گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
در نتیجه طوفان‌های شدید اخیر در دوبی و دیگر کشورهای منطقه خلیج فارس، برخی در شبکه‌های اجتماعی به تئوری ارتباط سیل دبی با بارورسازی ابرها پرداخته‌اند.
طی دو روز گذشته، دبی و برخی از شهرها و کشورهای همسایه آن در منطقه جنوب خلیج فارس شاهد بارش‌های سیل‌آسای وحشتناکی بوده‌اند که زندگی روزمره در این منطقه را دگرگون کرده است.
فقط در دبی و در طول یک روز، بارانی به‌اندازه 18 ماه بارش این شهر رخ داد. بارندگی شدید صحنه‌های شگفت‌انگیزی رقم زد؛ از خودروهای شناور و رها شده در آب تا هواپیماهایی در حال اوج گرفتن روی باندهای پر از آب. از پیامدهای این وضعیت نیز می‌توان به لغو صدها پرواز بین‌المللی در دبی و جان باختن 18 نفر در عمان اشاره کرد.
شائبه ارتباط سیل دبی با بارورسازی ابرها
در نتیجه وضعیت روزهای اخیر دبی، کاربران شبکه‌های اجتماعی شروع به پرداختن به تئوری‌های توطئه‌ای مانند ارتباط بارورسازی ابرها با سیل اخیر دبی کرده‌اند. در واقع عموم کاربران معتقدند که سیل وحشتناک اخیر در دبی و دیگر کشورهای منطقه، ناشی از سیاست مبارزه با خشکسالی دولت امارات است که می‌کوشد با بارورسازی ابرها، تا حدی بحران آب را کنترل کند.
دولت امارات پروژه بارورسازی ابرهای منطقه خشک خلیج فارس را از مدت‌ها پیش و با تشکیل ناوگانی از خلبانان حرفه‌ای آغاز کرد که با پرواز بر فراز منطقه، ذرات یدید یا نمک را در داخل طوفان و ابرهای در حال عبور می‌پاشند تا آب بیشتری برای بارش تشکیل شود.
این سیاست دولت و وقوع سیل‌های اخیر سبب شده تا بسیاری این ماجرا را به‌عنوان داستانی پندآمیز از نتیجه دخالت‌های انسان در طبیعت معرفی کنند. حتی شایعات به‌حدی قوت گرفته که خبرگزاری مطرح بلومبرگ نیز سیل امارات را ناشی از بارورسازی ابرها اعلام کرد.
با وجود همه این‌ها، واقعیت به‌مراتب متفاوت به‌نظر می‌رسد. در واقع اگرچه مرکز ملی هواشناسی امارات (NCM) از بارورسازی ابرها به‌عنوان یک استراتژی مبارزه با خشکسالی استفاده می‌کند، در حال حاضر مدرک موثقی مبنی بر ارتباط بارورسازی ابرها با سیل اخیر وجود ندارد. اما در این شرایط، دلیل این سیل و بارش شگفت‌انگیز در دبی چیست؟
شدت بارندگی در دبی چقدر بود؟
دبی به‌عنوان یک شهر در حاشیه جنوبی خلیج فارس، شهری بسیار خشک محسوب می‌شود که معمولا در طول سال کمتر از 100 میلی‌متر بارندگی دارد. این در حالی است که دبی و شهرهای اطرافش حالا و در 48 ساعت اخیر بارندگی شدیدی تجربه کرده‌اند. از جمله می‌توان به شهر العین در حدودا 100 کیلومتری جنوب شرقی امارات اشاره کرد که تنها و ظرف 24 ساعت حدود 256 میلی‌متر باران در آن باریده است.
پروفسور مارتن آمباوم، استاد هواشناسی دانشگاه ردینگ که روی الگوهای بارندگی منطقه خلیج فارس مطالعه می‌کند، می‌گوید اساسا خصوصیت این بخش از جهان، دورهای طولانی بدون بارندگی و سپس باران‌های شدید و نامنظم است؛ ولی رویداد اخیر بسیار نادر محسوب می‌شود.
