مقبرههای مصری همیشه زمینهساز شایعههای زیادی بودهاند. پژوهشها به شایعه نفرین باز کردن تابوت فرعون و احتمال مرگ انسان پاسخ میدهند.
مقبره توت عنخ آمون علاوه بر اینکه یکی از مهمترین اکتشافات باستانی قرن بیستم شناخته میشود، همچنین باعث شیوع مجدد نظریههای افسانهای زیادی شده. دیرینه شناسان پس از کشف این مقبره، متوجه شدند که هرم توتنخامون در واقع یک قوطی عظیم الجثه و پر از کرم بوده است. گشودن این مقبره باعث رونق گرفتن بازار باستان شناسان جعلی و گسترش نظریههای زیادی درباره احتمال آزاد شدن نفرین فرعونها شد. نظریه نفرین باز کردن تابوت فرعون مخصوصا زمانی جهانی شد که لرد کارنارون، حامی مالی ماموریت کشف تابوت فرعون توت عنخ آمون، چند ماه پس از ورودش به این مقبره درگذشت.
علیرغم این انطباق زمانی مشکوک، شواهد اندکی برای اثبات هرگونه ارتباط میان کشف تابوت فرعون و مرگ زودهنگام اسپانسر پروژه وجود دارد. برای مثال هوارد کارتر، مسئول این عملیات اکتشافی، 17 سال پس از باز کردن تابوت فرعون و بیرون کشیدن بقایای این شاه جوان مرگ شده از دنیا رفت.
درباره کارنارون مورد بحث هم باید بگوییم که از سالها پیش از مرگ با مشکلات حاد ریوی دست و پنجه نرم میکرد. او سال 1903 و در خلال یک حادثه رانندگی متحمل جراحات فیزیکی شدیدی شد و از آن پس زندگی خود را با مشکلات نارسایی ریوی پشت سر میگذاشت. کارنارون بدون در نظر گرفتن نفرین باز کردن تابوت فرعون، تا سال 1923 زندگی پرباری داشت و سرانجام در اثر نیش حشره سمی و به خاطر عفونت خونی حاد از دنیا رفت.
البته کارنارون این نفرین فرعون را به واسطه قراردادهای تجاری برای خودش خریده بود. او به منظور تامین مالی پروژه اکتشاف هرم توت عنخ آمون، همه حقوق انحصاری اخبار مقبره را به Times لندن فروخته بود. بدین ترتیب کارنارون انحصار کامل پوشش خبری درباره همه حقایق اکتشاف توتنخامون را به این رسانه واگذار کرد.
در حالی که دنیا در انتظار اخبار ناب از این ماموریت اکتشافی باستانی لحظه شماری میکرد، سایر رسانهها تشنه جزئیات کوچک بودند. آنها در بی خبری به سر میبردند و نمیتوانستند به هیچ خبر رسمی پیش از تایمز دسترسی پیدا کنند. بسیاری از این رسانهها مجبور شدند از خودشان نظریه پردازی کنند تا محتوای کافی برای انتشار و جذب مخاطب داشته باشند. پس از درگذشت کارنارون، رسانههای متعددی به شایعه نفرین باز کردن تابوت فرعون دامن زدند و علت مرگ او را همین افسانه باستانی دانستند.
دیوید سیلورمن، نگهبان موزه Penn در زمان نمایشگاه توتنخامون، در این باره ادعای جالبی کرد. او نوشت که بسیاری از رسانهها نوشتههای روی تابوت فرعون را عمدا اشتباه ترجمه میکردند تا نفرین باز کردن تابوت را واقعی جلوه دهند. یکی از این روزنامهها مشخصا ادعا کرد که روی تابوت نوشته شده:
هر کسی را که از این حد بگذرد و وارد حریم مقدس شاه جاودان بشود خواهم کشت.
یک روزنامه دیگر هم گویی کتاب «مردگان مصری» را با ادعای خود سلاخی کرد. از این متن باستانی روی تابوت فرعون توتنخامون نوشتهای حک شده بود که روزنامه مذکور اینگونه ترجمهاش کرد:
آنان که وارد این مقبره مقدس میشوند، بالهای مرگ به آنها اصابت میکند.
همچنین باستان شناسان هیچ نفرینی در نزدیکی بقایای جسد فرعون توتنخامون پیدا نکردند؛ هرچند که گاهی در برخی مقبرههای باستانی مصری چنین شواهدی یافت میشد. یکی از این نفرینهای کشف شده روی تابوت باستانی اینطور نوشته شده بود:
هر کسی وارد این مقبره شود، به واسطه بیماری لاعلاجی از دنیا خواهد رفت.
به طور کلی، این نفرینهای باستانی را روی تابوتهای شخصی افراد معمولی مینوشتند. افراد خانواده سلطنتی مصری پس از مومیایی شدن، به وسیله طلسمهای مخصوصی تحت عنوان «متون هرم» حفاظت میشدند. طبق باور باستانی، طلسمهای هرم به قدری قدرتمند بودند که دیگر نیازی به حکاکی چنین نفرینهایی روی تابوت فرعون وجود نداشت.
در حالی که هیچ نفرینی روی تابوت فرعون دیده نشد، مشاهدهگران همچنان به طرز سختگیرانهای به دنبال یافتن دلیل بودند. آنها اصرار داشتند که نفرین باز کردن تابوت فرعون واقعیت دارد و برای اثبات آن به دنبال شواهد معتبر جستجو میکردند. یک مقاله مرتبط هم با این موضوع منتشر شد که برخی فیلسوفان علمی آن را «تلاشی برای رسمیت بخشیدن به شبه علم» خواندند. این مقاله عجیب ادعا کرده بود که برخی مصریان باستان مقداری زباله هستهای زیر مقبرههایشان دفن میکردند. طبق ادعای این مقاله، زباله هستهای باعث بروز بیماری در میان باستان شناسان میشد.
اگر این گمانه زنیهای مضحک را در نظر نگیریم، به مطالعات معتبری میرسیم که ادعا میکنند قارچهای خطرناکی در برخی مقبرههای باستانی مصری کشف شده است. این پژوهشها نشان میدهند کپکها، قارچها و سایر میکروبهای این اماکن میتوانند باعث ایجاد آسیب جدی در باستان شناسانی شوند که هوای محیط را تنفس میکنند. البته هیچ شواهدی وجود ندارد که ثابت کند مصرشناسان تا کنون با چنین پاتوژنی مواجه شدهاند. همین موضوع مانند یک میخ دیگر در شایعه نفرین باز کردن تابوت فرعون فرو میرود.