نگاهی به قدیمی ترین برندهای خودروسازی در جهان و ایران؛ پیشگامان صنعت خودرو

در این مقاله نگاهی به قدیمی ترین برندهای خودروسازی در جهان و ایران خواهیم انداخت. شرکت‌هایی که در صنعت خودرو دنیا پیشگام هستند.

اتومبیل‌ها حالا دیگر بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما هستند. شاید به خاطر داشته باشید که کمپانی فورد با تولید انبوه مدل T در سال ۱۹۰۸، اولین شرکتی بود که خودرو را به میان مردم آورد. اما جالب است بدانید که فورد، نخستین سازنده خودرو نبود. افتخار اختراع نخستین اتومبیل در سال ۱۸۸۶ به کارل بنز، بنیان‌گذار مرسدس بنز تعلق دارد.

با این حال، ریشه‌های برخی از بزرگ‌ترین خودروسازان امروزی، به دورانی پیش از تولد کارل بنز برمی‌گردد. هرچند این شرکت‌ها در بدو تاسیس، خودروسازی را دنبال نمی‌کردند، اما اغلب آن‌ها در حوزه‌هایی فعالیت داشتند که به موتور نیازمند بود؛ مانند آسیابانی، تولید پوشاک یا ساخت وسایل نقلیه پدالی مثل دوچرخه. همین تجربه پیشین در زمینه موتور، باعث شد این شرکت‌ها بتوانند با اختراع اتومبیل، به راحتی به عرصه خودروسازی ورود پیدا کنند و از قطعات موجود در کارخانه‌هایشان برای ساخت نخستین خودروها بهره ببرند.

قدیمی ترین برندهای خودروسازی جهان

بیایید با هم نگاهی به پنج برند قدیمی خودروساز دنیا بیندازیم که همچنان به تولید خودروهای شخصی مشغول هستند. سپس صنعت خودرو در ایران را با هم بررسی می‌کنیم.

پژو – سال ۱۸۱۰

کمپانی پژو، امروزه در کنار رنو و سیتروئن، یکی از برترین برندهای فرانسوی به شمار می‌رود. اما جالب است بدانید که داستان این شیر سرافراز فرانسوی، نه از دل کارخانه خودرو، بلکه از دل گدازه‌های گداخته فولاد آغاز شد.

بنیان‌گذاری پژو به سال ۱۸۱۰ و تلاش‌های برادران پژو، ژان-فردریک و ژان-پیر دوم بازمی‌گردد. آن‌ها در ابتدا کارخانه‌ای برای تولید فولاد تاسیس کردند و با استفاده از تکنیک نورد سرد، به ساخت ابزارهای دستی، کشاورزی و صنعتی در طول قرن نوزدهم میلادی مشغول بودند.

با ورود نسل سوم خانواده پژو به عرصه فعالیت‌های صنعتی، شاهد تحولاتی قابل توجه هستیم. آن‌ها در سال ۱۸۸۸ به سراغ صنایع سنگین‌تر رفتند و با ساخت دوچرخه و توسعه وسایل نقلیه موتوری، زمینه‌ساز ورود این خاندان به حوزه تازه‌نفس خودروسازی شدند.

یک سال بعد، آرمند پژو، نوه ژان-پیر دوم، در نمایشگاه جهانی پاریس، از نخستین اتومبیل پژو رونمایی کرد. این اختراع، درشکه‌ای سه چرخه بود که با موتور بخار کار می‌کرد و توسط مهندسی به نام لئون سرپوله طراحی شده بود.

اما این پایان ماجراجویی‌های پژو در عرصه خودرو نبود. در سال ۱۸۹۰، آرمند نخستین خودروی چهارچرخه پژو را با موتور ساخت دایملر به نمایش گذاشت. تا سال ۱۸۹۵، پژو موفق به ساخت ون‌هایی با ظرفیت حمل ۵۰۰ کیلوگرم شد و نام خود را به عنوانی شناخته‌شده در سراسر فرانسه و اروپا تثبیت کرد.