بارورسازی ابرها چیست و آیا ارتباطی با سیل و بارش دبی دارد؟
بارورسازی ابرها به فرآیند دستکاری ابرهای هر منطقه جهت تولید باران بیشتر گفته می‌شود. این کار را معمولا با هواپیما و از طریق پخش کردن ذرات کوچکی مانند یدید نقره در ابرها انجام می‌دهند که در نتیجه آن، بخار آب می‌تواند ساده‌تر متراکم شده و به باران بدل شود.
گفتنی است که این فناوری ده‌ها سال است که ابداع شده و در کشورهای زیادی استفاده می‌شود و امارات نیز اخیرا برای مقابله با مشکل کمبود آب از آن استفاده می‌کند. همان‌طور که در بخش‌های قبلی هم اشاره شد، بلافاصله بعد از انتشار صحنه‌های عجیب از وضعیت حاصل از بارندگی و سیلاب در دبی، کاربرانی در شبکه‌های اجتماعی شروع به ایده‌پردازی درباره ارتباط بارورسازی با سیل و بارندگی کردند.
گزارش‌های بلومبرگ حاکی از این بود که هواپیماهای بارورکننده ابرها در روزهای یکشنبه و دوشنبه عازم شده‌اند؛ این در حالی است که بارش‌ها و سیل بعد از آن، در روز سه‌شنبه رخ داد. کارشناسان می‌گویند حتی با در نظر گرفتن دقیق بودن این اطلاعات، بعید است بارورسازی تاثیر زیادی بر طوفان مذکور داشته باشد و تمرکز بر بارورسازی ابرها به‌عنوان عامل اصلی سیل دبی گمراه‌کننده است.
در واقع، آن‌طور که محققان می‌گویند، حتی بدون بارورسازی هم جو در نتیجه تغییرات اقلیمی به‌اندازه کافی آب داشته که مستعد تولید ابرهای عظیم و بارش فراوان باشد. از سوی دیگر، معمولا بارورسازی ابرها در شرایطی انجام می‌شود که وضعیت باد، رطوبت و گردوغبار برای ایجاد باران کافی نباشد. این در حالی است که پروفسور دایانا فرانسیس از بخش علوم محیط زیستی و ژئوفیزیک دانشگاه خلیفه در ابوظبی می‌گوید وقتی یک سامانه بارشی قدرتمند مانند آنچه به سیل اخیر دبی منجر شد وجود داشته باشد، دلیلی برای انجام عملیات پرهزینه بارورسازی نیست؛ چرا که خود به خود شرایط بارش فراهم است.
یک کارشناس هواشناسی نیز می‌گوید قبل از وقوع این طوفان شدید، برخی مدل‌های کامپیوتری که در محاسبات خود تاثیر بارورسازی ابرها را در نظر نمی‌گیرند، پیش‌بینی کرده بودند که ممکن است بارش یک سال کامل، ظرف مدت 24 ساعت ببارد.
به‌گفته وی، حجم بارش‌ها به‌مراتب بیش از حدی است که بتوان آن را صرفا نتیجه بارورسازی ابرها دانست. چرا که سیل و بارش‌های شدید، منطقه وسیعی از بحرین تا عمان را تحت پوشش قرار داده است.
آیا سیل دبی ارتباطی با بارورسازی ابرها دارد؟
کارشناسان بر این باورند که بارش‌های سیل‌آسای اخیر در دبی بیش از هر چیز تحت‌تاثیر مجموعه‌ای از طوفان‌های تندری رخ داده که با ابرهای طوفان‌زای بزرگ شکل می‌گیرند. در واقع با وقوع مکرر این طوفان‌ها، بارش‌های شدیدی مانند آنچه در دبی رخ داد، رخ می‌دهد.
به‌گفته محققان، هیچ فناوری که بتواند به چنین بارندگی‌هایی منجر شود وجود ندارد و اساسا هم اخیرا عملیاتی برای بارورسازی ابرها در منطقه انجام نشده است.
