز: ۰.۱۹۶

قدرتمندترین نیروی هوایی

مصر با ۱۱۲۲ فروند هواپیما پنجمین نیروی هوایی بزرگ جهان از لحاظ تعداد را در اختیار دارد که از این تعداد ۴۲۰ فروند هواپیمای جنگی شامل ۲۴ فروند داسو رافال و ۱۶۸ فروند جنگنده اف ۱۶ است. با اضافه شدن ۲۶ جنگنده Su–۳۵ به‌عنوان بخشی از قرارداد ۲ میلیارد دلاری امضا شده بین مصر و روسیه در سال ۲۰۱۸، توانایی‌های هوایی این کشور بیش از پیش تقویت خواهد شد.

۱۱. فرانسه

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲۲۶ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۶۵۸ فروند
  • امتیاز: ۰.۲۰۳

قدرتمندترین نیروی هوایی

فرانسه صنعت هوافضای پیشرفته‌ای در داخل کشور دارد و شرکت‌هایی مانند هواپیمایی داسو که به‌عنوان سازنده جت جنگنده رافال شناخته می‌شود. از دیگر جنگنده های ناوگان هوایی فرانسه می‌توان به میراژ ۲۰۰۰–۵ F و میراژ ۲۰۰۰ D اشاره کرد. نیروی هوایی فرانسه ۱۳۵ فروند جنگنده رافال در اختیار دارد و ۱۲۰ فروند دیگر نیز در حال توسعه هستند.

۱۰. عربستان سعودی

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲۸۳ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۷۰۲ فروند
  • امتیاز: ۰.۲۴۹

قدرتمندترین نیروی هوایی

رتبه دهم قدرتمندترین نیروی هوایی جهان کشور عربستان است. عربستان سعودی پنجمین هزینه کننده بزرگ تجهیزات نظامی در سال ۲۰۲۲ بوده است. نیمی از ناوگان نیروی هوایی این کشور را هواپیماهای جنگی تشکیل می‌دهند که شامل ۲۸۳ جت جنگنده پیشرفته است. این کشور یکی از قوی ترین نیروهای هوایی آسیا را دارد.

۹. بریتانیا

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۴۵ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۴۶۶ فروند
  • امتیاز: ۰.۲۶۰

قدرتمندترین نیروی هوایی

نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا تا سال ۲۰۲۲ میلادی، ۱۱۹ فروند جنگنده یوروفایتر تایفون و ۲۶ جنگنده F–۳۵ B را در اختیار دارد. جیمز کارتلیج، از مقامات ارشد در وزارت دفاع بریتانیا، ماه گذشته بر تعهد کشورش برای خرید ۱۳۸ جنگنده اف ۳۵ دیگر از شرکت لاکهید مارتین تاکید کرد.

۸. هند

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲۸۴ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۱,۶۴۵ فروند
  • امتیاز: ۰.۲۹۰

قدرتمندترین نیروی هوایی

هند یکی از برجسته‌ترین نیروهای هوایی در جهان است که بمب افکن ندارد. با این حال، این کشور سابقه‌ای غنی در استفاده از بمب افکن های سنگین دارد که منجر به پیروزی این کشور بر پاکستان در جنگ سال ۱۹۷۱ شد. در حال حاضر، نیروی هوایی هند (IAF) دارای ناوگانی به استعداد ۱،۶۴۵ فروند هواپیما است که شامل جت های جنگنده شناخته شده‌ای مانند Su–۳۰ و رافال داسو می‌شود.

۷. استرالیا

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۷۲ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۲۹۶ فروند
  • امتیاز: ۰.۳۰۵

قدرتمندترین نیروی هوایی

استرالیا با ناوگانی متشکل از ۲۹۶ هواپیما که یک چهارم آن از جت های جنگنده پیشرفته تشکیل شده است، یکی از برترین نیروهای هوایی جهان را در اختیار دارد. نیروی هوایی استرالیا در حال حاضر ۴۸ فروند جنگنده F–۳۵ A ساخت شرکت لاکهید مارتین در مالکیت خود داشته و سفارش ۳۷ فروند جنگنده دیگر را نیز نهایی کرده است. همچنین نیروی هوایی این کشور فروند جنگنده F / A – ۱۸ F ساخته شده توسط شرکت بوئینگ را در اختیار دارد.

۶. ژاپن

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۱۸۲ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۷۷۹ فروند
  • امتیاز: ۰.۳۰۷

قدرتمندترین نیروی هوایی

ژاپن نهمین نیروی هوایی بزرگ جهان را از نظر اندازه ناوگان در اختیار دارد و به برخی از پیشرفته ترین جت های جنگنده حال حاضر جهان مجهز است. اندازه ناوگان نیروی هوایی این کشور شامل ۲۷ فروند اف-۳۵ (با سفارش ۱۱۹ فروند دیگر)، ۶۲ فروند F-2A و ۱۵۵ فروند اف-۱۵ جی است. ژاپن در نوامبر ۲۰۲۳ بخشی از سفارش جنگنده های اف-۳۵ لاکهید مارتین خود را دریافت کرد، اما تعداد این هواپیماهای تحویل داده شده اعلام نشد.