داستان پژو همچنان ادامه دارد. این شرکت در سال ۱۹۷۵ با خرید سیتروئن، گروه صنعتی پژو سوسایته آئونوم (PSA) را برای مدیریت هر دو برند تاسیس کرد. با خرید برندهای خودروسازی بیشتر توسط شرکت مادر پژو، نام آن در سال ۱۹۹۱ به PSA پژو سیتروئن و نهایتا در سال ۲۰۱۶ به گروه PSA تغییر پیدا کرد. سرانجام در سال ۲۰۱۹، فیات کرایسلر آمریکا (FCA) با گروه پژو ادغام شد و شرکت استلانتیس (Stellantis) را به وجود آورد. این حرکت، نام پژو را زیر چتری چندملیتی قرار داد. انتظار می‌رفت که پژو با این ادغام وارد بازار ایالات متحده شود، اما این برنامه‌ها با تصمیم شرکت مبنی بر تمرکز بر معرفی برند آلفارومئو در این کشور، لغو شد.

واکسهال – سال ۱۸۵۷

اگرچه امروزه تاترا که در سال ۱۸۵۰ تاسیس شده، به عنوان دومین خودروساز قدیمی جهان شناخته می‌شود، اما با توقف تولید خودرو و تمرکز بر کامیون‌ها، جایگاه دوم را به واکسهال واگذار می‌کنیم.

داستان واکسهال به سال ۱۸۵۷ و با تاسیس شرکت الکساندر ویلسون و شرکا بازمی‌گردد. الکساندر ویلسون، مهندسی اسکاتلندی بود که در نزدیکی باغ‌ها و پل واکسهال در لندن، به ساخت موتورهای بخار کشتی مشغول بود. همین نزدیکی به منطقه واکسهال، باعث شد تا لقب «کارخانه واکسهال» را به خود بگیرد.

با شروع سال ۱۸۹۴، این شرکت به سراغ تجربه‌ای جدید رفت و با موتورهای احتراق داخلی وارد عرصه تازه‌ای شد. این تغییر مسیر، منجر به بازسازی شرکت و شکل‌گیری کمپانی «کارخانه آهن واکسهال» شد.

ثمره این تجربه نوآورانه، ساخت یک موتور تک سیلندر بنزینی برای قایق‌های تفریحی رودخانه‌ای در سال ۱۸۹۷ بود. هرچند تایید نشده است، اما برخی معتقدند که همین موتور، پایه ساخت پیشرانه اولین خودروی تولیدی واکسهال در سال ۱۹۰۳ شد.

پس از تقریبا هشت سال تولید خودروهای کاربردی و روزمره، واکسهال با ساخت مدل «پرنس هنری» که به عنوان اولین خودروی اسپرت بریتانیا شناخته می‌شود، برگ برنده دیگری را رو کرد. با این حال، علیرغم موفقیت در زمینه ساخت خودروهای لوکس و گران‌قیمت، تقاضا برای این نوع اتومبیل‌ها در اوایل دهه ۱۹۲۰ به شدت کاهش یافت و این افت شدید، ضربه مهلکی به واکسهال زد. در نتیجه، هیئت مدیره شرکت در سال ۱۹۲۵، برند واکسهال را با مبلغی بیش از ۲.۵ میلیون دلار (با ارزش تقریبی ۴۴ میلیون دلار امروز) به جنرال موتورز فروخت.

واکسهال با گسترش سبد محصولات خود به کامیون‌ها و ون‌ها، توانست در دهه‌ی پرآشوب ۱۹۶۰، زمانی که بسیاری از برندهای محبوب خودروسازی بریتانیا مانند تریمف مجبور به توقف تولید شدند، به فعالیت خود ادامه دهد. با این حال، بخش اروپایی جنرال موتورز در دهه‌ی ۲۰۰۰ با ضررهای هنگفتی روبرو شد و سرانجام این شرکت در سال ۲۰۱۷، برند واکسهال را با ضرر به گروه PSA فروخت. با ادغام FCA و گروه PSA در سال ۲۰۱۹، حالا واکسهال همسایگی با یک برند آمریکایی دیگر به نام کرایسلر را تجربه می‌کند.

اوپل – سال ۱۸۶۲

کمپانی اوپل، در سال ۱۸۶۲ توسط آدام اوپل در روسلسهایم آلمان، تنها با ۳۰ مایل فاصله از جنوب غربی فرانکفورت تاسیس شد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید هدف اولیه اوپل، تولید چرخ خیاطی بود. اما این شرکت با گذر زمان و در سال ۱۸۸۶، پس از آنکه سهم قابل توجهی از بازار آلمان را به خود اختصاص داد، به سراغ ساخت دوچرخه رفت.

