اخترشناسان موفق شدند یک دریاچه جهنمی را در قمر سیاره مشتری کشف کنند. پیشتر نیز دانشمندان میدانستند که آیو مکان مناسبی برای زندگی نیست؛ اما گمان نمیکردند شرایط تا این حد وحشتناک باشد.
مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی است و نیروی گرانش فوقالعاده بالایی دارد. همین نیز سبب شده که اجرام آسمانی زیادی جذب این سیاره شوند. سیاره مشتری از گذشته دور همیشه اهمیت خاصی برای دانشمندان داشته است. بهعنوان مثال در سال ۱۶۱۰ گالیله توانست ۴ قمر مشتری را کشف کند. پس از آن نیز به تدریج قمرهای دیگر این سیاره غولپیکر مشاهده شدند تا اینکه تعداد کلی آنها به ۱۰۲ عدد رسید. هرچند هنوز نیز ۴ قمر گالیلهای جذابیت خاصی برای دانشمندان دارند.
دریاچه جهنمی موجود در قمر سیاره مشتری مملو از مواد مذاب است
یکی از قمرهای گالیلهای سیاره مشتری آیو نام دارد که اندکی از ماه بزرگتر است. هرچند بر خلاف ماه ابدا آرام نیست. آیو با ۴۰۰ آتشفشان فعال پوشانده شده است و گاهی حتی میتوان فوران مواد مذاب آنها را از زمین مشاهده کرد. حالا نیز دانشمندان توانستهاند یک دریاچه جهنمی را در سطح قمر آیو سیاره مشتری پیدا کنند.
قمر آیو تنها یک دوازدهم زمین مساحت دارد؛ اما گفته میشود که میزان فعالیتهای آتشفشانهای آن حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از نمونههای زمینی هستند. فعالیت شدید زمینشناختی این جرم آسمانی نیز به تقابل گرانشی سیاره مشتری و دو قمر دیگر آن مربوط میشود. بههمینخاطر اگر از فضا به آیو نگاه کنید، حالتی لکهلکه دارد. این لکهها میتوانند میزبان دریاچه های جهنمی این قمر جذاب سیاره مشتری باشند.
اخترشناسان در طول چند دهه گذشته با دقت وضعیت آیو را در نظر داشتند. در طول این مدت نیز بزرگترین دریاچه مواد مذاب آن یعنی لوکیپاترا توجهات را حسابی بهخود جلب کرده بود. دریاچه ای که بیش از ۲۰۰ کیلومتر عرض دارد و مملو از مواد مذاب است. اخیرا نیز ناسا انیمیشن جدیدی را منتشر کرده است که در آن میتوان این دریاچه جهنمی قمر مشتری را مشاهده کرد.
این نمای جدید توسط فضاپیمای جونو ثبت شده است. این فضاپیما در اواخر سال ۲۰۲۳ و اوایل ۲۰۲۴ حدود ۱۵۰۰ کیلومتر از سطح آتشفشانی آیو را پوشش داد. همین نیز سبب شد که ما بهترین تصاویر خود را از این قمر متفاوت سیاره مشتری داشته باشیم. در این تصاویر میتوان بهخوبی لوکیپاترا را مشاهده کرد که روی انبوهی از مواد مذاب قرار دارد. البته در بخش مرکزی این دریاچه مواد مذاب در حال سرد شدن هستند؛ اما اطراف آن را ماگما احاطه کرده است.
تصاویر فضاپیمای جو از دریاچه جهنمی قمر سیاره مشتری از سطحی فوقالعاده صاف خبر میدهد. گویی که مواد مذاب از جنس شیشه هستند. بر اساس اندازهگیریهای جونو سطح آیو نسبت به سه قمر گالیلهای دیگر سیاره مشتری (اروپا، گانیمید و کالیستو) صافتر است. بخش زیادی از سطح آیو با مواد مذاب و دریاچه های مواد مذاب پوشانده شده است. بخشهای باقیمانده نیز مملو از گوگرد زرد و گوگرد دیاکسید هستند.
فضاپیمای جونو به بررسی سیاره مشتری ادامه خواهد داد و قرار است در آینده نزدیک در مورد گردبادهای غولپیکر قطبی این سیاره داده جمعآوری کند. گردبادهایی که هرکدام بزرگتر از آمریکا هستند. دانشمندان ناسا همچنین در نظر دارند که میزان اکسیژن و هیدروژن موجود در بزرگترین سیاره منظومه شمسی را جمعآوری کنند.
در حال حاضر بشر امکان سفر به اطراف سیاره مشتری و تماشای دریاچه جهنمی قمر آن را ندارد. هرچند در صورت ساخت پایگاه دائمی در ماه میتوان به آینده کاوشهای فضایی امیدوار بود.