۵- کره جنوبی

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲۱۵ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۸۹۰ فروند
  • امتیاز: ۰.۳۹۲

قدرتمندترین نیروی هوایی

نیروی هوایی کره جنوبی ناوگان قدرتمندی متشکل از ۸۹۰ هواپیما دارد. این هواپیماها شامل ۳۸ فروند جنگنده نسل پنجم F–۳۵ و ۱۱۸ فروند F–۱۶ C و همچنین جت های جنگی قدرتمند دیگری است. با توسعه جنگنده بومی KF–۲۱ Boramae که به اعتقاد کارشناسان دفاعی به‌خوبی هر جنگنده پنهانکار نسل چهارم دیگری است، توانایی‌های هوایی سئول بیش از پیش افزایش یافته است. بر اساس گزارش FlightGlobal، کره جنوبی تا سال ۲۰۲۲ حدود ۱۲۰ فروند KF–۲۱ را سفارش داده است.

۴. اسرائیل

  • تعداد بمب افکن: ۰
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲۷۳ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۵۸۱ فروند
  • امتیاز: ۰.۳۹۴

قدرتمندترین نیروی هوایی

نیروی هوایی اسرائیل تنها نیروی هوایی در خاورمیانه است که جنگنده‌های اف-۳۵ دارد. اسرائیل تاکنون ۱۲ فروند از این جنگنده نسل پنجمی را دریافت کرده و برای ۱۷ مورد دیگر سفارش داده است. نیروی هوایی اسرائیل همچنین ۱۷۵ فروند اف-۱۶ و ۶۶ فروند اف-۱۵ در ناوگان جنگنده‌های خود دارد.

۳. چین

  • تعداد بمب افکن: ۱۲۰ فروند
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۳۲۴ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۲,۰۸۴ فروند
  • امتیاز: قابل تخمین نیست

قدرتمندترین نیروی هوایی

در نهایت به چند کشور معدودی می‌رسیم که بمب افکن در اختیار دارند و از چین به‌عنوان یکی از قدرتمندترین ارتش های جهان شروع می‌کنیم. بر اساس گزارش‌ها، چین حدود ۲۳۰ بمب افکن H–۶ ساخته است که ۱۲۰ فروند از آن‌ها هنوز در حال پرواز هستند. علاوه بر بمب افکن‌ها، چینی‌ها ناوگان ترسناکی از جت های جنگنده نیز دارند که شامل ۲۶۰ فروند J-10، حدود ۴۵ فروند J-15/16 و ۱۹ فروند J-20 و همچنین جنگنده‌های دیگر می‌شود.

۲. روسیه

  • تعداد بمب افکن: ۱۳۷ فروند
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۶۱۶ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۳،۶۵۲ فروند
  • امتیاز: قابل تخمین نیست

قدرتمندترین نیروی هوایی

روسیه در حال حاضر دومین ناوگان بزرگ بمب افکن های راهبردی جهان را در اختیار دارد. این ها شامل ۵۵ فروند TU-95، ۶۶ فروند TU-22 و ۱۲ فروند TU-160 می‌شوند که آخری مدرن‌ترین آن‌ها است. نیروی هوایی روسیه ناوگان بزرگی به استعداد بیش از ۳,۵۰۰ فروند هواپیمای جنگی دارد که تعداد قابل توجهی از جت‌های جنگنده مانند Su – ۳۰، Su – ۳۴، Su – ۳۵ و Su – ۵۷ را شامل می‌شود.

۱. ایالات متحده آمریکا

  • تعداد بمب افکن: ۱۴۱ فروند
  • تعداد جت های جنگنده پیشرفته: ۲،۳۶۴ فروند
  • ناوگان نیروی هوایی: ۵،۲۰۹ فروند
  • امتیاز: قابل تخمین نیست

قدرتمندترین نیروی هوایی

ایالات متحده آمریکا قدرتمندترین ارتش جهان را دارد. این کشور همچنین دارای قدرتمندترین نیروی هوایی جهان است. همچنین این کشور ناوگانی بیش از ۵,۰۰۰ هواپیما در اختیار دارد. حدود ۴۰ درصد از این ناوگان را جنگنده‌های پیشرفته تشکیل می‌دهند. آمریکا در حال حاضر ۴۵۰ فروند جنگنده اف-۳۵، ۱۷۷ فروند جنگنده اف-۲۲ رپتور، ۷۷۵ فروند جنگنده اف-۱۶، ۵۵۴ فروند جنگنده اف-۱۸ و ۴۰۸ فروند جنگنده اف-۱۵ را در اختیار دارد. این کشور همچنین دارای بیشترین تعداد بمب افکن است که تعداد آن‌ها ۱۴۱ فروند تخمین زده می‌شود. بمب افکن‌هایی که توسط نیروی هوایی آمریکا اداره می‌شوند شامل B–۵۲ طراحی شده در دهه ۱۹۵۰ میلادی، B–۱ لنسر ساخته شده در دهه ۱۹۷۰ و B–۲ اسپیریت طراحی شده در دهه ۱۹۸۰ هستند.