در سال ۱۸۹۹، ویلهلم، پسر آدام اوپل، کارخانه ساخت اتومبیل فریدریش لوتسمان را خریداری کرد و بدین ترتیب، پایه‌های تولید خودرو با برند اوپل را بنا نهاد. تا سال ۱۹۰۷، شرکت اوپل به صورت همزمان به تولید چرخ خیاطی و خودرو مشغول بود؛ اما آتش‌سوزی مهیبی در سال ۱۹۱۱ کارخانه را با خاک یکسان کرد و باعث توقف فعالیت‌های اوپل شد. با راه‌اندازی مجدد خط تولید، مدیران شرکت تصمیم گرفتند به طور کامل روی اتومبیل‌سازی تمرکز کنند و پرونده چرخ خیاطی را برای همیشه ببندند.

این تصمیم سرنوشت‌ساز، اوپل را به مسیر موفقیت سوق داد. طبق گزارش‌های روزنامه دیترویت فری پرس، اوپل تا سال ۱۹۲۸ با در اختیار داشتن ۳۷.۵ درصد از سهم بازار آلمان، به عنوان بزرگترین خودروساز این شهر شناخته می‌شد. با این حال، رکود اقتصادی بزرگی که در سال ۱۹۲۹ رخ داد، ضربه مهلکی به اوپل زد و در نهایت جنرال موتورز با مبلغی کمتر از ۲۶ میلیون دلار (ارزش تقریبی ۴۷۲ میلیون دلار امروز)، موفق به تصاحب ۸۰ درصد از سهام این شرکت آلمانی شد. سرانجام در سال ۱۹۳۱، جنرال موتورز با خرید سهام باقی‌مانده اوپل، مالکیت کامل این برند را به دست آورد و اوپل را به یک زیرمجموعه مهم برای خود تبدیل کرد.

اوپل که در دهه ۱۹۹۰ عملکرد فوق‌العاده‌ای برای جنرال موتورز به ارمغان آورد، در دهه ۲۰۱۰ با چالش‌های جدی مواجه شد. بخش اروپایی جنرال موتورز که اوپل را نیز در اختیار داشت، سالانه حدود ۱ میلیارد دلار ضرر می‌کرد. به همین دلیل، جنرال موتورز پس از تقریبا ۹۰ سال مالکیت، در سال ۲۰۱۷ اوپل (و واکسهال) را به گروه PSA فروخت. با ادغام گروه PSA و FCA در سال ۲۰۱۹، حالا اوپل زیر چتر استلانتیس قرار گرفته و همسایگی برندهای بزرگ دیگری همچون آلفارومئو، جیپ و مازراتی را تجربه می‌کند.

لندروور – سال ۱۸۷۷

همانند دیگر خودروسازان حاضر در این فهرست، لندروور نیز کار خود را با ساخت خودرو آغاز نکرد. این شرکت با نام Starley & Sutton Co در سال ۱۸۷۷ تاسیس شد و در حوزه تولید دوچرخه فعالیت می‌کرد. آن‌ها در سال ۱۸۸۳ برند خود را برای سه ‌چرخه‌ها به «روور» تغییر دادند و در سال ۱۸۸۵ از دوچرخه ایمنی روور رونمایی کردند که تقریبا همان طراحی دوچرخه امروزی را دارد.

در اواخر دهه ۱۸۹۰، شرکت نام خود را به «کمپانی دوچرخه‌سازی روور» تغییر داد و تا سال ۱۹۰۲ موفق به ساخت موتورسیکلت روور امپریال شد. چند سال بعد، روور نخستین خودروی چهارچرخ خود را تولید کرد و به زودی مدل‌های متنوعی را برای عرضه عمومی به بازار روانه کرد. با این حال، محبوبیت روور به عنوان گزینه‌ای قابل اعتماد برای خرید خودرو در انگلستان، به دهه ۱۹۳۰ بازمی‌گردد.