البته این تنها دلیلی نیست که فرضیه ارتباط سیل دبی با بارورسازی ابرها را رد می‌کند و محققان با اشاره به طیف وسیعی از دلایل، این تئوری را مردود می‌دانند. آن‌طور که دانشمندان می‌گویند، بارورسازی ابرها می‌تواند نهایتا تا 25 درصد به سقف بارندگی هر منطقه بیفزاید. با این وصف، حجم بارش‌های اخیر به‌مراتب به‌دور از میزانی است که با بارورسازی ابرها قابل دستیابی است و اگر هم بارورسازی ابرها را در این بارش‌ها دخیل بدانیم، تنها بخشی از آن‌ها می‌تواند به این روش باران‌سازی ارتباط داشته باشد.
از طرفی، این نکته را نیز باید در نظر داشت که بارورسازی ابرها در عمل امکان ایجاد باران از هوای رقیق را ندارد و صرفا می‌تواند آنچه که پیش از این وجود داشته را کمی افزایش دهد. نکته دیگر در این مورد این‌که عملیات بارورسازی ابرها در امارات با هدف جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، همواره در مناطق شرقی این کشور و به دور از مناطق پرجمعیتی مانند دبی صورت گرفته است؛ پس حتی اگر با بارورسازی ابرها، طوفان‌هایی به دبی رسیده باشند، بعید به‌نظر می‌رسد که هنوز ذرات بارورسازی در آن‌ها فعال بوده باشد.
دیگر استدلال قابل اشاره این‌که با توجه به نکته پیشین، یعنی محدود بودن حوزه اثر ترفند بارورسازی، بسیار بعید است که بتوان کل بارش‌های سنگین منطقه را با برنامه بارورسازی محدود و کنترل‌شده دولت امارات توجیه کرد. در واقع، در شرایطی کل منطقه جنوب خلیج‌فارس شاهد باران‌های سیل‌آسا بوده که کشورهای دیگر به‌جز امارات مانند عمان، هیچ برنامه‌ای برای بارورسازی ابرها نداشته‌اند. این در حالی است که همین کشور عمان به‌مراتب بیشتر تحت‌تاثیر بارش‌ها قرار گرفته و متحمل خسارات زیادی شده است.
گفتنی است که مقامات دبی نیز بلافاصله به ادعاهای موجود در شبکه‌های اجتماعی واکنش نشان دادند و ایده ارتباط باران دبی با بارورسازی ابرها را رد کردند. بنا بر بیانیه‌ای که مرکز ملی هواشناسی امارات منتشر کرده، یکی از اصول اولیه بارورسازی ابرها، انجام عملیات در مراحل اولیه پیش از بارندگی است. در واقع در شرایطی که طوفان رعد و برق شروع شده باشد، امکان انجام این عملیات به دلایل متعددی از جمله حفظ امنیت خلبانان و هواپیماها ممکن نیست.
صحنه‌های عجیبی که در دبی شاهد بودیم، بیش از آنکه حاصل یک فناوری به‌ظاهر ترسناک باشد، دلایل ساده‌تری نیز دارد. دبی با وجود توسعه‌یافته و مدرن بودن، اساسا و در تمام سالیان توسعه خود، هرگز برای مقابله با چنین بارندگی‌هایی طراحی نشده است. فقدان زیرساخت‌های مناسب برای مقابله با بارندگی و زهکش‌های سیلابی که بتوانند به مقابله با هجوم آب کمک کنند، سبب شده تا دبی به حالتی در بیاید که امروز شاهدیم.
این مشکل البته مخصوص دبی نیست، بلکه امروزه بسیاری از شهرهای مناطق گرم و خشک فاقد زیرساخت‌های زهکشی مناسب هستند. مثلا در ایران خودمان بسیاری از شهرها برای مقابله با حجم بارشی بیش از میزان همیشگی، آمادگی ندارند.
با این اوصاف، اگر فرضیه ارتباط سیل دبی با بارورسازی ابرها مردود باشد؛ دلیل واقعی این بارش‌ها چیست؟ محققان به تغییرات اقلیمی به‌عنوان یک دلیل اساسی اشاره می‌کنند. در واقع و همزمان با فرآیند گرم‌شدن کره زمین، دینامیک پیچیده آب‌وهوای منطقه دائما در حال تغییر است و این مسئله می‌تواند به تحولات عجیبی از جمله طوفان‌های شدید بی‌انجامد.