افت مستمر بازار خودروی بریتانیا در دهه ۱۹۶۰، بر چندین برند از جمله روور تاثیر منفی گذاشت. لیلند (Leyland) در سال ۱۹۶۶ روور را خریداری کرد و سپس در سال ۱۹۶۸ با ادغام با شرکت بریتیش موتور (British Motor Company)، کمپانی بریتیش لیلند (British Leyland) را تاسیس کرد. مالکیت روور بار دیگر دست به دست شد، زمانی که بریتیش لیلند آن را در سال ۱۹۸۸ به بریتیش ایروسپیس (British Aerospace) فروخت. این شرکت مادر بعدها اقدام به خصوصی‌سازی زیرمجموعه‌های خود کرد. با این اتفاق، در سال ۱۹۹۴ ب‌ام‌و این برند را خرید، اما در سال ۲۰۰۰ لندروور را به عنوان یک برند مستقل از روور جدا کرد و سپس به فورد فروخت.

همان سال، کنسرسیوم فنیکس (Phoenix Consortium) باقی‌مانده روور و MG را از ب‌ام‌و خریداری کرد؛ اما متاسفانه این سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۰۵ به پایان رسید و این سرنوشت، خاتمه نام روور را رقم زد. با این حال، خوشبختانه میراث روور با لندروور تحت مالکیت فورد ادامه یافت. در نهایت، فورد در سال ۲۰۰۸ جگوار و لندروور را به تاتا موتورز فروخت و این شرکت هندی تا به امروز به عرضه هر دو برند ادامه می‌دهد.

مرسدس بنز – سال ۱۸۸۳

بی‌شک مرسدس‌بنز یکی از محبوب‌ترین و قدیمی‌ترین نام‌ها در عرصه خودروهای لوکس به شمار می‌رود. اما جالب است بدانید که این نام در سال ۱۹۲۶ و با ادغام برخی از کهن‌سال‌ترین شرکت‌های خودروسازی آن دوران، یعنی دایملر-موتورن-گزellschaft و بنز و شرکا راینیشه گازموتورن-فابریک، متولد شد.

داستان از این قرار است که گوتلیب دایملر، یکی از بنیان‌گذاران شرکت دایملر، از پیشگامان ساخت پیشرانه‌های احتراق داخلی پر سرعت به شمار می‌رفت. از سوی دیگر، کارل بنز، بنیان‌گذار شرکت بنز و شرکا، در آن زمان دومین تولیدکننده بزرگ موتور در آلمان بود.

این ادغام، نتیجه شکست آلمان در جنگ جهانی اول بود. بسیاری از شرکت‌ها برای فرار از ورشکستگی و تعطیلی، مجبور به ادغام با دیگر کمپانی‌ها شدند. این دو شرکت خودروسازی نیز در ابتدا در سال ۱۹۲۴ به صورت سرمایه‌گذاری مشترک فعالیت می‌کردند تا نهایتا در سال ۱۹۲۶ با نام دایملر-بنز آ گ (Daimler-Benz AG) به طور رسمی به یک شرکت واحد تبدیل شدند.

در سال ۱۹۹۸، دایملر-بنز با کرایسلر ادغام شد و شرکت دایملرکرایسلر آ گ (DaimlerChrysler AG) را تشکیل داد. با این حال، این مشارکت دوام چندانی نداشت. پس از متحمل شدن ضرری ۱.۵ میلیارد دلاری در سال ۲۰۰۷، دایملر بخش کرایسلر را فروخت و در نتیجه، نام کرایسلر از برند خود حذف شد و به دایملر آ گ (Daimler AG) تغییر پیدا کرد.

در اواخر سال ۲۰۲۱، دایملر آ گ بخش کامیون و اتوبوس خود را به عنوان یک شرکت مستقل با نام دایملر تراک (Daimler Truck) تفکیک کرد. در پی این اقدام، دایملر بار دیگر نام خود را به مرسدس-بنز گروپ آ گ (Mercedes-Benz Group AG) تغییر داد.

به نقل از آقای اولا کالنیوس، مدیرعامل مرسدس‌بنز، در بیانیه‌ای خطاب به مجله Motor Authority، «این تغییر نام به گروه مرسدس‌بنز، بر تاکید مجدد ما بر استراتژی جدیدمان صحه می‌گذارد. با این کار، می‌خواهیم به وضوح نشان دهیم که هسته اصلی شرکت ما، ساخت برترین خودروهای دلخواه در جهان است.»

در گجت نیوز بخوانید: برند اکسید اکسلانتیکس عصر جدید خودروهای الکتریکی را در نمایشگاه خودرو پکن به نمایش می‌گذارد سریعترین مرسدس بنز جهان، سوپرکارهای فراری را به چالش می‌کشد ۵ کمپانی خودروساز که احتمالا نمی‌دانستید تحت مالکیت فورد بوده‌اند صاحب این ماشین هیچوقت برای جای پارک به مشکل نمی‌خورد

نگاهی به تاریخ صنعت خودروسازی در ایران

صنعت خودروسازی ایران، داستانی بلند و پیچیده دارد که از دل تاریخ کهن این سرزمین سرچشمه می‌گیرد. این داستان، سرشار از فراز و نشیب‌های متعدد، دستاوردهای چشمگیر و چالش‌های بی‌شمار است. در این مقاله، سفری به گذرگاه‌های تاریخ این صنعت خواهیم داشت و از آغاز تا به امروز، تحولات و دستاوردهای آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

شروع فعالیت‌های مربوط به صنعت خودرو در ایران به اوایل قرن بیستم باز می‌گردد. در آن دوران، شاهد ورود تدریجی اتومبیل‌های خارجی به کشور بودیم. اما گام‌های اولیه تولید خودرو در ایران، به سال ۱۳۳۷ و تاسیس شرکت «ایران ناسیونال» بازمی‌گردد. این شرکت با همکاری کمپانی تالبوت از انگلستان، به مونتاژ مدل‌هایی مانند پیکان و آریا پرداخت.

دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی، دوران طلایی صنعت خودروسازی ایران به شمار می‌رود. در این دوران، شاهد تاسیس شرکت‌های خودروسازی متعددی مانند ایران خودرو و سایپا بودیم که با همکاری شرکای خارجی، به تولید انبوه خودروهای سواری و باری می‌پرداختند. مدل‌هایی مانند پژو ۴۰۵، رنو ۵، پراید و نیسان وانت، از جمله خودروهای پرطرفدار این دوران بودند.

پس از انقلاب اسلامی، صنعت خودروسازی ایران با چالش‌های متعددی روبرو شد. جنگ تحمیلی، تحریم‌های اقتصادی و نوسانات سیاسی، از جمله عواملی بودند که بر روند فعالیت این صنعت تاثیر منفی گذاشتند. با این حال، شاهد تلاش‌هایی برای احیای این صنعت و خودکفایی بیشتر در تولید قطعات بودیم.

در دهه‌های اخیر، صنعت خودروسازی ایران شاهد تحولات مختلفی بوده است. حضور شرکت‌های خودروسازان چینی در بازار ایران، تنوع محصولات را افزایش داده است. با این حال، این صنعت همچنان با چالش‌هایی مانند کیفیت پایین خودروها، قیمت‌های بالا و محدودیت‌های تکنولوژیکی روبرو است.

معرفی قدیمی‌ترین برندهای خودروسازی ایران

ایران ناسیونال با در سال ۱۳۳۷، اولین شرکت خودروسازی مدرن ایران است که تولید دو اتومبیل محبوب پیکان و آریا را عهده‌دار بود. بعد از آن نوبت به ایران خودرو می‌رسد که از سال ۱۳۴۶ تاکنون فعالیت می‌کند و اکنون بزرگترین خودروساز ایران با تولید اتومبیل‌های محبوبی نظیر دنا، پژو ۲۰۶ و تارا است. شرکت خودروسازی سایپا که اکنون دومین خودروساز بزرگ ایران هم هست، در سال ۱۳۴۷ تأسیس شد. خودرو محبوب و پرفروش پراید توسط این شرکت در ایران تولید و عرضه شد.

بنز ایران در سال ۱۳۵۰ تأسیس شد و در حوزه تولید کامیون‌ها و اتوبوس‌های مرسدس‌بنز فعالیت کرد. ایران کاوه نیز، یکی دیگر از شرکت‌های خودروسازی ایرانی است که در سال ۱۳۵۴ تأسیس شد و به‌عنوان تولیدکننده کامیون‌ها و اتوبوس‌های کاوه شناخته می‌شود.