امروزه با علم به این شرایط، برنامه‌ریزان شهری می‌کوشند برای مقابله با بارش‌ها و سیل‌های ناگهانی، شهرهای جدید را به اصطلاح اسفنجی‌تر یا جاذب آب طراحی کنند و بدین‌وسیله، از چنین حجم آب فراتر از انتظاری، استفاده بهینه‌ای کنند.
ارتباط تغییرات اقلیمی با سیل دبی چیست؟
در حال حاضر نمی‌توان دقیقا به تاثیر تغییرات اقلیمی در بارش‌های اخیر پرداخت؛ چرا که این امر نیاز به تحلیل علمی، دقیق و جامعی از طیف وسیعی از داده‌های مختلف دارد و باید با در نظر گرفتن عوامل طبیعی و انسانی متعدد انجام شود؛ کاری که چند ماه طول می‌کشد.
اما چطور این حجم از بارش را می‌توان به تغییرات اقلیمی ارتباط داد؟ در یک تعریف ساده باید گفت که هوای گرم می‌تواند رطوبت بیشتری در خود نگهداری کند (چیزی حدود 7 درصد بیشتر برای هر درجه سانتی‌گراد)؛ موضوعی که می‌تواند حجم و شدت بالقوه بارندگی احتمالی را افزایش دهد.
بر اساس یک مطالعه جدید، با افزایش روند گرمایش جهانی، بارندگی سالانه در بسیاری از مناطق امارات تا پایان قرن می‌تواند تا بیش از 30 درصد افزایش پیدا کند. در همین خصوص، فردریک اتوف استاد علوم آب‌وهوا در امپریال کالج لندن می‌گوید؛ هرچه بشریت به سوزاندن نفت، گاز و زغال‌سنگ ادامه دهد، آب‌وهوا نیز گرم‌تر خواهد شد، بارندگی‌ها شدت می‌گیرند و افراد بیشتری جان خود را در سیل از دست می‌دهند.
امارات برای مقابله با چنین شرایطی چه می‌تواند بکند؟
پیش از این نیز گفتیم که دبی شهری مدرن و جذاب، اما فاقد تاسیسات زهکشی مناسب است. طبیعی است که شهرسازان در زمان توسعه دبی پیش‌بینی چنین وضعیتی را نکرده باشند؛ اما حال که با دیوار سخت واقعیت برخورد کرده‌اند، باید به استراتژی‌هایی برای مهار وضعیت‌های مشابه بیندیشند.
این می‌تواند شامل افزایش قابل توجه فضای سبز در دبی، برای جذب بارندگی باشد. از طرفی باید به احداث یک مجموعه تاسیسات زهکشی مناسب برای هدایت، جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب باران نیز اندیشید.
جمع‌بندی
همان‌طور که در طول این مطلب گفتیم، وقوع سیل شدید در دبی به تئوری توطئه ارتباط این سیل با بارورسازی ابرها انجامیده است. اساسا فناوری بارورسازی ابرها به‌عنوان یک تکنولوژی نسبتا ناشناخته توسط عموم مردم، در بسیاری از تئوری‌های توطئه مطرح می‌شود. از جمله اخیرا و در ماه فوریه ادعا شد که دلیل اصلی دو طوفان بزرگ کالیفرنیا، برنامه بارورسازی ابرها بوده است.
طوفان مذکور، بخش‌های شمالی ایالت کالیفرنیا را طی کرد و به سیل و لغزش زمین عظیمی منجر شد. با وجود این ادعا، مقامات در مصاحبه‌هایی تاکید کردند که عملیات بارورسازی ابرها در طول این دو طوفان انجام نشده و اساسا نیز بارورسازی نمی‌تواند به ایجاد چنین طوفان‌های بزرگی منجر شود. موضوعی که درباره دبی و تجربه تلخ اخیر آن نیز صادق است.
